Het is in een kleutergroep voor het latere lezen en schrijven erg belangrijk om niet te vroeg met letters aan de slag te gaan en eerst het klankbewustzijn spelenderwijs te stimuleren. Kinderen die bewust zijn van klanken en interesse in letters gaan krijgen, kun je vervolgens activiteiten met letters aanbieden. In deze blog vind je suggesties voor kringactiviteiten rondom klankbewustzijn en geletterdheid bij het thema heksen.
Geheugen (woorden)
BOEM!
Benodigdheden:
- 3 tot 5 voorwerpen (of afbeeldingen), die bij heksen horen
Speel in de kring het spelletje “BOEM”. Leg 3-5 verschillende voorwerpen/afbeeldingen in de kring en stuur 1 kind even naar de gang.
In de kring wordt afgesproken bij wel voorwerp er “BOEM” mag worden geroepen.
De kleuter in de gang komt terug en wijst de voorwerpen/afbeeldingen aan en gaat zo op zoek naar het voorwerp dat “BOEM” zal opleveren.
Praten als een heks
Benodigdheden:
- Geen
Heksen praten met een krasse heksenstem. Dat gaan wij ook oefenen.
De kinderen zeggen met een heksenstem allerlei moeilijke woorden na, zoals: toverdrankjes, heksenopleiding, knoflookteentjes, piekharenkappertje enz...
Toverdrankjes
Benodigdheden:
- Een ketel en ingrediënten.
De heks gaat vandaag een nieuw toverdrankje uitproberen. Zet een ketel in de kring en noem op wat er in het toverdrankje gaat. Begin met twee ingrediënten.
Vraag de kinderen goed te luisteren en laat ze deze ingrediënten herhalen.
Gebruik eventueel echte ingrediënten die de kinderen in de juiste volgorde in de ketel stoppen. Noem twee nieuwe ingrediënten. Breid dit uit naar drie en meer ingrediënten. Hoeveel ingrediënten kunnen de kinderen in de juiste volgorde onthouden?
Reeksen herhalen
Benodigdheden:
- Woordkaarten, thema heksen
- Eventueel een heksenhandpop
Oefen het auditief geheugen van de kinderen door bijvoorbeeld twee, drie, vier of vijf woordkaarten van dit thema hardop te benoemen, laat de kinderen deze reeks woorden vervolgens herhalen en daarbij de genoemde kaarten in de juiste volgorde neerleggen.
Variatie: De heksenhandpop zegt rijtjes woorden (3-5) of zinnen (4-7 woorden) op die de kinderen moeten nazeggen.
Coöperatief leren
Benodigdheden:
- Geen
Coöperatief leren is ook heel goed in te zetten om leerstof onder de knie te krijgen.
Met deze oefening oefenen de kinderen hun auditieve geheugen. Maak tweetallen.
Om de beurt noemen ze 3 of 4 heksenwoorden, die het maatje in precies dezelfde volgorde moet nazeggen.
Welk woord is er niet genoemd?
Benodigdheden:
- Woordkaarten, thema heksen
Leg een reeks van een aantal woordkaarten van dit thema neer en noem er eentje niet op. Welk woord heb je niet gehoord? Wijs het aan!
Spel: Welk woord heb jij?
Benodigdheden:
- Woordkaarten, thema heksen
De kinderen bestuderen hun kaart en leggen deze daarna omgekeerd onder hun stoel. Noem nu steeds een kaart op.
Het kind met de genoemde kaart gaat bij het horen van zijn kaart staan.
Het wordt lastiger als je de kinderen een aantal keer van kaart of van plaats laat wisselen.
Boos roepen als een heks
Benodigdheden:
- Geen
Zeg een woord alsof je boos bent en laat de kinderen dit woord herhalen.
Breid dit uit naar zinnen. Bijvoorbeeld: Weg!, Boos! Kwaad! Woest! Woedend! Wegwezen! Stop, hou op! Jij doet naar, bekijk het maar! Laat me met rust! Ik ben boos op jou!
Ga weg, ik wil jou niet meer zien! Ik wil niet meer met jou spelen!
Het ontbrekende woord
Benodigdheden:
- Woordkaarten, thema heksen
Zeg twee maal dezelfde reeks woorden op, maar laat de tweede keer een woord weg.
Horen de kinderen welk woord je hebt weggelaten?
Bijvoorbeeld: heks, toverstok, ketel, hoed/ heks, ketel, hoed
Hetzelfde woord
Benodigdheden:
- Geen
Zeg steeds een rijtje van vier-zes woorden heksenwoorden achter elkaar.
Welk woord heb je twee keer gehoord?
Ik ga toveren en ik tover een...
Benodigdheden:
- Geen
Speel het spel of een variatie op het spel: Ik ga op reis en ik neem mee...
Hoeveel woorden kunnen de kinderen onthouden?
Tip: Voeg elke keer een beweging of een extra geluid (gemaakt met eigen lijf) toe, passend bij het genoemde woord. Probeer de groeiende opsomming aan het eind van het lied ritmisch op te noemen door duidelijke accenten in de woorden te leggen waardoor een cadans ontstaat; Het onthouden van geluiden wordt makkelijker wanneer deze gekoppeld worden aan echte voorwerpen die in de kring liggen of afbeeldingen ervan.
Het lijstje
Benodigdheden:
- Voorwerpen
Leg een heleboel voorwerpen in de kring. Vertel de kinderen dat jullie spullen gaan zoeken voor een toverspreuk. Jij vertelt wat er op het lijstje staat en één van de kinderen mag, nadat alles opgenoemd is, gaan 'winkelen'. Noem om te beginnen 2 voorwerpen op en laat een kind deze voorwerpen pakken. Ga daarna verder met 3 voorwerpen, 4, etc.
Kunnen de kinderen de voorwerpen ook in dezelfde volgorde pakken als waarin jij ze opgenoemd hebt? Daarna ga je zelf "winkelen". Noem 4 voorwerpen op die je wilt gaan kopen. Pak er vervolgens maar 3. Weten de kinderen wat je vergeten bent?
Discriminatie (letters)
Een beginklank verkennen
Benodigdheden:
- Een vel papier
- Een stift
Bied de letter "h" van heks aan.
Schrijf deze letter op een vel papier en verken de klank.
Hoe ziet deze klank eruit? Geef de kinderen een spiegel en laat ze naar zichzelf kijken.
Verken de klank door de hand op de hals te leggen. Vraag de kinderen of ze iets voelen. Wat voelen ze? Voelen ze dit ook bij andere klanken?
Knijp in je neus. Hoor je de klank nu nog?
Zet je lippen op elkaar. Kun je de klank nu nog steeds maken?
Houd je hand een stukje van je mond en zeg de klank. Wat voel je?
Hoe ziet je mond er eigenlijk uit wanneer je deze klank maakt?
Wat gebeurt er als je deze klank bij een spiegel of tegen een raam maakt?
Kunnen de kinderen de letter met hun handen of zelfs met hun hele lichaam maken?
Wie weet hoe deze letter eruit ziet? Benoem de vorm van de letter.
Loop de letter
Schrijf de letter een aantal keren in de lucht, op elkaars rug, op de grond enz... en spreek daarbij steeds de klank uit.
Wie heeft deze letter in zijn naam?
Hoe zou je heten als we de aangeboden letter voor je naam plakken?
Laat met de 'H'-klank het raam beslaan. De kinderen schrijven op het beslagen plekje de letter 'H'.
Letterwoordveld
Benodigdheden:
- Een vel papier
- Twee stiften in verschillende kleuren
Maak een woordveld rondom de letter "h" van heks.
Kunnen de kinderen meer woorden met deze letter bedenken?
Schrijf de woorden op een vel papier. Geef de letter een andere kleur of onderstreep ze. Laat kinderen tijdens de werkles tekeningen bij de woorden maken.
Variatie:
Bedenk allerlei woorden met deze letter en schrijf ze op een briefje.
Deel de briefjes daarna uit en laat de kinderen er een prop van maken.
Tel af en laat ze de proppen omhoog gooien. Daarna gaan de kinderen door de klas lopen. Steeds wanneer de leerkracht in de handen klapt, raapt iedereen een prop van de grond.
Lettertoverdrank
Benodigdheden:
- Een toverketel
- Een soeplepel
- Allerlei losse letters (bijvoorbeeld van Scrabble, houten letters enz)
Doe de letters in de toverketel. Schep ze er een voor een uit.
Weten de kinderen welke letter het is? Hebben we misschien ook een woord geschept?
Laat de kinderen in de letterhoek verder spelen met de pan.
Beginrijm
Benodigdheden:
- Geen
Zeg een paar woorden, die beginnen met de letter "h" van heks, met de eerste letter langgerekt. Stel de kinderen daarbij de vraag:
Hoeveel woorden hoor je? (herhaling)
Welke letter / Wat hoor je steeds bij elk woord hetzelfde?
Hoeveel keer hoor je die letter?
Breid het aantal woorden uit als het goed gaat.
Bijvoorbeeld: hhhhhheks, hhhhhand, hhhhhhhaaak, hhhhhhoed
Letteryoga
Benodigdheden:
- Letterkaart van de letter h
- Woordkaarten, thema heksen
Ga in een kring zitten. Ga met beide voeten op de grond en met gesloten ogen rechtop in je stoel zitten. Adem rustig in en uit. Wijs een kind aan, die de letter "h" van heks op iemands rug gaat ‘schrijven’ met zijn of haar vinger. Het voelt als een ‘massage’ tijdens de ontspanning. Als variant kun je woordkaarten van het thema heksen uitdelen en de kinderen de eerste letter van het woord laten ‘schrijven’.
Reactiespel
Benodigdheden:
- Geen
Noem een rijtje klanken achter elkaar op.
De kinderen moeten gaan staan als ze de afgesproken letter "h" van heks horen.
Post it!
Benodigdheden:
- Post it's met daarop de aangeboden letter "h" van heks
Geef elk kind een post it met de aangeboden letter. Laat de kinderen rondlopen door de klas en op zoek gaan naar een voorwerp, die begint met deze letter. Daar plakken ze hun post it op. Bespreek de vondsten. Laat de zelfklevende briefjes een paar dagen zitten.
Speuren naar de letter h
Benodigdheden:
- Een tekst (bijvoorbeeld een liedje) over een heks op een groot papier
- Stiften
Schrijf de tekst op het papier.
Laat de kinderen de afgesproken letter "h"zoeken en deze met een kleur onderstrepen.
Lees de tekst daarna hardop voor en benadruk daarbij die letter.
Ik zie, ik zie...
Benodigdheden:
- Geen
Ga in de klas op zoek naar voorwerpen met de letter "h" van heks en verzamel ze.
Verzamel ze op een lettertafel.
Variatie: Speel het spel 'Ik zie, ik zie wat jullie niet zien en het begint met de letter h'
Voorwerpen bij beginklanken zoeken
Benodigdheden:
- Een fotocamera
Ga in de klas op zoek naar voorwerpen die beginnen met de letter "h" van heks en verzamel ze of laat ze spullen van thuis meenemen. Leg de beginletter erbij.
Maak hier foto's van voor de lettermuur of lettertafel.
Woordkaarten
Benodigdheden:
- Woordkaarten, thema heksen
Laat een woordkaart, behorende bij dit thema, zien en horen.
De kinderen benoemen de beginklank.
Je kunt dit eenvoudiger maken door de keuze te beperken en te vragen:
Begint dit woord wel met de “(letter)” of niet?
Of noem een beginklank en laat de kinderen een woordkaart zoeken die daarbij hoort. Vraag de kinderen ook eens welke klank zij achteraan horen.
Een letter in de lucht
Benodigdheden:
- Letterkaartjes van de letter "h" voor ieder kind eentje.
- Andere letterkaartjes
Leg de letters op de tafel.
Laat de kinderen allemaal een kaartje zoeken met dezelfde letter als op hun kaartje.
Zeg vervolgens woordjes. Als deze met de letter op hun kaartje beginnen, dan steken ze hun letterkaartje in de lucht. Kennen zij nog meer woordjes met deze letter?
Woorden tekenen
Benodigdheden:
- Een papier
- Een stift
De kinderen gaan in tweetallen of groepjes woorden bedenken waarin ze de afgesproken letter "h" van heks horen. Ze tekenen deze.
Schrijf het woord onder de tekeningen en geef deze een andere kleur.
Welke hoort er (niet) bij?
Benodigdheden:
- Een groot vel papier
- Een stift.
Verzamel een aantal voorwerpen die beginnen met de letter "h" van heks.
Laat een kind naar de gang gaan en leg er een voorwerp bij die niet met deze letter begint. Kan het kind raden welke er niet bij hoort? Met welke klank begint deze wel dan?
Variatie 1: Noem steeds een rijtje woorden met dezelfde beginletter.
Spreek deze overdreven uit. Kunnen de kinderen vertellen waarom deze bij elkaar horen? Bijv. Kleur-krant-kop-kist.
Variatie 2: Welk woord hoort er niet bij? Zet er een woord tussen die er niet bij past.
Ter controle kunnen de woorden op een groot vel papier geschreven worden.
Bewegende letters
Benodigdheden:
- Geen
Verzin allerlei bewegingen bij de "h" van heks, die de kinderen kunnen uitvoeren.
Bijv. hakken, huilen, hinkelen, huppelen
Bedenk een heksennaam!
Benodigdheden:
- Geen
Laat de kinderen heksennamen bij de letter "h" van heks, bedenken die met diezelfde beginletter beginnen, bijv. Hennie Heks, Hanneke Heks, Hester Heks enz...
Welke namen uit de klas beginnen ook met deze letter?
Een letterspeurtocht
Benodigdheden:
- Letterkaarten
Hang de aangeboden letter "h" van heks, in de klas/school op en laat de kinderen deze zoeken. Verzamel ze en ga hierna voor elke letter op zoek naar een voorwerp dat met deze letter begint en leg het voorwerp bij de letter.
Samen een letterversje maken
Benodigdheden:
- Geen
Bedenk een heleboel woorden die met de letter "h" beginnen. Kunnen de kinderen hier een leuk (onzin)versje van maken? Schrijf de leukste versjes op!
Bijvoorbeeld: Handige Harrie huppelt hier hard heen
Liedje
Benodigdheden:
- Geen
Zeg de tekst van een heksenliedje zin voor zin. Bedenk welke woorden met de "h" van heks beginnen. Probeer het liedje te zingen zonder deze woorden uit te spreken of start met één woord dat wordt weggelaten en breid dit later uit.
Welus/nietus
Benodigdheden:
- Geen
De leerkracht noemt een de letter "h" van heks. Vervolgens noemt de leerkracht een woord.
Zit de letter in dit woord? Dan mogen de kinderen op hun stoel gaan staan.
Zit de letter niet in het woord, dan gaan of blijven de kinderen zitten.
Welk woord begint met een...?
Benodigdheden:
- Geen
Noem steeds twee woorden. Welk woord begint met de afgesproken letter "h"van heks?
Rijmwoorden
Benodigdheden:
- Geen
Laat kinderen rijmwoorden bedenken die steeds met een afgesproken letter beginnen.
Bijvoorbeeld bij de letter 'h' van heks: tik-h..., mand-h..., kaas-h... en zak-h...
Een verhaal
Benodigdheden:
- Voor ieder kind een letterkaartje van de letter "h"
Vertel een verhaal over heksen. Steeds wanneer de kinderen een woordje met de letter "h" horen (verleng deze klank duidelijk) steken ze hun letterkaartje in de lucht.
De toverketel
Benodigdheden:
- Een ketel
- Voorwerpen of afbeeldingen van dingen die beginnen met de letter '..'
Spreek een toverspreuk uit met allen een bepaalde letter.
Bijvoorbeeld bij de letter 'F': 'Fi fa foetsie'
Die toverspreuk zorgt dat er in de ketel enkel spullen zitten met die letter.
Als je er iets uithaalt wat niet begint met die letter dan is je toverspreuk mislukt. Daarna mogen de kinderen woorden of voorwerpen met die letter zoeken. Maak er een foto van of laat de kinderen hun woorden tekenen en hang ze op aan de lettermuur!
Cirkels
Benodigdheden:
- Een heksenknuffel
- Gekleurde vouwcirkels
Leg de cirkels achter elkaar in de kring en zet de knuffel voor de eerste cirkel.
Laat de kinderen woorden met een bepaalde klank bedenken en verplaats de knuffel voor elk juist woord een cirkel verder. Ga door totdat de knuffel bij de laatste cirkel is.
Neuriën
Benodigdheden:
- Geen
Zing een bekend lied door het te neuriën in de "h"-klank en laat de kinderen raden welk lied het is. Laat hierna een kind een lied neuriën. Kan de groep het raden?
De heksenwinkel
Benodigdheden:
- Geen
We gaan winkelen in de heksenwinkel. In de heksenwinkel er kopen ze alleen spullen die beginnen met de letter h. Geef een voorbeeld. Ze verkopen er bijvoorbeeld wel hhhhhhhazen, maar geen mmmmeloenen.
Noem nu steeds een woord en laat de kinderen vertellen of dit wel of niet te koop is in de heksenwinkel, bijv. handschoenen, gras, boek, hes, goudvis, peer, hoepel, geit, ring, ladder, gitaar, trommel, hok, keuken, glas, hond. Vraag na afloop of de kinderen nog weten welke spullen je in de heksenwinkel hebt gekocht en laat ze dit opnoemen.
Wat zou je nog meer kunnen kopen in de heksenwinkel?
Een vreemde brief
Benodigdheden:
- Een brief, waarin een bepaalde letter steeds is weggelaten
- Letterkaartjes met daarop de ontbrekende letter
Er wordt een vreemde brief van een heks in de klas bezorgd. Lees de brief voor en zeg dat je er niets van begrijpt. Er zijn namelijk letters weggetoverd uit de brief. Hebben de kinderen een idee welke letter dat is? Ze gaan in de klas op zoek naar deze letter om de brief weer compleet te maken. Ga daarna op zoek naar nog meer woorden, die met dezelfde letter beginnen, want dat heeft de heks in de brief gevraagd.
Variatie: Laat meerdere letters weg en bekijk samen welke letterklank er op de lege plekken in de brief moeten worden terug geplakt. Benoem daarbij de klank hardop en plak deze aan de rest van het woord. Klopt dat woord dan in de zin?
Weg getoverd
Benodigdheden:
- Geen
er is een letterdief in de letterwinkel geweest. Ze heeft alle letters hhh gestolen.
Noem een paar producten, maar laat de hhhh-klank weg. Kunnen de kinderen raden over welk product het gaat? Bijvoorbeeld: andschoenen, oepel, out, aarlak
Variatie: heks heeft een heleboel letters weggetoverd en er stiekem een h voor teruggelegd. Vervang de eerste letters van producten en laat de kinderen raden welk product er wordt bedoeld:. Bijvoorbeeld: heer, hananen en hannenkoeken.
Tongbrekers
Benodigdheden:
- Geen
De kinderen zeggen de volgende tongbreker na. Hoeveel woorden horen ze in de zin?
Met welke letter beginnen veel woorden in deze zin? Hoeveel keer horen ze die letter? Welke woorden in de zin beginnen met een andere letter?
Ik zag de heks haar haar haar kammen met haar haarkam.
Discriminatie (woorden)
Spel: Wie heeft het woord?
Benodigdheden:
- Woordkaarten, thema heksen
Ieder kind heeft een woordkaart, behorende bij dit thema, in de hand. De leerkracht verzint een verhaal met de woorden op deze woordkaartjes. Zodra hij/zij een woord noemt wat bij iemand op het kaartje staat, moet diegene het kaartje in de lucht steken.
Hetzelfde woord
Benodigdheden:
- Geen
Noem steeds een rijtje met vier woorden. Horen de kinderen welk woord er twee keer is genoemd? Bijvoorbeeld:
Heks - hol - bezem - hol
Reactie woorden
Benodigdheden:
- Geen
Zeg steeds een rijtje woorden op. Steeds als de kinderen het woord heks horen klappen zij in hun handen. Bijvoorbeeld:
Heks - hoed - haar - heks - heks - hek - geks - hoepel - heks - zwart - heks.
Variatie: Lees een stukje uit een heksenboek voor. Vraag de kinderen elke keer dat zij een afgesproken woord horen om hun hand op te steken.
Dit zorgt ervoor dat kinderen naast het kunnen luisteren naar de inhoud van het verhaal, ook gaan luisteren naar speciale woorden en klanken.
Hetzelfde woord in twee zinnen
Benodigdheden:
- Geen
Zeg steeds twee zinnen met hetzelfde woord erin.
Horen zij hetzelfde woord in twee zinnen?
Bijvoorbeeld: De heks heeft een bezem - Ze vliegt op haar bezem rond
Commandospel
Benodigdheden:
- Geen
Spreek een personage af. Bijvoorbeeld een heks
Zeg: de heks zegt… springen!
Alle kinderen springen. Maar pas op: als je geen ‘heks zegt’ dan moeten ze juist niet doen wat je zegt! Zeg bijvoorbeeld: ´het kaboutertje zegt… zwaaien!´
Alle kinderen die dan toch zwaaien zijn ‘af’. Zij moeten even zitten (een beurt overslaan) en mogen later weer meedoen. Lekker veel bewegen!
Bijvoorbeeld: Springen, zwaaien, wiebelen, draaien, dansen, boksen, strooien, etc.
Eerste/middelste/laatste
Eerst-middelste-laatste letter of woord
Benodigdheden:
- Woordkaarten, thema heksen
Noem steeds een kort woord (bij voorkeur met drie letters).
Wat was de eerste/middelste/laatste letter?
Noem steeds drie woorden van de woordkaarten.
Wat was het eerste/middelste/laatste woord?
Eindklank
Benodigdheden:
- Geen
Noem woorden met dezelfde eindklank en vraag de kinderen welk stukje van het woord hetzelfde klinkt. Weten de kinderen zelf nog meer woorden die daarmee eindigen?
Bijvoorbeeld:
Heksenhoed - feesthoed - cowboyhoed
Heksenneus - wijsneus - clownsneus
Bezemsteel - appelsteel - lepelsteel
Toverboek - leesboek - kookboek
Heksenketel - fluitketel - cv ketel
Toverstaf - maatstaf - wandelstaf
Toverspreuk - tegelspreuk - wandspreuk
Welke letter is er veranderd?
Benodigdheden:
- Geen
Verander de eerste, de middelste, of de laatste letter van woorden die met het thema heksen te maken hebben. Weten de kinderen welk woord je bedoelt?
Maak bijvoorbeeld van het woord heks, het woord geks. Welk woord wordt bedoeld?
En welke letter is veranderd?
Een letterslang
Benodigdheden:
- Stroken papier
- Een stift.
Dit is een moeilijke activiteit.
Maak met de kinderen een slang van woorden. Begin bijv. met het woord 'heks'
Vraag de kinderen welke klank je bij 'heks' achteraan hoort. Bedenk samen een woord dat met deze klank begint, bijvoorbeeld 'spin'. Vraag de kinderen wat de laatste letter van 'spin' is en bedenk een woord dat met de 'n' begint. Schrijf de woorden op een lange strook papier, zodat de kinderen kunnen zien dat de eind- en beginklank telkens hetzelfde zijn.
Ga door tot de kinderen geen woorden meer weten.
Variatie: Speel het spel ook eens met de naamkaartjes van de kinderen.
Middenklank
Benodigdheden:
- Geen
Zeg allerlei woorden: sommige met de "e" in het midden, in andere woorden hoor je een andere klank. Ga staan (o.i.d.) als je de afgesproken klank hoort.
Bijvoorbeeld: heks - weg - haas - hert - dennenappel - nerf - bes - web - stam - herfst - hol
Dit kan natuurlijk ook met andere woorden, zoals de "i": wind - spin - worm - bliksem
Enz...
Rijmen
Zelf rijmwoorden bedenken
Benodigdheden:
- Woordkaarten, thema heksen
Laat de kinderen rijmwoorden verzinnen bij de woordkaarten van dit thema.
Kies bij voorkeur voor eenlettergrepige woorden.
Een heksenvergadering
Benodigdheden:
- Geen
De kinderen zijn heksen en zitten in de kring. Ze houden een heksenvergadering en bedenken nieuwe toverspreuken. Ze verzinnen bijvoorbeeld spreuken, die iemand in een kikker, poes of ander beest kunnen veranderen en proberen daar een rijmpje van te maken. Bijvoorbeeld: Hocus pocus pang, ik tover nu een slang.
Hocus pocus pang en ik ben niet bang. Een kind staat in de kring en kronkelt vervolgens als een slang (of springt als een kikker enz...)
Wat hoort er niet bij?
Benodigdheden:
- Geen
Zeg steeds drie woorden, waarvan er twee rijmen.
De kinderen proberen te ontdekken welk woord er niet rijmt. Wie kan er zelf woorden bedenken? Bijvoorbeeld:
Kat - rat - heks
Gedichtje
Benodigdheden:
- Geen
Geef de kinderen de opdracht om een kort gedichtje te maken met een heksenwoord, bijvoorbeeld: spin, kat, bos, neus, heks of soep
Zinnen afmaken
Benodigdheden:
- Geen
De kinderen maken rijmzinnen over heksen af. De zin wordt langzaam voorgelezen.
Het laatste woord moeten de kinderen aanvullen.
Bijv. Hocus pocus neus, ik verander jou in een ...
Een rijmhoed
Benodigdheden:
- Een heksenhoed
Geef een heksenhoed de kring rond. Vraag de kinderen op woorden te rijmen.
Wie een rijmwoord weet, krijgt de hoed op en noemt zijn rijmwoord.
Rijmen met Heks Geks
Benodigdheden:
- Rijmkaarten of woordkaarten, thema heksen
- Fiches of vouwrondjes
- Een heksenknuffel.
Leg een route met steeds 5 fiches of vouwrondjes tussen de afbeeldingen. Vertel de kinderen dat dit de route is die de heks aflegt om naar huis te komen. Steeds wanneer zij een rijmwoord bij de afbeelding die zij tegenkomt kan verzinnen mag zij een fiche of vouwrondje verder. Bijv. Spin: kin, win, tin, min, vriendin. Vervolgens komt de heks bij het volgende plaatje waarop zij moet rijmen. Lukt het haar om naar de overkant te komen? Schrijf de rijmwoorden evt. op de vouwcirkels en de afbeeldingen. Kinderen zien dan dat bij rijmen de achterkant van een woordje steeds hetzelfde blijft, maar dat het begin verandert. De heks loopt de route ook weer terug, maar nu moeten de kinderen raden waar zij staat. Bv. 'De heks stootte haar neus, tegen de benen van een grote .... (reus)'
Een versje bekijken
Benodigdheden:
- Een versje over heksen op een groot vel papier
- Een stift
Lees een versje voor. Waar gaat het over?
Bekijk daarna de vorm van het versje. Welke woorden lijken op elkaar?
Zoek de woorden die op elkaar rijmen.
De rijmwoorden worden onderstreept. Wat zien de kinderen bij deze woorden ? Rijmwoorden hebben dezelfde letters op het eind. Vraag de kinderen nog meer rijmwoorden bij deze woorden te bedenken. Deze woorden worden onder elkaar genoteerd. Telkens wordt gekeken of er dezelfde letters zijn en waar die staan.
Variatie: Zien de kinderen woorden in het versje, die lang of kort zijn?
Lange en korte woorden
Het langste woord
Benodigdheden:
- Een kleine en een grote afbeelding van een bezemsteel
- Woordkaarten, thema heksen
Noem steeds twee woorden op. Horen de kinderen welk woord het langste is?
Gebruik de woorden van de woordenlijst en/of woordkaarten bij het thema.
Leg de woordkaarten ervan bij een kleine afbeelding (korte woorden) en een grote afbeelding (lange woorden).
Wat hoort er niet bij?
Benodigdheden:
- Geen
Zeg steeds drie woorden, waarvan er twee kort zijn.
De kinderen proberen te ontdekken welk woord er lang is.
Bijvoorbeeld:
Kat - rat - toverketel
Lange en korte zinnen
De langste zin
Benodigdheden:
- Geen
Noem steeds twee woorden of zinnen op. Horen de kinderen welk woord/zin het langste is?
Gebruik de woorden van de woordenlijst en/of woordkaarten bij het thema.
Bijvoorbeeld: Bezem - bezemsteel, stok - toverstokje, heks - heksenhoed.
Variatie: Bied ook eens twee zinnen aan. Horen de kinderen welke het langste is?
Zinnen verdelen in woorden
Benodigdheden:
- Groot vel papier
- Stift
- Blokjes en /of hoepels
Zeg zinnen over heksen en laat de kinderen evenveel blokjes neerleggen of stappen zetten (leg bijv. hoepels neer en laat ze van hoepel naar hoepel gaan).
Schrijf de zin daarna op en laat de kinderen de zin verdelen in woorden.
De zin wordt steeds langer
Benodigdheden:
- Groot vel papier
- Stift
Schrijf het eerste stukje van een zin op en maak deze steeds langer.
Bijvoorbeeld:
De heks/ vliegt/ op haar bezem.
Bezemstelenrace
Benodigdheden:
- Twee heksen op een bezemsteel (kunststof heksen of een afbeelding).
- Een reep papier
Verdeel de reep papier in vakken.
Leg de heksen voor de reep, de ene heks links van de reep en de andere rechts.
Wijs één heks aan en noem een zin. De kinderen tellen de woorden in de zin.
Laat de heks evenveel vakken als het aantal woorden in de zin vooruit vliegen.
Wijs nu op de tweede heks en noem een zin. De kinderen tellen de woorden en de heks vliegt. Welke zin was het langst? En welke het kortst? Deze activiteit kan ook met woorden gedaan worden. De kinderen tellen de klankgroepen.
Welk woord is kort en welk woord is lang?
Suggesties voor zinnen:
Ik vlieg.
Ik tover.
Ik zweef in de lucht.
Ik ben snel.
Kijk uit, daar kom ik!
Ik vlieg op een steel.
Ik win de race.
Ik eet een spin.
Ik vlieg naar boven.
Mijn bezemsteel is snel.
Ik heb een zwarte kat.
Ik ben de snelste van het land.
Letters, woorden en zinnen
Het verschil tussen een letter, woord en zin
Benodigdheden:
- Stroken met de zin "de heks tovert"
- Stroken met het woordje "heks"
- Stroken met de letters "h", "e", "k" en "s"
Leg de stroken in de kring en geef de kinderen opdrachten als: pak de letter h, pak het woordje "heks", pak de zin "de heks tovert"
Analyse/synthese
Maak de zin af
Benodigdheden:
- Geen
Zeg een zin met één woord in stukjes. De kinderen raden wat er gezegd wordt.
Begin met mk-k-mk woorden. Later kun je dit uitbreiden naar mk-mk-k-mk-mk woorden.
Een vervolg activiteit hierop kan zijn; alleen het losse woord herkennen.
Bijv. De heks heeft een zwarte k-a-t
Ze stopt de paddenstoelen in haar p-o-t
De heks draagt een h-oe-d
Enz...
Klanken springen
Benodigdheden:
- Drie hoepels
Zeg steeds een heksenwoord dat bestaat uit drie klanken en laat een kind in de hoepels springen, terwijl hij de klanken benoemt. Wissel af en toe ook van rol, laat het kind woorden met drie klanken bedenken en spring dan zelf.
Gaat het goed, gebruik dan meer hoepels en langere woorden.
Geschikte woorden zijn bijvoorbeeld: bos, hoed, kat.
Wie van de drie?
Benodigdheden:
- Woordkaarten, thema heksen
- Een heksenknuffel
De heks gaat toveren. Wat gaat zij toveren? Leg drie woordkaarten in de kring en hak een van de woorden in stukjes. Vraag de kinderen welke woordkaart daar bij hoort.
Een van de kinderen krijgt de heksenknuffel op schoot. Laat hem/haar de juiste kaart weghalen en leg een nieuwe woordkaard op de plek. Zeg nu het volgende woord in stukjes en geef de heksenknuffel weer aan iemand anders. Ga door totdat de heksenknuffel genoeg heeft getoverd.
Woorden hakken en plakken
Benodigdheden:
- Woordkaarten, thema heksen
- Dopjes of cijferkaarten
Klap de woorden op de woordkaarten, in lettergrepen en laat de kinderen raden welk woord het is. Gebruik hier alleen de klankzuivere woorden voor. Laat de kaarten daarna bij het juiste aantal leggen. Dit kunnen bijvoorbeeld dopjes of cijferkaarten zijn (of houd het simpeler en laat ze sorteren op lange of korte woorden).
Draai het ook eens om en laat de kinderen de lettergrepen weer verbinden tot woorden of vraag om een kaart waarbij je bijv. twee keer moet klappen.
Wat/wie is het?
Benodigdheden:
- Leg een aantal heksen-voorwerpen in de kring. Denk aan een kat, een hoed, een neus, een (tover-)boek, een pan enz.
Zeg één van de woorden in losse klanken, de kinderen raden om welk voorwerp het gaat.
Variatie: Je kunt de voorwerpen ook door woordkaarten vervangen.
InstrumenTAAL
Benodigdheden:
- Geef elk kind een instrument.
Noem een heksenwoord en laat de kinderen dit woord in klankgroepen spelen.
Voor elke klankgroep spelen ze een keer op hun instrument.
Varieer door de instrumentgroepen om de beurt te laten spelen, door kinderen alleen te laten spelen en door te spelen zonder het woord hardop te zeggen.
Welk woord klap ik?
Benodigdheden:
- Een touw
Leg het touw op de grond zodat er twee vakken ontstaan. Hak een woord in stukjes. Bijvoorbeeld: "toverketel". Spreek met de kinderen af, dat je een woord in stukjes gaat klappen. Als ze denken dat je "toverketel" hebt geklapt gaan ze in het ene vak staan (wijs dit aan), als ze denken dat je "heks" hebt geklapt dan gaan ze in het andere vak staan.
Variatie: Noem twee woorden; een lang woord en een kort woord en klap er eentje in stukjes zonder het woord te zeggen. De kinderen moeten in het bijbehorende vak gaan staan.
Bied ook eens twee woorden aan die even lang zijn (en laat de kinderen ontdekken dat beide vakken dus goed zijn).
Letterdoosje
Benodigdheden:
- Doosje
- De letters: H-E-K-S
- Letterlijn
- Papier en stift
- Een heksenhandpop
In het letterdoosje komen de letters: h-e-k-s. Bespreek elke week een nieuwe letter.
De kinderen mogen dan allemaal dingen zoeken en meenemen die met die letter beginnen. Laat de handpop kijken of de goede dingen in de letterbak liggen. Vervolgens bedenk je er samen nog meer woorden bij en schrijf je deze deze op een papier. Hang deze aan de letterlijn. Op volgorde van de letters van het alfabet.
Samengestelde woorden
Benodigdheden:
- Geen
Zeg tegen de kinderen: 'Het woord is bos. Ik plak daar het woord pad achter.
Dan wordt het ...?' Laat de kinderen de woorden vastplakken.
Kunnen ze ook een ander woord aan 'bos' vastplakken?
Variatie: 'Ik zeg 2 woorden: -wachter en -pad. Welk woord kan er voor beide woorden geplakt worden om een nieuw, lang woord te maken?'
Woorden, die je bijvoorbeeld kunt gebruiken zijn: heks, hoed, bezem, kat, spin enz.
In de ketel
Benodigdheden:
- Een ketel
Zet een ketel in de kring.
De heks maakt het avondeten klaar. Vertel in losse klanken wat er in haar ketel gaat, bijvoorbeeld: een s-p-i-n, s-oe-p of b-o-t.
De kinderen synthetiseren de klanken en vertellen wat de heks klaarmaakt.
Op zoek naar meer?
Heb je zelf ook nog leuke suggesties? Laat dan een reactie achter!
.
.
Comments