Muziekinstrumenten hebben een enorme aantrekkingskracht op kinderen.
Muziek maken helpt kinderen niet alleen om spelenderwijs te experimenteren met verschillende klankkleuren, ritme, melodie en klanksterkte, maar ook om rekening te houden met de ander; tegelijk beginnen, tegelijk eindigen, op je beurt wachten enz.
In deze blog vertel ik je er meer over.
Vijf domeinen
Er zijn vijf domeinen die essentieel zijn voor de muzikale ontwikkeling van een kleuter, namelijk:
Zingen
Luisteren
Muziek maken
Lezen en noteren
Bewegen
In deze blog zal ik de domeinen muziek maken, lezen en noteren toelichten.
De muzikale ontwikkeling van kleuters
Kleuters kunnen al heel vroeg gevoel voor maat hebben.
Ze kunnen bijvoorbeeld klappen en stampen in de maat.
Deze vaardigheden zijn de voorlopers van het spelen op instrumenten.
Vanuit het juiste looptempo, waarbij kleuters het maatgevoel ook werkelijk kunnen ervaren, kun je gaan variëren met ritmes en tempo.
Het gebruik van muziekinstrumenten in de muziekles geeft kleuters de mogelijkheid om ze te laten kennismaken met verschillen in klankkleur.
Door goed te luisteren naar muziek leren kleuters de eigenschappen van muziek te herkennen: hard of zacht, lang of kort.
Deze klankeigenschappen kun je ook samen met ze vastleggen op papier.
Een jongste kleuter
Herkent de klankkleur van enkele instrumenten
Klapt en stampt op de maat.
Bedenkt een geluid bij een afbeelding.
Een middelste kleuter
Kan op een afgesproken deel van een lied, het lied versieren met het spelen op muziekinstrumenten.
Klapt mee met het ritme van een lied.
Bedenkt geluiden bij afbeeldingen die een kort verhaaltje vormen.
Een oudste kleuter
Gebruikt de klank van een instrument om een beeld weer te geven.
Klapt of speelt eenvoudige ritmes na.
Ontwerpt een eigen klankstukje met eenvoudige notatie of voorwerpen.
Overal zit muziek in!
Muziek maken helpt kinderen te experimenteren met verschillende klankkleuren.
Samen muziek maken, leert je ook rekening houden met de ander; tegelijk beginnen, tegelijk eindigen, op je beurt wachten enz.
Daar heb je echt geen dure instrumenten bij nodig. Overal zit muziek in!
Met papier kun je bijvoorbeeld knisperen, met een drinkbeker kun je schudden, met een tak kun je op allerlei voorwerpen slaan en ook in je eigen lijf zit volop muziek.
Kijk eens rond in het klaslokaal. Zijn er voorwerpen waar mooi geluid uitkomt?
Als je met je handen op een emmer slaat of met een pen op tafel tikt, klinkt er al snel muziek. Ook keukengerei zorgt vaak voor interessante geluiden: laat kinderen bijvoorbeeld eens iets van huis meenemen dat mooi klinkt.
Met je lijf kun je allerlei zogenaamde 'bodysounds' maken: stampen, in je handen wrijven, op je borst-roffelen, in je vingers knippen, op je wangen tikken.
Je kunt met je lijf ook ritmes spelen. Dit noem je bodypercussie.
Als leerkracht hoef je ook echt geen muziekinstrument te kunnen spelen! Er zijn veel opnames van kinderliedjes die je kunt gebruiken om bij mee te zingen. Je kunt liedjes natuurlijk ook gewoon altijd a capella (zonder muziekbegeleiding) zingen met de groep.
Muziekinstrumenten uitdelen
Zet de kinderen bij een muziekles met instrumenten het liefst in een kring.
Dit geeft overzicht en maakt het makkelijker om de instrumenten door te geven.
Deel altijd eerst het minst populaire instrument uit.
De manier waarop je de instrumenten in de groep uitdeelt, zet de toon voor de muziekles. Schenk hier dus bewust aandacht aan. Een aantal suggesties:
Zet de instrumenten in het midden van de kring. Zorg dat het muisstil is. Maak zonder te praten oogcontact met een kind. Dit kind mag een instrument kiezen en legt het zo stil mogelijk onder zijn of haar stoel. Maakt het instrument tóch geluid?
Dan moet het kind het terugleggen. Kijk de kinderen een voor een aan, totdat iedereen een instrument heeft gekozen. Deze spelvorm is ook heel goed te gebruiken bij het opruimen.
Zet de instrumenten voor je neer. Klap een ritme en laat de kinderen het ritme meeklappen. Zodra de kinderen het ritme zelfstandig kunnen klappen, neem je een instrument.
Speel het ritme kort mee op het instrument en geef het door, met de klok mee. Bij elk nieuw instrument dat jij doorgeeft, schuiven alle instrumenten door, totdat elk kind een eigen instrument heeft.
Haast je nooit. Doe alsof je goud uitdeelt.
De kinderen behandelen de instrumenten dan ook voorzichtiger.
Als je zelf een voorwerp in handen krijgt dat je nooit eerder hebt gezien of gebruikt, wil je het waarschijnlijk graag aanraken en van dichtbij bekijken. Je wilt proberen wat je ermee kunt. Volwassenen kunnen deze nieuwsgierigheid (meestal) inperken, maar voor kinderen ligt dat anders. Geef kinderen een onbekend voorwerp, een voorwerp dat ook nog eens interessante geluiden maakt en ze zijn niet te houden.
Erken deze nieuwsgierigheid en laat kinderen eerst gewoon hun gang gaan en de instrumenten verkennen. Misschien wordt het vanzelf weer rustig en anders vraag je na een paar minuten stilte. Gebruik hiervoor altijd hetzelfde gebaar.
Bedenk deze bij voorkeur samen met de kinderen.
Bedenk ook een gebaar voor doorspelen, hard of zacht en oefen hier mee.
Als je een instructie geeft laat je de kinderen de instrumenten onder de stoel leggen.
Zo weet je zeker dat je niet per ongeluk wordt gestoord.
Muziek maken
Nu de kinderen gewend zijn aan de instrumenten en er duidelijke gebaren zijn afgesproken voor geluid en stilte, hard en zacht, is het tijd om samen muziek te maken.
Als je de kinderen mee wil laten spelen met een lied, maak dan gebruik van de liedtekst. Laat kinderen bijvoorbeeld met hun instrument meespelen op de lettergrepen van een woord dat vaak terugkeert. Of laat de kinderen eenvoudige ritmische patronen spelen die in het lied steeds terugkomen. Tekst kan ook goed van pas komen bij ritme, want een ritme is makkelijker te onthouden wanneer je het verbindt met woorden die goed op dat ritme passen. Het werkt zelfs extra goed als die woorden aansluiten bij het thema van het lied.
Laat je kinderen ritmes naspelen? Doe dit dan eerst altijd met de hele groep en daarna pas met een individuele kleuter. Dat maakt het minder spannend en zorgt ervoor dat iedereen het ritme na kan spelen.
Neem de muziek die de kinderen maken ook eens op. De ervaring leert dat als een leerkracht de muziek van de kinderen opneemt met bijvoorbeeld een telefoon de concentratie van de kinderen omhooggaat. Kinderen willen hun eigen muziek horen.
Het muziek maken, het proberen het resultaat te verbeteren en het luisteren naar het eindresultaat levert doorgaans veel muziekplezier op
Opruimen
Om alle instrumenten weer heel in de kast te krijgen ruim je met net zo veel aandacht op als bij het uitdelen. Neem daarvoor rustig de tijd. Zet de muziekkist in het midden van de kring. Laat de kinderen de instrumenten zelf terugleggen terwijl je kenmerken van de instrumenten noemt: 'Leg de instrumenten van hout in de kist' of 'leg alle instrumenten met een vel in de kast' Het opruimen kan ook in spelvorm: Speel met z’n allen een ritme. Laat de instrumenten naar één kant doorgeven. De kinderen die hun instrument hebben ingeleverd, tikken het ritme op hun knieën. Alle instrumenten komen bij jou uit en je legt ze terug in de kist of kast.
Als een instrumenten-les toch te lastig is voor jouw groep, begin dan met minder instrumenten en wissel tijdens de muziekles, zodat alle kinderen toch aan bod komen.
Op muziekles?
Een muziekinstrument bespelen vraagt veel motorische vaardigheid, concentratie en doorzettingsvermogen. Andersom kun je ook stellen dat het bespelen van een instrument de sensomotorische vaardigheid van kinderen enorm vergroot. De geschikte leeftijd voor kinderen om op muziekles te gaan is enorm afhankelijk van de interesse en de mogelijkheden van een kind. Pianoles en vioolles zijn al vanaf een jaar of zes mogelijk, terwijl een blaasinstrument fysiek nog te zwaar is. Bij sommige blaasinstrumenten moet een kind zijn/haar tanden ook al gewisseld hebben om het instrument te kunnen bespelen.
Op zoek naar meer?
Kijk dan eens op mijn Pinterest
Heb je zelf ook nog leuke suggesties? Laat dan een reactie achter!
Bronnen
Christiane Nieuwmeijer. lkca.nl. (2021). Muzikaal spel in groep 1/2: feit of fictie?.
Geraadpleegd op 20 oktober 2023.
SLO. 2019. Leerplankader kunstzinnige oriëntatie.
Geraadpleegd op 20 september 2023.
Mariska. Squla.nl. (2018). Kinderen en muziek, de perfecte combinatie!
Geraadpleegd op 2 maart 2021.
Blos. (2022). BLOS pluist het uit: de invloed van muziek op de ontwikkeling van je kind.
Geraadpleegd op 23 december 2022.
Leraar24. (2019). Muziekonderwijs met leerlijn belangrijk voor het brein
Geraadpleegd op 2 maart 2021.
Christiane Nieuwmeijer. Meer muziek in de klas. (Jaartal onbekend). Inspiratieplaat.
Geraadpleegd op 2 maart 2021.
.
Comments