Tijdmanagement is een vaardigheid die onder de executieve functies valt. Deze functie in je brein maakt het mogelijk om je leren te sturen (zelfsturing). In deze blog vertel ik je hoe deze functie zich ontwikkelt en waarom het trainen van timemanagement ook bij kleuters heel belangrijk is. Tevens geef ik je suggesties hoe je dit kunt doen.
Wat zijn executieve functies?
Executieve functies sturen je gedrag, gedachten en emoties aan.
Het zijn functies die vanuit je hersenen worden geregeld en aangestuurd en die zorgen voor doelgericht en aangepast gedrag. Executieve functies zijn nodig om een koers te bepalen en koers te houden en worden gezien als de 'dirigent' van de cognitieve vaardigheden.
Wetenschappers onderscheiden in totaal elf verschillende executieve functies.
Ze zijn te verdelen in denkfuncties en gedragsfuncties. Deze functies staan ook niet op zichzelf, maar werken met elkaar samen en hebben elkaar ook nodig.
Een van deze functies is tijdmanagement.
Tijdmanagement
Tijdmanagement is de vaardigheid om de tijd in te kunnen schatten die je voor een taak nodig hebt en tijd te kunnen verdelen over diverse opdrachten die je moet doen.
Ook is het de vaardigheid om om te gaan met deadlines en het inplannen van werkzaamheden tot deze deadline, zoals een boekbespreking, spreekbeurt, werkstuk of het leren van een (uitgebreide) toets.
Tijdmanagement heeft een kleuter bijvoorbeeld nodig bij:
Het bedenken dat je niet lang over iets kan doen als je binnen bepaalde tijd ook nog iets anders moet doen.
Het voltooien van dagelijkse activiteiten
Binnen de gestelde tijd een klusje klaren
Het kunnen overzien hoeveel tijd je nog hebt voor een bepaalde activiteit
Het op tijd klaar zijn met je werk
Het schakelen van de ene na de andere activiteit
Het prioriteren in de te maken beslissingen of opdrachten als de tijd beperkt is.
Deze vaardigheid doet ook een beroep op een aantal andere executieve functies, te weten: taakinitiatie, planning/prioritering, doelgericht gedrag, volgehouden aandacht, werkgeheugen en flexibiliteit.
Tijdmanagement bij kleuters
Bij kleuters zijn nog niet alle executieve functies ontwikkeld, omdat het brein pas rond het 25e levensjaar uitontwikkeld is. Van kleuters kunnen we dus niet dezelfde executieve functies verwachten als van oudere kinderen en volwassenen.
Hoewel de executieve functies bij jonge kinderen dus nog niet allemaal (in ontwikkeling) aanwezig zijn, is het wel belangrijk om deze juist in de kleuterleeftijd al te trainen, te versterken en te leren besturen. Juist omdat deze functies essentieel zijn om tot leren te komen en het kleuterbrein nog erg kneedbaar is.
Tijdmanagement ontwikkelt zich tussen de 3 en 10 jaar. Bij jonge kinderen is de volwassen ouder diegene die de tijd in de gaten moet houden. Ze weten niet goed hoe ze die tijd het beste kunnen besteden en hoe ze met deadlines moeten omgaan. Wel kan de volwassene het kind aansporen om iets binnen een bepaalde tijd te doen (bijvoorbeeld met de time-timer). Als volwassene help je een kind zo om gevoel voor tijd te ontwikkelen. Een kleuter kan een korte taak binnen de door een volwassen aangegeven tijdslimiet (bijvoorbeeld met behulp van een time-timer) voltooien. Zij zullen ook nog aangemoedigd moeten worden om eerst iets op te ruimen voordat ze iets anders gaan doen.
Leerlingen in de middenbouw beginnen te voelen wanneer ze in tijdnood komen en kunnen dan een taak sneller afronden door harder door te werken. De meeste kinderen leren in groep vier klokkijken. Deze vaardigheid helpt kinderen om het timemanagement te ontwikkelen. Ze hebben dan meer zicht op hoe lang een minuut duurt.
In de bovenbouw zou een kind moeten kunnen bedenken hoeveel tijd nodig is om een taak af te maken. Daarnaast zou het kind een huiswerkplanning moeten kunnen aanpassen aan andere activiteiten (zoals sport of feestjes) en een lange termijn project moeten kunnen inplannen, zoals een boekbespreking of een weektaak.
Tijdmanagement bij kleuters trainen
Tijdmanagement is als een spier die getraind moet worden.
Spierkracht kan afnemen als je een langere periode niet sport of niet goed beweegt.
Datzelfde geldt voor tijdmanagement. Je moet het opbouwen en dan regelmatig blijven oefenen. Dat kan bij kleuters bijvoorbeeld op de volgende manieren:
Interactie en organisatie:
Maak duidelijk, in de dagelijkse routine, dat taken tijd kosten en dat deze vaak een volgorde hebben.
Maak gebruik van dagritmekaarten om kleuters te helpen bij de dagindeling. Streep gebeurtenissen die al zijn geweest door of wijs met een pijl aan waar je nu bent in de dagplanning. Op deze manier is voor kleuters ook duidelijk hoe de tijd verstrijkt en wat er allemaal nog gaat gebeuren voordat de schooldag voorbij gaat en krijgt een kleuter ook meer begrip en houvast in het begrip tijd.
Maak planningen (kalenders, roosters, dagschema's) om inzichtelijk te maken wat er van het kind verwacht wordt en wat allemaal kan in de beschikbare tijd.
Handhaaf dagelijks voorspelbare routines. Doe vaste dingen op vaste momenten.
Geef van tevoren aan hoe lang ze nog mogen spelen, eten of drinken enz.
Bespreek samen met het kind over hoe lang hij/zij denkt nodig te hebben om een taak uit te voeren en/of onderdelen van deze taak.
Jonge kinderen vinden het gebruik van een time-timer erg prettig. Gebruik deze bijvoorbeeld bij het afronden van speelwerktijd. Op deze manier is het voor de leerlingen zichtbaar hoe de tijd langzaam voorbijgaat en hoeveel tijd de leerling nog heeft om zijn of haar taak af te maken.
Maak gebruik van een klok met duidelijke grote cijfers (dus geen Romeinse cijfers of streepjes). Kleuters kunnen weliswaar nog geen klok lezen, maar ze leren zo wel herkennen dat er voor bepaalde terugkerende activiteiten vaste tijdstippen zijn.
Plan met de kinderen samen. Laat tijdens dit plannen de kinderen zelf inschatten hoe lang hij of zij over een afgebakende taak gaan doen.
Help kleuters om taken op te delen in kleine stukken, en kies voor ieder stuk gezamenlijk een deadline.
Geschikte activiteiten:
Zet een muziekje op. Zo lang de muziek klinkt, mogen de kinderen een opdracht uitvoeren. Als de muziek klaar is, moeten ze ook klaar zijn. Goed timen dus! Voorbeeldopdrachten: Door het lokaal lopen en weer op je stoel gaan zitten. Een tekening of je naam in de lucht schrijven. Een handdans maken en je handen op je benen leggen. Een lied zingen waarin bewogen wordt. Of een kind loopt door het lokaal en zorgt ervoor dat hij terug in de kring is voordat het lied is afgelopen.
Speel een gezelschapsspelletje. Het tijdsaspect (klaarzetten- spelen-opruimtijd) bij een spel is hierbij belangrijk. Kinderen krijgen hierdoor een idee hoeveel speeltijd een spel écht heeft. Sommige spellen vragen meer voorbereidingstijd (klaarzetten) waardoor er soms speeltijd overblijft. Het is goed dat kinderen inzicht ontwikkelen in welke spellen kort kunnen duren en welke lang kunnen duren.
Na het lezen van deze blog denk je misschien 'maar dat doe ik toch allemaal al?"
Vaak doe je onbewust inderdaad al veel aan de executieve functies zonder extra inzet of materiaal. Door bij de themavoorbereiding even extra bewust stil te staan hoe het in je thema naar voren komt kun je het nog meer een plekje geven binnen je onderwijs.
Op zoek naar meer?
Kijk voor meer suggesties ook eens op mijn Pinterest
Heb je zelf ook nog leuke suggesties? Laat dan een reactie achter!
..
.
Comments