Het is in een kleutergroep voor het latere lezen en schrijven erg belangrijk om niet te vroeg met letters aan de slag te gaan en eerst het klankbewustzijn spelenderwijs te stimuleren. Kinderen die bewust zijn van klanken en interesse in letters gaan krijgen, kun je vervolgens activiteiten met letters aanbieden. In deze blog vind je suggesties voor kringactiviteiten om de positie van klanken met kleuters te oefenen.
Klankbewustzijn: Klankpositie (beginklank)/kring
Een beginklank verkennen
Benodigdheden:
- Een vel papier
- Een stift
Bied een letter aan:
Schrijf deze letter op een vel papier en verken de klank.
Hoe ziet deze klank eruit? Geef de kinderen een spiegel en laat ze naar zichzelf kijken.
Verken de klank door de hand op de hals te leggen. Vraag de kinderen of ze iets voelen. Wat voelen ze? Voelen ze dit ook bij andere klanken?
Knijp in je neus. Hoor je de klank nu nog?
Zet je lippen op elkaar. Kun je de klank nu nog steeds maken?
Houd je hand een stukje van je mond en zeg de klank. Wat voel je?
Hoe ziet je mond er eigenlijk uit wanneer je deze klank maakt?
Wat gebeurt er als je deze klank bij een spiegel of tegen een raam maakt?
Wie heeft deze letter in zijn naam?
Hoe zou je heten als we de aangeboden letter voor je naam plakken?
'F'-Klank: Maak deze met een fietspomp
'H'-Klank: Laat met de 'H'-klank het raam beslaan. De kinderen schrijven op het beslagen plekje de letter 'H'.
Letterwoordveld
Benodigdheden:
- Een vel papier
- Twee stiften in verschillende kleuren
Maak een woordveld rondom de aangeboden (begin-)letter.
Kunnen de kinderen meer woorden met deze letter bedenken?
Schrijf de woorden op een vel papier. Geef de letter een andere kleur of onderstreep ze. Laat kinderen tijdens de werkles tekeningen bij de woorden maken.
Variatie: Bedenk allerlei woorden met deze letter en schrijf ze op een briefje.
Deel de briefjes daarna uit en laat de kinderen er een prop van maken.
Tel af en laat ze de proppen omhoog gooien. Daarna gaan de kinderen door de klas lopen. Steeds wanneer de leerkracht in de handen klapt, raapt iedereen een prop van de grond.
Een vreemde brief
Benodigdheden:
- Een brief, waarin een bepaalde beginletter steeds is weggelaten
- Letterkaartjes met daarop de ontbrekende letter
Er wordt een vreemde brief in de klas bezorgd. Lees de brief voor en zeg dat je er niets van begrijpt. Er is namelijk een letter gestolen uit de brief. Hebben de kinderen een idee welke letter dat is? Ga daarna op zoek naar nog meer woorden, die met dezelfde letter beginnen, want dat heeft de letterdief in de brief gevraagd.
Variatie: Laat meerdere letters weg en bekijk samen welke letterklank er op de lege plekken in de brief moeten worden terug geplakt. Benoem daarbij de klank hardop en plak deze aan de rest van het woord. Klopt dat woord dan in de zin?
Ik ken jou
Benodigdheden:
- Geen
Ga de kring rond met een aanwijsversje: 'Ik ken jou (wijs een kind aan). Jij heet Vera.
Vvvvvera begint met vvv'. Vera mag vervolgens een ander kind aanwijzen, de naam noemen en de beginklank van de naam.
Post it!
Benodigdheden:
- Post it's met daarop de aangeboden letter
Geef elk kind een post it met de aangeboden letter. Laat de kinderen rondlopen door de klas en op zoek gaan naar een voorwerp, die begint met deze letter. Daar plakken ze hun post it op. Bespreek de vondsten. Laat de zelfklevende briefjes een paar dagen zitten.
Ik zie, ik zie...
Benodigdheden:
- Geen
Ga in de klas op zoek naar voorwerpen met een bepaalde beginklank en verzamel ze.
Verzamel ze op een lettertafel.
Variatie: Speel het spel 'Ik zie, ik zie wat jullie niet zien en het begint met de letter ...'
Voorwerpen bij beginklanken zoeken
Benodigdheden:
- Een fotocamera
Ga in de klas op zoek naar voorwerpen die beginnen met de aangeboden klank en verzamel ze of laat ze spullen van thuis meenemen. Leg de beginletter erbij.
Maak hier foto's van voor de lettermuur of lettertafel.
Woorden tekenen
Benodigdheden:
- Een papier
- Een stift
De kinderen gaan in tweetallen of groepjes woorden bedenken waarin ze de afgesproken beginletter horen. Ze tekenen deze.
Schrijf het woord onder de tekeningen en geef deze een andere kleur.
Welke hoort er (niet) bij?
Benodigdheden:
- Een groot vel papier
- Een stift.
Verzamel een aantal voorwerpen die beginnen met een bepaalde letterklank.
Laat een kind naar de gang gaan en leg er een voorwerp bij die niet met deze letter begint. Kan het kind raden welke er niet bij hoort? Met welke klank begint deze wel dan?
Variatie 1: Noem steeds een rijtje woorden met dezelfde beginletter.
Spreek deze overdreven uit. Kunnen de kinderen vertellen waarom deze bij elkaar horen? Bijv. Kleur-krant-kop-kist.
Variatie 2: Welk woord hoort er niet bij? Zet er een woord tussen die er niet bij past.
Ter controle kunnen de woorden op een groot vel papier geschreven worden.
Bewegende letters
Benodigdheden:
- Geen
Verzin allerlei bewegingen bij een klank die de kinderen kunnen uitvoeren.
Bijv. bij de letter
B: bijten, bukken, boenen
D; dansen, duiken
E: eten
F: fietsen, fluiten, fluisteren, fronzen
G: grabbelen, gooien, glimlachen, giechelen, graven, grijpen, groeien, gillen, gekke bek
H: hakken, huilen, hinkelen, huppelen
K: kussen, kunstje, kroelen, knippen, klappen, kruipen, kussen, knielen.
L: lachen, liggen, lopen, lezen
M: mopperen
N: neuzen, nadoen, niks doen
O: openen, overlopen
P: pakken, pikken, ploffen, praten
R: rollen, ronddraaien, roepen, rennen
S: stampen, springen, staan
T: tong uitsteken, tikken
V: vuist maken, vliegen, vegen, vastpakken
W: wapperen, wiegen, wuiven, wassen, wakker worden.
Z: zwaaien, zitten, zoenen, zonnen, zagen, zeven
Variatie: Noem ook werkwoorden die niet met de afgesproken letter beginnen.
Wanneer de kinderen deze horen, mogen ze deze ook niet uitbeelden.
Bedenk een naam!
Benodigdheden:
- Geen
Laat de kinderen namen bij een afgesproken letter bedenken die met diezelfde beginletter beginnen, bijv. Karel Kleurenmonster, Kees Kleurenmonster, Katrien Kleurenmonster, Karin Kleurenmonster enz... Welke namen uit de klas beginnen ook met deze letter?
Samen een letterversje maken
Benodigdheden:
- Geen
Bedenk een heleboel woorden die met dezelfde letter beginnen. Kunnen de kinderen hier een leuk (onzin)versje van maken? Schrijf de leukste versjes op!
Bijvoorbeeld:
Wie weet waar Willem Wouters woont?
Willem Wouters woont wijd weg.
Bas bouwt binnen met blokken.
Woeste Willen weet wel waar Wies woont
Jantine jaagt Joep weg.
Dik das doet dom.
Wat is het?
Benodigdheden:
- Voorwerpen met verschillende beginletters.
Eén kind verlaat de klas. In het midden van de kring liggen een aantal voorwerpen.
Spreek er eentje af. Met welke letter begint deze?
De kinderen zeggen de letter van het bewuste voorwerp als het kind binnen komt.
Weet het kind welk voorwerp hij/zij moet pakken.
Variatie: Met een blinddoek en voelen.
Welk woord begint met een...?
Benodigdheden:
- Geen
Noem steeds twee woorden. Welk woord begint met de afgesproken letter?
Rijmwoorden
Benodigdheden:
- Geen
Laat kinderen rijmwoorden bedenken die steeds met een afgesproken letter beginnen.
Bijvoorbeeld bij de letter 'D': tik-d..., vlag-d... en zak-d...
Letters opruimen
Benodigdheden:
- Letterkaartjes
Laat de kinderen om de beurt een letter pakken. Verklank deze letter en vraag het kind een woord te bedenken met die letter. Schrijf ze op en ga door totdat alle letters opgeruimd zijn.
Een verhaal
Benodigdheden:
- Voor ieder kind een letterkaartje van een bepaalde letter
Vertel een verhaal. Steeds wanneer de kinderen een woordje met de afgesproken letter horen (verleng deze klank duidelijk) steken ze hun letterkaartje in de lucht.
De toverketel
Benodigdheden:
- Een ketel
- Voorwerpen of afbeeldingen van dingen die beginnen met de letter '..'
Spreek een toverspreuk uit met allen een bepaalde letter.
Bijvoorbeeld bij de letter 'F': 'Fi fa foetsie'
Die toverspreuk zorgt dat er in de ketel enkel spullen zitten met die letter.
Als je er iets uithaalt wat niet begint met die letter dan is je toverspreuk mislukt. Daarna mogen de kinderen woorden of voorwerpen met die letter zoeken. Maak er een foto van of laat de kinderen hun woorden tekenen en hang ze op aan de lettermuur!
Cirkels
Benodigdheden:
- Een knuffel
- Gekleurde vouwcirkels
Leg de cirkels achter elkaar in de kring en zet de knuffel voor de eerste cirkel.
Laat de kinderen woorden met een bepaalde klank bedenken en verplaats de knuffel voor elk juist woord een cirkel verder. Ga door totdat de knuffel bij de laatste cirkel is.
De letterwinkel
Benodigdheden:
- Geen
We gaan winkelen in de letterwinkel. In de letterwinkel ggg verkopen ze alleen spullen die beginnen met de letter g. Geef een voorbeeld. Ze verkopen er bijvoorbeeld wel gggggebakjes en gggieters, maar geen mmmmeloenen.
Noem nu steeds een product en laat de kinderen vertellen of dit wel of niet te koop is in de ggg-winkel, bijv. gras, boek, goudvis, peer, geit, ring, ladder, gitaar, trommel, keuken, glas, hond, gans, glitters, lijm, pannenkoeken, gehaktballen, vogel, geurtje, groente, schaar, golfbal, voetbal, glijbaan. Vraag na afloop of de kinderen nog weten welke spullen je in de ggg-winkel hebt gekocht en laat ze dit opnoemen.
Wat zou je nog meer kunnen kopen in de gggg-winkel?
Variatie: Andere letterwinkels
De letterdief
Benodigdheden:
- Geen
Er is een letterdief in de letterwinkel ggg geweest. Hij heeft alle letters ggg gestolen.
Noem een paar producten, maar laat de ggg-klank weg. Kunnen de kinderen raden over welk product het gaat? Bijvoorbeeld: ras, oud, eit, itaar.
Variatie: De letterdief heeft een heleboel letters gestolen en er stiekem een g voor teruggelegd. Vervang de eerste letters van producten en laat de kinderen raden welk product er wordt bedoeld:. Bijvoorbeeld: gleurpotloden, grentenbollen, geer, gananen en gannenkoeken.
Tongbrekers
Benodigdheden:
- Geen
De kinderen zeggen de volgende tongbrekers na. Hoeveel woorden horen ze in iedere zin? Met welke letter beginnen veel woorden in iedere zin? Hoeveel keer horen ze die letter? Welke woorden in de zin beginnen met een andere letter?
Letter 'A'
Als apen elkaar na-apen, apen apen apen na.
Letter 'B'
Bakker Bas bakt de bolle broodjes bruin.
Bedek het bed met het dekbeddek.
Bram de brave broer van de breiende brouwende Brielse Brechtje, bracht in een brons-bruin broekje, een bril, een brandbrief en een gebroken gebraden bros brokje bruinbrood zonder brommen of brullen over de brede brug van Breukelen.
Letter 'D'
Drie dikke drilboren drillen door drie dikke deuren
Drie dove domme dromedarissen.
Die dikke domoren drammen door.
Drie dikke domme dames dachten dat dromedarissen dagelijks drieduizend deciliter druivensap dronken.
Letter 'F'
Frans zei tegen Frans in het Frans: “Is Frans in het Frans Frans? Nee”, zei Frans tegen Frans in het Frans, Frans in het Frans is niet Frans, Frans in het Frans is François.
Letter 'G'
Gooi geen groene groenten in de grote gracht.
Grote Guus graaft grote gaten
Letter 'H'
Ik zag haar haar haar kammen met haar haarkam.
Letter 'J'
Jeukt jouw jeukende neus ook zo als mijn jeukende neus jeukt?
Letter 'K'
De kat krabt de krullen van de trap.
De knecht van Klaas de kapper kapt nog knapper dan Klaas de knappe kapper knippen en kappen kan.
Kraakheldere kragen kraken kraakhelder.
Klappertandend met krakende knieën, klapperende kiezen en knikkende kuiten kwam Kees Koukleum kolen kopen.
Als kakkerlakken in kattenbakken kakken kan je kattenbakken vol kakkerlakkak pakken.
De kapster kapt de krullenbol op de kruk.
Letter 'L'
Leentje leerde Lotje lopen lans de lange lindelaan, maar toen Lotje niet wou lopen, liet Leentje Lotje staan.
Letter 'M'
Meisje met je mooie mondje moet je met je maatje mee?
Letter 'P'
Als een potvis op een pispot pist, heb je een pispot vol met potvispis.
Een pet met een platte klep is een platte kleppet.
Ping en Pong speelden pingpong. Ping pingpongde de pingpongbal naar Pong en Pong pingpongde de pingpongbal naar Ping
Letter 'S'
Ik schrijf scheef in mijn schrift.
Letter 'T'
To en Tom aten tomaten, Tom at en To vrat
Letter 'V'
De vliegende vieze vis vliegt de vogel achterna.
Letter 'W'
Wat Wil wil wil Wil wel weten.
Wat een weer weer”, zei de wasvrouw die aan de was was.
Wie weet wat Willem Wever weeft? Willem Wever weeft witte wollen winterwanten.
Wat een weer weer. Je waait haast van de weg weg.
Letter 'Z'
Zij zei dat zij zei dat zij zei dat wat zij zei.
Mijn zeven zeven zeven keer beter dan jou zeven zeven.
Zeven zware zwemmers zwommen zoele zomerse zondagen zomaar zonder zwembroek in de Zwarte Zee.
Beginrijm
Benodigdheden:
- Geen
Zeg een paar woorden met de eerste letter langgerekt. Stel de kinderen daarbij de vraag:
Hoeveel woorden hoor je? (herhaling)
Welke letter / Wat hoor je steeds bij elk woord hetzelfde?
Hoeveel keer hoor je die letter?
Breid het aantal woorden uit als het goed gaat.
Bijvoorbeeld:
F: fffles flessenpost
G: gggeld gesp golf goud
L: lllluik laars litteken
M: mmmmast munt matroos muntstuk
R: rrroer ruim reling roeiboot roeispaan rover
S: sssschat schip sloep storm sabel schatkaart schatkist schipbreuk sieraden
V: vvvvuur vlag vlot verrekijker
W: wwwwant wind wapen water
Z: zzzzee zeil zout zwaard zeebonk zeeman zeevaart zeilschip zeebenen zeerover
Klankbewustzijn: Klankpositie (begin-/midden-/eindklank)/kring
Speuren naar de letter...
Benodigdheden:
- Een tekst (bijvoorbeeld een liedje) op een groot papier
- Stiften
Schrijf de tekst op het papier.
Laat de kinderen de afgesproken letter zoeken en deze met een kleur onderstrepen.
Lees de tekst daarna hardop voor en benadruk daarbij die letter. Waar staat die letter? Aan het begin, in het midden of het einde van een woordje?
Beginklank/middenklank/eindklank
Benodigdheden:
- Woordkaarten
Laat een woordkaart, behorende bij dit thema, zien en horen.
De kinderen benoemen de beginklank of de eindklank.
Je kunt dit eenvoudiger maken door de keuze te beperken en te vragen:
Begint/eindigt dit woord wel met de “(letter)” of niet?
Variatie: Of noem een begin-/eindklank en laat de kinderen een woordkaart zoeken die daarbij hoort.
Wellus/nietus
Benodigdheden:
- Geen
De leerkracht noemt een letter. Vervolgens noemt de leerkracht een woord.
Zit de letter in dit woord? Dan mogen de kinderen op hun stoel gaan staan.
Zit de letter niet in het woord, dan gaan of blijven de kinderen zitten.
Eerst-middelste-laatste letter of woord
Benodigdheden:
- Woordkaarten
Noem steeds een kort woord (bij voorkeur met drie letters).
Wat was de eerste/middelste/laatste letter?
Noem steeds drie woorden van de woordkaarten.
Wat was het eerste/middelste/laatste woord?
Welke letter is er veranderd?
Benodigdheden:
- Geen
Verander de eerste, de middelste, of de laatste letter van woorden die met een thema te maken hebben. Weten de kinderen welk woord je bedoelt? Maak bijvoorbeeld van het woord boos het woord boot. Welk woord wordt bedoeld? En welke letter is veranderd?
Een letterslang
Benodigdheden:
- Stroken papier
- Een stift.
Dit is een moeilijke activiteit.
Maak met de kinderen een slang van woorden. Begin bijv. met het woord 'kip'
Vraag de kinderen welke klank je bij 'kip' achteraan hoort. Bedenk samen een woord dat met deze klank begint, bijvoorbeeld 'pikken'. Vraag de kinderen wat de laatste letter van 'pikken' is en bedenk een woord dat met de 'n' begint.
Schrijf de woorden op een lange strook papier, zodat de kinderen kunnen zien dat de eind- en beginklank telkens hetzelfde zijn.
Ga door tot de kinderen geen woorden meer weten of maak de opdracht moeilijker door bijv. af te spreken dat het bijv. alleen dierennamen mogen zijn.
Variatie: Speel het spel ook eens met de naamkaartjes van de kinderen.
Op zoek naar meer?
Boekentip:
Kijk voor meer suggesties ook eens op mijn Pinterest
Heb je zelf ook nog leuke suggesties? Laat dan een reactie achter!
.
.
.
Comments