Kapla blokken zijn eigenlijk gewoon dunne, houten plankjes van onbewerkt grenenhout, allemaal van hetzelfde formaat en in die zin simpel en weinig opzienbarend.
En tegelijkertijd is het geweldig bouwmateriaal, dat (ook) zonder het gebruik van verbindingen, oneindig veel creatieve mogelijkheden kent.
In deze blog vertel ik je er meer over.
De geschiedenis van Kapla
Kapla werd in 1987 bedacht door een Nederlandse antiquair, Tom van der Bruggen uit Den Haag, een student Kunstgeschiedenis, die zijn school nooit afmaakte. Tijdens een reis naar Zuid-Frankrijk (eind 1960) viel hij voor de charme van een vervallen boerderij en hij besloot om deze later tot kasteel om te bouwen. Om zijn project te visualiseren probeerde hij een maquette met houten kubussen te maken. Deze kubussen waren echter te robuust en hij kon er geen precies en realistisch model mee bouwen.
Toen besloot hij zijn eigen bouwelementen te creëren.
Zo ontstond het magische Kapla-plankje, het plankje met één afmeting, waarmee alles gebouwd kan worden! De naam van het merk is een samenvoeging van twee woorden: KAbouter PLAnkje. In de USA worden de plankjes "Keva planks" genoemd.
Van der Bruggen zelf was er meteen van overtuigd dat zijn bouwplankjes een groot succes zouden worden, maar de banken waar hij aanklopte, zagen er weinig brood in, zodat er niets anders voor hem opzat dan zijn pas opgeknapte kasteel weer te verkopen.
Tom is er inmiddels miljonair mee geworden.
De materialen
Kapla is natuurlijk en duurzaam speelgoed. De plankjes worden gemaakt van Frans grenenhout, afkomstig uit duurzaam beheerde bossen in Les Landes, ten Zuiden van Bordeaux.
De verwerking tot bouwspeelgoed vindt plaats in Tanger, Marokko.
Er is niet zomaar gekozen voor dit hout. Dit hout staat er namelijk vooral om bekend dat het niet splintert. Daarnaast is Kapla ook behandeld met was.
Met deze was behouden alle Kapla-plankjes hun stevigheid en kunnen ze niet uit zichzelf gaan vervormen. Daarbij komt ook dat de was er voor zorgt dat de Kapla blokken wat stroever worden, zodat ze tijdens het bouwen niet van elkaar af kunnen glijden.
De plankjes worden handmatig gesorteerd om een goede kwaliteit te bieden.
Kapla is te koop in dozen van 20, 40, 100, 200, 280 en 1000 plankjes.
De sets bevatten verschillende ideeënboekjes, maar stap-voor-stapgidsen zitten er niet bij, omdat dit de creativiteit alleen maar zou remmen. Er zijn, naast de blanke plankjes, ook (tien soorten) gekleurde plankjes, die worden geverfd met voedselverf.
Kapla is geschikt voor kinderen vanaf 3 jaar. Naarmate kinderen ouder worden, bouwen ze steeds indrukwekkender bouwwerken en worden ze steeds inventiever in het bedenken van slimme constructies. De vele mogelijkheden van het simpele plankje hebben echter ook veel volwassenen aangetrokken.
Je kunt Kapla-bouwwerken met allerlei ander speelgoed combineren, zoals Playmobil poppetjes en voertuigen, een Hot Wheels baan of houten treinbaan.
Bouw bij voorkeur op de grond en niet op een tafel, want de kans is groot dat kinderen hun bouwwerk dan omstoten. Bouw echter niet op een kleed of vloerbedekking, maar altijd op een harde, egale, stabiele ondergrond.
Als de vloer niet egaal is, dan kun je bijvoorbeeld een plank gebruiken.
Anders dan vele andere bouwmaterialen, heeft elk Kapla-plankje een identieke grootte en vorm in de verhouding van 15:3:1. Ze zijn op de millimeter nauwkeurig 117 millimeter lang, 23.4 millimeter breed en 7.8 millimeter dik. Tom van der Bruggen heeft deze maten niet zomaar bedacht. Hij heeft precies berekend wat de perfecte maat voor een plankje zou zijn Deze verhouding en het lichte gewicht van de plankjes maakt het mogelijk om een om een bouwwerk door het evenwicht en de zwaartekracht stevig te laten staan.
Er zijn bij Kapla namelijk geen bevestigingselementen, zoals bij Duplo.
Alles zit als het ware ‘los’. Je hebt geen lijm of schroeven nodig.
Dat maakt het meteen ook laagdrempelig speelgoed.
Kinderen hoeven de Kapla-blokken niet eerst te sorteren op maat of kleur en kunnen er zonder plan meteen mee aan de slag. Het opruimen van Kapla is hierdoor ook zo gebeurd.
Kinderen kunnen met Kapla zowel 2D als 3D werken maken.
Er zijn 3 mogelijke manieren om Kapla planken te gebruiken: vlak (plat), op z'n kant (horizontaal) en opstaand (verticaal). Je kunt ook bouwen door de Kapla-plankjes te laten leunen of te kantelen. Hoewel deze methode geen gewicht zal dragen, kan deze
effectief worden gebruikt voor accentelementen, zoals daken. Je kunt Kapla-plankjes, vergelijkbaar met bakstenen, in verband leggen.
Tevens kun je er heel goed spiraalvormen mee maken. Begin daarvoor met het plat leggen van een plankje. Leg daarna een ander plankje ook weer plat op de eerste plank, maar verschuif deze een klein beetje (ongeveer 10 graden). Ga zo door. Zorg ervoor dat de afstand aan elk uiteinde van de planken hetzelfde is, zodat de spiraal gecentreerd blijft.
Grotere en meer ingewikkelde spiralen kunnen worden gemaakt met 2, 3 of 4 planken op elke laag.
De basisstappen zijn verder hetzelfde: Begin met één vlakke laag en lijn de volgende laag precies uit, met een lichte draai.
De basisplankjes kunnen later uitgebreid worden met Join Clips: slim gevormde verbindingselementen, ontworpen en bedacht om de plankjes vrijwel uit elke hoek te kunnen verbinden.
Waar Kapla-bouwwerken eerder beperkt bleven tot opgestapelde plankjes, is de constructie met de verbindingsstukjes zo stevig dat je de bouwwerken ook kunt optillen en dat geeft natuurlijk nog veel meer variatie en speelmogelijkheden.
Join Clips zijn geschikt voor kinderen vanaf 4 jaar.
Er bestaan ook bouwpakketten van Kapla.
Zoals deze uil
Er is ook een Kapla spel te koop: De Kapla Challenge.
Met dit spel, bestaande uit 12 verschillende challenge kaarten en 16 Kapla-plankjes, moet je proberen de afgebeelde vormen na te bouwen en op zoek gaan naar de perfecte balans om ervoor te zorgen dat ze blijven staan.
Er is ook constructiemateriaal te koop, die te combineren is met Kapla: De Luco Large Blokken. Deze set heeft 36, 72 of 144 elementen, waaronder H-blokken en wielen, voor het maken van mega coole 4D constructies. Het is eigenlijk een soort combi van Kapla-plankjes en Lego. Maar dan 100% natuurlijk. Luco blokken zijn namelijk gemaakt van rubberhout dat een tweede kans krijgt. Deze zijn geverfd met ecologische verf op waterbasis, zonder giftige stoffen. De bouwstenen schuiven en klikken goed in elkaar en liggen fijn in de hand.
De Luco Large Blokken zijn geschikt vanaf 3 jaar.
Tom van der Bruggen heeft de dagelijkse leiding rondom Kapla inmiddels overgedaan aan zijn zoon Jean-Daniel. Vanuit Monaco is hij nu vooral druk met een ander product: TomTect (een afkorting van: Tom archiTect). Het onbekende broertje van Kapla. Tomtect bestaat ook uit houten plankjes, maar nu in een iets andere verhouding (iets langer en nog platter dan Kapla) en met de mogelijkheid om ze aan elkaar te verbinden met scharnierklemmetjes, waardoor deze ook kunnen draaien. TomTect is geschikt voor kinderen vanaf 5 jaar.
Bouwstenen voor de toekomst
Spelen met Kapla is niet alleen leuk, omdat je je fantasie er de vrije loop bij kunt geven.
Het biedt daarnaast ook een breed scala aan leerervaringen en levert een enorme bijdrage aan de totale ontwikkeling van het kind.
Vaardigheden die kinderen tijdens het spelen met Kapla oefenen zijn:
Sociaal-emotionele vaardigheden:
Kinderen leren tijdens het bouwen met Kapla om te gaan met bepaalde emoties, bijvoorbeeld wanneer het bouwen niet lukt of een klasgenootje iets anders wil. Door het spelen met Kapla ontwikkelen kinderen ook autonomie, zelfbeeld en zelfinzicht. Ze leren dat ze ideeën hebben en dat ze hun ideeën tot leven kunnen brengen door iets unieks te creëren, te transformeren, te slopen en opnieuw te bouwen. Omdat het bouwen met Kapla geen goed of fout kent is het helpend bij het ontwikkelen van zelfvertrouwen. Een kind dat trots is op zijn mooie bouwwerk, bouwt eigenwaarde op. Daarnaast stimuleert het spelen met Kapla de zelfredzaamheid, het doorzettingsvermogen en de concentratie.
Door samen te bouwen leren kinderen vaardigheden, zoals samenwerken, materialen delen, voor jezelf op te komen, anderen helpen, onderhandelen, geduld hebben, initiatief nemen en respect voor het werk van anderen.
Creativiteit en fantasie:
Kapla is 'open materiaal'. Het kan nog van alles worden en wat je ook maakt, het is altijd goed. Kinderen kunnen tijdens het spelen met Kapla hun eigen plan volgen en hun idee in meer dan één dimensie vormgeven. Kapla daagt kinderen uit tot creatief denken en je kunt er steeds weer iets anders van maken.
Motorische vaardigheden:
Spelen met Kapla oefent de fijne motoriek en de oog-hand coördinatie.
Door het bouwen met Kapla leren de kinderhanden en de verschillende gebieden van het kinderbrein samenwerken. Vaardigheden die weer een belangrijke voorwaarde zijn voor hun toekomstige lees- en schrijfvaardigheden.
Taalvaardigheden:
Kapla is zo open, dat kinderen vaak over het bouwproces moeten communiceren, bijv. door middel van: overleggen, ideeën uitwisselen, gebouwen benoemen, begrippentaal, functionele taal, sociale taal, een verhaal vertellen enz.
Kinderen kunnen zich door het spelen met Kapla bovendien ook op andere manieren dan via taal uitdrukken. Een vorm van communicatie die bijvoorbeeld erg waardevol is voor tweetalige of non-verbale kinderen.
Bij het opvolgen van de instructies komt ook weer veel taal aan bod.
Beginnende geletterdheid:
Zowel het spelen met Kapla als schrift zijn vormen van symbolische representatie.
Wanneer we schrijven, vertegenwoordigen we onze ideeën op een abstracte manier op papier. Kinderen moeten zich tijdens het bouwen mentaal het resultaat voorstellen dat ze willen bereiken en vertegenwoordigen deze ideeën, maar dan op een concrete manier.
Hierdoor worden kinderen voorbereid op het later symboliseren van ideeën op abstractere manieren. Spelen met Kapla ondersteunt daarnaast het maken van verhalen en het gezamenlijk vertellen van verhalen.
Visueel-/ruimtelijk inzicht:
Kapla biedt voldoende gelegenheid om spelenderwijs te leren over kleuren, vormen, visuele patronen en symmetrie. Tijdens het bouwen gebruiken ze allerlei ruimtelijke begrippen (voor, achter, op, naast enz….). Daarnaast leren ze ruimtelijke relaties en afstand in te schatten. Kinderen zullen beginnen met 2D werken. Vervolgens leren ze de bouwplannen te volgen en ontdekken ze 3D-constructies. Uiteindelijk zullen deze creaties steeds ingewikkelder worden.
Rekenkundige vaardigheden:
Door het spelen met Kapla ontwikkelen kinderen belangrijke wiskundige vaardigheden, zoals; tellen, schatten, 1-1 relaties, splitsen, breuken, passen en meten, gewicht, volume, combineren, samenstellen, ordenen, sorteren, classificeren, vergelijken classificeren
en rekenkundige begrippen zoals hoog, laag, lang, kort, onder, boven enz.
STEAM vaardigheden:
Kapla is bij uitstek geschikt om jonge kinderen fundamentele ervaringen op te laten doen op het gebied van wetenschap, techniek, wiskunde, scheikunde en technologie. Het stimuleert de planvaardigheden (Wat ga ik maken en hoe ga ik dat doen?). Dit kan heel bewust gebeuren (“Ik wil een toren maken, maar hoe doe ik dat?) of meer terloops gaan in het verloop van hun spel (“Mijn toren moet nog wat hoger.
Hoe pak ik dat aan?"). Het spelen met Kapla stimuleert daarnaast het redeneren en de logica. Kinderen krijgen tijdens het bouwproces te maken met oorzaak/gevolg en komen tijdens het bouwen ook allerlei problemen tegen.
Door te verkennen en experimenten, zijn kinderen in staat om hun kritische denkvermogen en probleemoplossende vaardigheden te ontwikkelen, hypothesen te testen en wetenschappelijk redeneren te oefenen. Ze moeten daarbij flexibel denken en reflecteren. Spelen met Kapla helpt hen vertrouwd te raken met balans, gewicht, ruimtelijk inzicht en zwaartekracht. Kinderen leren met Kapla uit de eerste hand wat wel werkt en wat niet en daardoor anders naar bepaalde zaken te kijken.
Waar koop je het?
Kapla is voor een beperkt onderwijsbudget erg duur. Voor 200 blanke Kapla-plankjes betaal je gemiddeld 49,99 euro. Het gaat echter wel lang mee, is super leerzaam en niet kapot te krijgen. Daarom is het het geld ook dubbel waard.
Bij een beperkt budget is tweedehands Kapla een goed alternatief.
Neem bijvoorbeeld eens een kijkje op Marktplaats.
Er zijn daarnaast ook bedrijven die de Kapla-plankjes (soms ook voordeliger) zijn gaan namaken. Voorbeelden van merknamen met soortgelijke plankjes zijn:
Aloya
BBlocks
Bioblo
Eichorn plankjes
Fundera. Deze nep Kapla werd ooit verkocht bij de Ikea. Er was zelfs een gekleurde versie van. In februari 2014 verdween deze echter uit het assortiment van Ikea.
Hema. De plankjes worden daar als "Wooden Building Blocks flat" verkocht. Voor 200 plankjes betaal je ongeveer 12 euro.
Jeujura
MECABOIS
Micki
Planks 2 Play
Playing kids
Een goedkope oplossing, voor wie handig is, is om zelf Kapla te maken.
Het is dan natuurlijk wel van wezenlijk belang dat de blokken die je maakt splintervrij en veilig zijn. Gebruik daarom hout met een 'fijne nerf' en zonder giftige stoffen. Op deze website staat beschreven hoe je dit zou kunnen doen:
Opdrachten met Kapla
Spelen met Kapla is heel erg leuk voor alle leeftijden. Kinderen gaan namelijk, afhankelijk van hun leeftijd, telkens op een andere manier met Kapla spelen.
Jongste kleuters zullen voornamelijk nog experimenteren door de stukken in elkaar te zetten, weer uit elkaar te halen en weer in elkaar te zetten. Kinderen van 5-6 jaar oud beginnen eenvoudige 2D constructies (na) te maken.
Deze creaties worden langzamerhand steeds complexer en in 3D gemaakt.
Je kunt kinderen vrij laten bouwen. Dit stimuleert hun fantasie.
Kinderen, die daar aan toen zijn kun je ook uitdagende opdrachten geven.
Pas elke activiteit daarnaast aan op het aantal Kapla plankjes dat je hebt, het aantal leerlingen, hun bouwervaring en de hoeveelheid tijd die je hebt.
Als er minder stukjes worden gebruikt, zal de activiteit minder tijd kosten en meestal ook gemakkelijker zijn. Koppel het bouwen met Kapla ook eens aan andere domeinen, zoals gecijferdheid, geletterdheid enz.
Inspiratie
Er bestaan boeken die vol staan met Kapla-bouwwerken en ook op internet vind je veel voorbeelden. Gebruik deze bij voorkeur niet als instructies om bouwwerken precies na te laten maken, maar ter inspiratie om de creativiteit van kinderen, binnen de talloze mogelijkheden met Kapla, wat meer richting te geven.
Laat kinderen daarna vooral zelf hun eigen vervolgroute kiezen.
Zo ontwikkelen zij een eigen stijl en leren zij al bouwende hoe zij zich moeten verbeteren.
Maak, ter inspiratie voor andere kinderen, ook eens foto's van de Kapla-bouwwerken van de kinderen zelf. Met een iPad kunnen ze deze ook zelf voor elkaar maken.
Tips voor het werken met Kapla
Geef kleuters niet teveel, maar ook zeker niet te weinig plankjes.
Bewaar de Kapla bij voorkeur in stapelbare plastic bakken met deksels, die je kunt vastklikken. Als de bak dan omvalt, is niet meteen de hele vloer bedekt met plankjes.
Laat de kinderen ook eens plastic wiebelogen op hun bouwwerk plakken.
Breek de bouwwerken niet meteen af.
Kapla kan na een tijdje wat vies worden. Je maakt het met een vochtige doek en een beetje zeep schoon. Kies wel voor zeep die biologisch afbreekbaar is en geen schadelijke stoffen bevat. Het is geen goed idee om houten speelgoed in de vaatwasmachine te wassen. Het hout wordt dan zo nat dat het kan gaan vervormen. Daarnaast is het ook erg moeilijk om het speelgoed na de vaatwasser weer goed droog te krijgen en is de kans op schimmelvorming dan groot. Het goed laten drogen van Kapla is erg belangrijk voor de kwaliteit van het hout. Het gebruik van een föhn om dit proces te versnellen is echter geen goed idee. Door Kapla te snel of te lokaal te drogen kan het kromtrekken en zelfs scheuren.
Op zoek naar meer?
Kijk dan eens op mijn Pinterest
Heb je zelf ook nog leuke suggesties?
Inspireer dan collega’s door jouw ideeën als reactie op deze blog te delen!
Bronnen
Comments