Kleuters en toiletbezoek

Bijgewerkt op: 15 feb.

Hoe organiseer je het toiletbezoek in een kleutergroep? In deze blog lees je er meer over!

Wees voorspelbaar!

Kleuters hebben een sensomotorische manier van leren, die vraagt om een bedding van routines, rituelen en ritme en voorspelbaarheid. Daarin kan een kind, samen met de andere kinderen, met zichzelf als stralend middelpunt, de wereld gaan ontdekken.

Zo ontwikkelt een kind grip op zichzelf en de omgeving.

Het begint dus altijd begint met een veilig klimaat in de klas.

Een groep waarin duidelijk is wanneer je naar de wc mag en wanneer niet.

Maar waar je ook het vertrouwen hebt dat de leerkracht weet wanneer je echt niet langer kunt wachten. Waar de leerkracht niet boos wordt wanneer je per ongeluk toch in je broek hebt geplast. Waar je leert hoe je het moet oplossen als dat toch gebeurt. Waar je met veel plezier samen oefent hoe en wanneer je met het nieuwe zeeppompje je handen wast door goed te kijken en dat precies na te doen.

Mag ik naar de wc?

Maak afspraken wanneer kinderen naar de wc mogen en of en hoe ze dat moeten vragen.

Bedenk wel, dat jongste kleuters vaak nog weinig blaas controle hebben en niet heel lang kunnen wachten. Je zou bijvoorbeeld kunnen afspreken dat ze tijdens een les van jou in de kring twee vingers opsteken als ze moeten en het voor e rest zelf mogen regelen.

Beperk echter wel het aantal kinderen dat tegelijk naar de wc mag, om te voorkomen dat kinderen daar gaan rondhangen.

Iedere kleuterleerkracht is waarschijnlijk wel bekend met ‘de plasketting’: een ketting die een kleuter meeneemt, wanneer een wc bezoek noodzakelijk is. Bij terugkomst wordt deze weer opgehangen in de klas. Maar er is ook best wel wat kritiek op de ketting. Zo valt deze vaak in de wc, raakt deze vaak kwijt, vallen de kralen vaak op de grond en vinden veel leerkrachten het vies. Een alternatief voor de wc ketting zou kunnen zijn:

Gebruik bijvoorbeeld een wc-eend, een rubberen badeend, die je op de kast of je bureau zet. Wie nodig moet, pakt de eend. Oudere kinderen in hogere groepen kunnen deze op hun eigen tafel zetten. Zo weten alle kinderen dat het toilet bezet is. De eend kan ook in en uit een doosje worden gezet. Vertel bijvoorbeeld dat de eend even mag gaan zwemmen in de doos als de kinderen naar de wc moeten en er daarna weer uit moeten worden gehaald. Doe de eend zo nu en dan in een badje chloorwater.
Gebruik kaartjes met een rode en een groene kant. Wanneer kinderen naar de toilet moeten draaien ze een kaartje van de groene kant om naar de rode kant, zodat iedereen kan zien dat de wc bezet is.
Laat de kinderen een zeeppompje meenemen naar de wc zodat ze daarmee meteen hun handen kunnen wassen
Hang een wc-kaart op in de klas. Zorg dat ieder kind een knijper heeft met zijn/haar naam erop. Hang deze knijpers aan het vak ‘in de klas’. Gaan de kinderen naar het toilet of spelen op de gang? Dan verplaatsen ze zelf hun knijper naar het goede vak. Op deze manier zie je snel welke kinderen er afwezig zijn. Je kunt dit ook nog uitbreiden met andere plekken, zoals de gang (wanneer kinderen daar gaan spelen),
Geef het kind een wasknijper die het aan zijn/haar kleding knijpt als hij/zij naar de wc gaat.
Hang extra plaatjes van wc op het planbord en laat de kinderen daar hun naam bij hangen.
Gebruik een ketting zonder kralen. Laat deze aan de deur van de wc hangen.
Laat de kinderen een rol wc-papier meenemen naar de wc
Hang een (druk)lampje bij de deur. Als het lampje aan is, is de wc bezet; wanneer het lampje uit is, is de wc weer vrij.

Leer het ze!

Leer kinderen hoe ze naar de wc moeten gaan.

Doe het voor, bijvoorbeeld:

Twee vingers opsteken
De wc ketting pakken als juf zegt dat je mag gaan (of een ander symbool)
Je broek omlaag doen en gaan zitten
Poepen of plassen
Je billen afvegen; vertel hoeveel papier de kinderen nodig hebben en dat de billen van voor naar achter afgeveegd moeten worden om infecties te voorkomen. Maak ook duidelijk dat het kind deze stap moet herhalen tot de billen helemaal schoon zijn. Op de wc zittend je billen afvegen is voor kinderen niet zo’n makkelijke wiebelende houding (wiebelig). Leer het kind daarom om na zijn grote boodschap te gaan staan, zijn neus richting z’n knieën te buigen en dan van voor naar achter te vegen.
Doortrekken
Je handen wassen
De ketting terughangen (of een ander symbool)

Tip: Hang een stappenplan op, waarop de kinderen deze volgorde kunnen zien.

Bespreek deze eerst met de kinderen.

Ik heb al een aantal verschillende kant-en-klare varianten voor je gemaakt.

Ongewenst gedrag

Een uitgekiend systeem met allerhande regels en afspraken is nog geen garantie voor een probleemloze toiletgang.

Soms gaan kinderen wel heel Dat doen ze niet altijd, omdat ze ook echt moeten. vaak naar de wc. Ongewenst wc-gedrag is vaak vooral het gevolg van de behoefte van kinderen om aan de les te ontvluchten. En dat zijn echt niet alleen de leerlingen met concentratieproblemen of kinderen die de stof niet aankunnen.

Als een gang naar het toilet het enige ommetje is dat kinderen mogen maken, dan wordt plassen soms als excuus aangegrepen. Als je even meeloopt kun je laten merken dat je het doorhebt als een kind helemaal niet naar de wc moet. De lol is er dan vaak snel vanaf.

Het is een simpele en doeltreffende manier om de controle terug te pakken in de groep: laten merken dat je alles ziet. Helemaal effectief is het wanneer kinderen de wc-eend van jouw tafel moeten pakken, zodat je oogcontact met ze kunt maken en bij twijfel kunt vragen of een kind daadwerkelijk moet.

Soms kunnen kinderen ook behoorlijk keten op de wc. Controleer dit regelmatig.

Laat kinderen zelf ook controleren vooraf of het toilet schoon is. Is het er vies, dan betekent dat dat de vorige gebruiker bijvoorbeeld heeft vergeten door te trekken of een papieren handdoekje op de grond heeft laten vallen. Spreek af dat een kind dit dan komt vertellen en spreek het kind dat daarvoor de toiletten heeft bezocht.

Is een kind bang om naar de wc te gaan? Probeer dan te achterhalen waarom en laat dan bij voorkeur een ander kind meelopen. Zelf heb je hier niet altijd de ruimte voor. En een kleuter kan jou in dat geval als veilige haven gaan inzetten en daarvan afhankelijk worden.