De leerkracht heeft een cruciale rol in het creëren van de goede condities en het benutten van leer- en ontwikkelingskansen met kinderen. Om beter aan te kunnen sluiten op de ontwikkelingsfase van een kind is het registreren van datgene wat je observeert een belangrijk pedagogische middel in de gereedschapskist van de leraar. Maar hoe je dat?
Meer hierover lees je in deze blog.
Waarom?
Een kleutervolgsysteem heeft als belangrijkste doelen:
Om de actuele ontwikkeling van de kleuter in kaart te brengen
Om schoolbreed de ontwikkeling van de kleuter gestructureerd te volgen.
Om daar waar nodig is, tevens de informatie te bieden om het kind verder te begeleiden en te ondersteunen in zijn ontwikkeling.
Als leidraad te fungeren bij oudergesprekken of een zorgoverleg.
Een kleutervolgsysteem kiezen
Wanneer je overgaat naar een nieuw leerlingvolgsysteem, dan kan dat heel veel brengen, maar komt er ook veel bij kijken. Je zult rekening moeten houden met een rommelige overgangsfase, waarin het belangrijk is om dingen eerst te evalueren en te borgen, alvorens je nieuwe nieuwe dingen implementeert.
Ga er vanuit dat dit proces gemiddeld twee jaar nodig heeft.
Er zijn ontzettend veel kant-en-klare kleutervolgsystemen beschikbaar, die je kunt gebruiken bij het volgen van de ontwikkeling van kleuters.
Op deze pagina vind je een handig overzicht.
Voor een goed observatie-instrument zijn drie succesfactoren bepalend.
De succesfactoren zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden.
1. Kennis over tussendoelen (curriculumbewustzijn)
Curriculumbewustzijn is een belangrijk voorwaarde om te werken aan en zicht te hebben op de ontwikkeling van kinderen. Als curriculumbewuste leerkracht weet je wat jouw didactische opdracht is en hoe deze opdracht zich verhoudt tot de opdracht van jouw collega’s in de andere groepen. Als je samen weet waar je met de kinderen in acht jaar naartoe werkt, dan is de samenhang tussen de verschillende leerjaren sterker en ben je flexibeler in het afstemmen van jouw onderwijsaanbod op het niveau van jouw kinderen als bij observaties blijkt dat kinderen nog sprongen moeten maken of al enorme sprongen gemaakt hebben.
2. Hoge verwachtingen hebben van alle kinderen
Het is hierbij van belang dat je hoge verwachtingen blijft houden van alle kinderen. Dus ook van de kinderen die nog grote sprongen moeten maken in hun ontwikkeling. Het kwartje valt immers niet bij ieder kind op hetzelfde moment.
3. Cyclisch en doelgericht werken (formatief evalueren)
Doordat je met stevige kennis van het curriculum en vanuit hoge verwachtingen cyclisch en doelgericht vormgeeft aan het onderwijs in je klas zal je merken dat het ‘toetsen’ van kinderen een tweede natuur gaat worden. Even kort evalueren en registreren waar een kind staat in zijn ontwikkeling levert jou en het kind een schat aan informatie op. Probeer dit zoveel mogelijk binnen de betekenisvolle context te doen; in de poppenhoek, huishoek, leeshoek, in de zandbak, op de gang etc. Toetsen wordt hierdoor een laagdrempelig en ontspannen onderdeel van het doorlopende leerproces van het kind. Heel anders dan de periodieke formele toets in een boekje of op de computer. Hierdoor geef je een kind de ruimte om de plaats en het moment te kiezen om te laten zien wat hij of zij al kan of weet.
Doelen en leerlijnen
In kleutervolgsystemen komen de volgende doelen aan bod:
Doelen rond de basiskenmerken
Via het kleutervolgsysteem worden de volgende basiskenmerken in kaart gebracht:
1. Positief zelfbeeld, emotionele veiligheid en welbevinden
2. Motivatie, interesse en betrokkenheid
3. Initiatief nemen en ondernemingszin
Doelen rond de brede ontwikkeling
Via het kleutervolgsysteem worden de volgende brede ontwikkelingsdoelen in kaart gebracht:
1. Sociaal-/emotioneel gedrag
2. Speelhouding
3. Werkhouding
Specifieke doelen
1. Motorische vaardigheden
2. Geletterdheid en taal
3. Gecijferdheid
4. Wereldoriëntatie
5. Muzische vorming
In het kleutervolgsysteem worden deze geselecteerde doelen op afgesproken tijdstippen ingevuld om de ontwikkeling van elke kleuter op dat moment in kaart te brengen.
Vele van deze doelen zullen al geobserveerd zijn vanuit de doelgerichte interactieve observaties.
De meeste kleutervolgsystemen hanteren leerlijnen. Deze leerlijnen zijn als het ware de wegen waar langs de ontwikkeling verloopt. Op die leerlijnen bevinden zich verschillende mijlpalen of tussenstations. Dit zijn vaste herkenningspunten, die aangeven of de ontwikkeling van een kind in de pas loopt met de gangbare ontwikkeling.
Een leerlijn is overigens niet een strak voorgeschreven programma, die in een bepaalde volgorde moeten worden uitgevoerd en aldus leiden tot het gewenste einddoel. Het is wel een handig hulpmiddel en een houvast. In de praktijk blijkt ook vaak dat de ontwikkeling van kleuters niet altijd zo stapsgewijs en gelijk aan de leerlijn verloopt. Soms slaan kinderen mijlpalen over en soms blijven ze wat langer in een bepaalde ontwikkelingsfase hangen om vervolgens weer een grotere sprong te maken.
Beredeneerd registeren
Om te realiseren dat kinderen deze mijlpalen bereiken en steeds een stapje verder kunnen zetten worden deze vertaald in beredeneerde activiteiten die aansluiten bij deze onderwijsdoelen of tussendoelen. Je kunt daarbij gebruik maken van een periodeplanner. Zo weet je zeker dat alle doelen aan bod komen en creeer je wat meer overzicht voor jezelf temidden van de vele doelen.
Deze periodeplanner kan meteen ook je registratielijst zijn.
Op deze planner zijn zowel alle doelen als alle leerlingen te vinden. Noteer de tussenliggende leerlijnen bij ieder doel naast elkaar en deel deze evenredig over 40 weken in 5 periodes op (van vakantie tot vakantie). Deze doelen en leerlijnen kun je overigens gewoon uit het kindvolgsysteem van jouw school halen.
Per leerling geef je bijvoorbeeld met een kleur aan of het doel wel, bijna of niet is bereikt. Aan het eind van iedere periode analyseer je deze gegevens.
Niet en bijna gehaalde doelen worden sleepdoelen, die je meeneemt naar de volgende periode. Het is namelijk niet de bedoeling dat je kinderen gaat overvoeren op doelen en doelen gaat opstapelen. Meer hierover lees je in mijn blog: Doelgericht spelen en werken.
Op zoek naar meer?
Boekentip:
Kijk voor meer suggesties ook eens op mijn Pinterest
Heb je zelf ook nog leuke suggesties?
Inspireer dan collega’s door jouw ideeën als reactie op deze blog te delen!
.
.
Comentários