Agressie in een kleutergroep

Bijgewerkt op: 11 feb.

Uit onderzoek blijkt dat zo'n 3-8 procent van alle schoolkinderen wordt gepest.

Kinderen die gepest worden, vertonen vaak gelijksoortige kenmerken.

Ze worden vaak gekenmerkt door hun voorzichtige, gevoelige en stille manier van doen.

Bij kleuters spreken we nog niet over pesten, maar over agressie, omdat het negatieve gedrag veelal uitproberen en minder doelgericht is. In deze blog vertel ik je er meer over.

Agressie versus pesten

Wanneer spreken we over pesten en wanneer over agressie?

Onderzoekers definiëren pesten als ‘vorm van agressie waarbij één of meer leerlingen een andere leerling bewust keer op keer kwetsen waarbij degene die gepest wordt zich moeilijk kan verdedigen’.

Vier aspecten onderscheiden pesten van andere vormen van negatief gedrag: 1. Pesten is kwetsend 2. Pesten gebeurt stelselmatig 3. Pesten gebeurt doelgericht. Het is bewust gedrag waarmee de pester iets wil bereiken 4. Er is een machtsverschil: de gepeste leerlingen kunnen zich moeilijk verdedigen.

Bij jonge kinderen praten we nog niet over pesten, omdat het negatieve gedrag veelal uitproberen en minder doelgericht is. Ook blijkt slachtofferschap in de vroege kindertijd relatief instabiel. Jonge kinderen zijn vaak kortstondig slachtoffer, waarmee niet wordt voldaan aan het aspect van stelselmatigheid. Vanaf een jaar of acht (groep 4/5) spreken we van pesten.

Kenmerken van kinderen die worden gepest

Onderzoek toont aan dat kinderen die gepest worden vaak gelijksoortige kenmerken hebben. Deze kinderen zouden bepaalde persoonlijkheidskenmerken bezitten, die een vlotte omgang met leeftijdsgenoten belemmeren, hetgeen makkelijker tot pesten kan leiden. Deze specifieke eigenschappen van deze kinderen zijn:

Sociale angst

Deze kinderen zijn vaak verlegen.
Ze zijn snel angstig voor nieuwe situaties.
Ze hebben angst voor kritiek.
Ze zijn geneigd zich terug te trekken.

Somberheid

Deze kinderen piekeren veel.
Ze hebben vaak depressieve klachten.
Ze hebben vaak minder interesse in ander.
Ze zijn niet assertief.
Ze kennen gevoelens van eenzaamheid.

Een laag zelfbeeld

Ze hebben weinig zelfvertrouwen.
Ze zijn onzeker.
Ze denken negatief over zichzelf.
Ze denken dat anderen beter zijn.
Ze zijn kwetsbaar.
Ze zijn overgevoelig.

Waarom worden bepaalde kinderen gepest?

Een mogelijke verklaring waarom bepaalde kinderen eerder worden gepest kunnen we vinden in de theorie van Gordon Allport.

Allport was een psycholoog en een pionier in de persoonlijkheidsleer. Allport stelt dat er vier factoren zijn, die beïnvloeden dat een kind meer kans maakt om gepest te worden.

Anders zijn

Kinderen die gepest worden vallen vaak op doordat ze anders zijn. Ze hebben dikwijls ander sociaal gedrag. Ze kunnen bijvoorbeeld verbaal begaafd zijn, hoogbegaafd, teruggetrokken, verlegen of bang. Anders en in de minderheid zijn trekt nu eenmaal de aandacht.

Bereikbaarheid

Als een kind gemakkelijk bereikbaar is voor de pester, dan zal deze eerder overgaan tot pesten.

Weerloosheid

Wanneer kinderen sterker op pesterijen reageren en minder snel wraak nemen, zijn ze een makkelijker doelwit voor pestkoppen. Daardoor lijken de pestkop en zijn aanhangers nog meer succes te hebben.

Eerdere gepest

Bij kinderen die al eerder eens gepest zijn is hun sociale redzaamheid aangetast. Hierdoor zijn zij een makkelijker slachtoffer voor pestkoppen.

Tips

Veel psychologische en sociale problemen op latere leeftijd zijn te voorkomen door op een gepaste manier te reageren op het pesten en tijdig in te grijpen

Breng de ouders op de hoogte!

Wanneer kinderen bijvoorbeeld gepest, genegeerd of uitgesloten worden, kun je het beste de ouders op de hoogte brengen. Het blijkt namelijk heel belangrijk te zijn dat deze kinderen met hun omgeving kunnen communiceren over het pesten, vooral met hun eigen ouders.

Zorg voor respect en aanvaarding van iedereen!

Het is jouw taak als leerkracht om te zorgen voor respect en aanvaarding van iedereen.

Maak kinderen dus duidelijk dat iedereen anders is en dat deze verschillen niet automatisch als 'zwakte' of 'garantie voor succes' kunnen worden geïnterpreteerd.

Bouw een band op!

Agressief gedrag heeft vaak een reden. Vaak is die niet direct zichtbaar en kom je er niet gemakkelijk achter. Door stelselmatig (korte) gesprekken met kinderen en hun ouders te voeren, bouw je een band op en kom je meer te weten over de achtergrond van een kind.

Zo kom je dichterbij de onderwijsbehoeften en weet je beter wat deze leerling nodig heeft om ander gedrag te kunnen vertonen.

Meer tips om gepeste kinderen assertiever te maken vind je in mijn blog:

Te weinig assertieve kleuters.

Meer tips om pestkoppen aan te pakken vind je in mijn blog: Te assertieve kleuters.