Juf Angelique

28 jul. 2022

Kleuters die bijten

Bijgewerkt op: 11 feb.

Bijten komt bij kinderen tot 4 jaar veelvuldig voor. Soms bijten kleuters andere kinderen ook nog steeds. In deze blog vertel ik je wat je in dat geval kan doen.

Waarom bijt een kind?

Het is belangrijk om te weten dat een jong kind niet bijt, omdat het een ander kind moedwillig pijn wil doen. Hoewel het soms schrikken is, kun je bijten in de baby-, dreumes- en peutertijd ‘normaal gedrag’ noemen. Veel kleine kinderen bijten wel eens.

Natuurlijk is dat niet leuk, maar het komt ook doordat ze in een ontdekkingsfase zitten.

Baby's en dreumesen

Baby's en dreumesen ontdekken veel dingen met hun mond, die is namelijk het meest gevoelig. Denk maar eens aan speelgoed waarop ze sabbelen of bijten.

Alle structuren van dat leuke nieuwe speeltje ontdekken de allerkleinsten met hun mond.

Dan kan het natuurlijk ook wel eens gebeuren dat het ‘onderzoeken’ overgaat in bijten.

Het bijten kan ook komen doordat ze last krijgen van tandjes. Het is je vast wel opgevallen dat kinderen die tandjes doorkrijgen veel kwijlen maar ook op dingen bijten. Dat is niet altijd even leuk, want ook al zijn die tandjes klein, een beet kan soms toch best pijn doen. Vooral wanneer het per ongeluk in een klein vingertje van een broertje of zusje gebeurt bijvoorbeeld. Een bijtketting/-ring kan dan een uitkomst bieden.

Bijten bij een baby en dreumes kan ook voortkomen uit een alledaagse behoefte, bijvoorbeeld de behoefte om te eten. Een kind dat trek heeft, kan hierdoor besluiten om zijn tanden ergens in te zetten.

De mond wordt in deze periode ook gebruikt om je aandacht te trekken en contact te maken. Heb je wel eens gehoord van een zogenaamde liefdesbeet?

Dat bijtgedrag komt vooral veel voor bij kinderen die ongeveer 1 jaar zijn.

Tijdens het knuffelen wordt er dan uit het niets ineens gebeten. En dat is best even schrikken! Je kunt hier eigenlijk niks mee, behalve alert zijn.

Peuters

De meeste kinderen beginnen te lopen als ze 1,5 jaar zijn. Na deze fase gaat het kind zich concentreren op de taalontwikkeling. Dat betekent dat onderling communiceren nog niet gaat op deze leeftijd. Maar als dreumes wil je natuurlijk wel even laten weten dat je het niet leuk vindt wanneer een ander bijvoorbeeld iets van je afpakt.

Bij deze kinderen zie je veel bijtgedrag voor als manier om van zich af te bijten.

Dat gebeurt vanuit onmacht. Peuters kunnen zich nog niet anders uiten.

Ze moeten nog leren hun behoeften en emoties zoals boosheid en frustratie op een andere manier uit te drukken. Ze hebben nog niet genoeg woorden om te zeggen wat ze willen of hoe ze zich voelen. Peuters leven ook nog in een wereld waarbij alles om zichzelf moet draaien en alles op hun manier moet. Gebeurt dat niet, bijvoorbeeld omdat iets niet mag of niet lukt, dan wordt dat lieve kleine peutertje boos en kan het soms gaan bijten, maar ook: slaan, trappen, stompen, duwen, krijsen of op de grond gaan liggen.

Een peuter kan zich ook nog niet inleven in de ander en zal dus niet goed begrijpen dat de ander pijn heeft door zijn gedrag. Ook bijten sommige peuters juist omdat ze iemand heel lief vinden. Of omdat ze contact zoeken met een ander kindje, maar nog niet weten hoe ze dit handig moeten aanpakken. Peuters moeten ook nog van alles nog onderzoeken.

Wat gebeurt er als….. ik jou bijt? Ze leren dingen doordat ze anderen imiteren.

Als een peuter dus gebeten is door een ander kind, is het een vrij logische reactie dus dat het kind terug bijt.

Een peuter kan sommige situaties ook nog niet overzien. Hij/zij kan bijvoorbeeld schrikken van heftige emoties of situaties. Bijten kan dan een primitieve manier zijn om met een moeilijke of bedreigende situatie om te gaan. Eigenlijk geeft het kind daarmee dan aan dat hij/zij van streek is.

Naast deze oorzaken kan ook nog meespelen dat een peuter behoefte heeft aan meer aandacht van jou en doorheeft dat hij/zij jouw aandacht op die manier kan krijgen.

Kleuters

Van schoolgaande kinderen verwachten we dat ze niet meer bijten.

Toch gebeurt het ook weleens. Als kleuters bijten is het vaak geen ongelukje maar echt een daad die gericht is om te bijten. Kleuters wachten dan ook heel bewust de reactie en consequenties van het bijten af. Ze wachten eigenlijk om te kijken wat jij er aan gaat doen.

Let maar eens op de reactie van een bijtende kleuter.

Je zult zien dat hij heel bewust de reactie afwacht.

Houd kleuters die bijten goed in de gaten; wat is de oorzaak van het bijtgedrag?

Tips voor de begeleiding

Herstel de veiligheid!

Je begint met het herstellen van de veiligheid in de situatie.

Geef daarna eerst aandacht, troost en zo nodig verzorging aan het slachtoffertje.

Haal het kind uit de situatie!

Soms kan het helpen om het kind even uit de situatie te halen. Doe dit niet als straf, maar neem het kind bijvoorbeeld even op schoot of zoek een rustig plekje.

Probeer te achterhalen waarom het kind bijt en als je dit weet, benoem het dan. Bijvoorbeeld: “Je wil graag samen spelen” of “Je bent boos omdat je ook dat speeltje wilt”

Blijf rustig!

Reken maar dat de bijter ook van slag is, hoewel sommige kinderen dat verbergen achter gelach, het trekken van een gekke bek of zogenaamde onverschilligheid.

Bedenk dat het kind het niet verkeerd bedoelt.

Daar hoeft geen overdreven boze toon van jou bovenop. Wegsturen hoeft ook niet.

Wel een serieuze toon waarin je kort zegt dat hij iemand heeft gebeten en dat dat erg pijn doet. Dat dat niet mag. Als een jong kind een eerste keer bijt, mag je best reageren met een natuurlijke, felle reactie, zoals: “Stop, dat doet pijn!”.

Als het kind vaker bijt, is het beter om met niet te veel emotie te reageren.

Erken de emoties!

Kinderen mogen boos, bang of verdrietig zijn. Benoem dat je ziet dat het kind boos is. Probeer samen met de kinderen te achterhalen wat vooraf ging aan het bijten.

Bespreek de gevolgen!

Word in elk geval niet boos, maar negeer het gedrag ook niet.

Het kind moet wel leren dat dit gedrag niet mag. Het is dus wel belangrijk om duidelijk aan te geven dat bijten niet mag en te vertellen wat de gevolgen zijn. Ook hier is het weer belangrijk om begrip te tonen. Keur de emoties niet af, maar wel het gedrag.

Stop het kind en leg kort en rustig uit dat bijten niet mag en pijn doet. Leg uit: “Ik zie dat je boos bent en dat snap ik, maar bijten met je tanden mag niet, dat doet pijn.”

Laat het kind daarna ook meedenken over de oplossing; hoe maak je het weer goed met de ander? Doe dat altijd op het moment dat het gebeurt, een kwartier later is een jong kind namelijk allang weer met iets anders bezig. Voorkomen is beter dan genezen!

Verder is het goed om te proberen het bijten te voorkomen. Let goed op wanneer het kind bijt. Let op zijn blik en lichaamshouding erbij. In welke situaties gebeurt het en wanneer gaat het juist goed? Wat zegt dat over de reden van het bijten? Als je de reden weet, kun je het bijten gemakkelijker voorkomen. En daarmee een ongewenste gewoonte.

Bijt het kind bijvoorbeeld vaak als het erg moe is, in vrije spelsituaties of als het contact of aandacht wil? Als je dit kunt achterhalen, kun je het kind hierbij gaan helpen en de ‘bijt-incidenten’ voor zijn.

Leer het kind ander gedrag!

Als je een kind alleen vertelt dat hij niet mag bijten, weet hij nog niet wat hij wel kan doen. het kind heeft nog niet genoeg vaardigheden om duidelijk te maken wat hij wil.

Help hem/haar hierbij. Spreek samen af wat het kind kan doen als de situatie zich weer voordoet. Wat kan het kind doen als hij dat speeltje wil? Of als hij boos is?

Leer het kind op momenten van frustratie met woorden te reageren en door “Stop, hou op!” te zeggen wanneer er een grens bereikt is. Zo leert het kind van de situatie.

Zorg voor veiligheid en aandacht!

Om bijten te voorkomen zorg je voor een veilige en vertrouwde plek voor het kind en geef je het wat hij/zij nodig heeft: aandacht

Zorg voor rust!

Sommige kinderen gaan bijten, omdat ze overprikkeld raken.

Zij hebben meer ruimte of een rustigere omgeving nodig.

Zorg voor een ontladingsmanier!

Kleien kan bijvoorbeeld ook goed helpen. Het kind kan zijn spanning dan kwijt in het stevig kneden. Of laat het kind even uitrazen in de buitenlucht of sporten/bewegen.

Reageer consequent!

Let erop dat je consequent reageert, dus elke keer hetzelfde. Het kind weet dan waar het aan toe is en leert sneller wat het kan doen in plaats van bijten.