Kinderen met hoogsensitiviteit zijn gevoeliger voor zintuiglijke en sociaal-emotionele prikkels in hun omgeving en denken langer over dingen na voordat ze iets doen.
Ze hebben vaak meer tijd nodig om alles wat ze zien, horen of voelen te verwerken en ze kunnen makkelijk door emoties overspoeld raken. Ongeveer twintig procent van alle kinderen is hoog sensitief. Het is belangrijk om die kinderen te herkennen, zodat je voor de juiste balans kan zorgen. In deze blog vertel ik je er meer over.
Iedereen is anders!
Wat elk hoogsensitief kind kenmerkt is de opmerkzaamheid en diepgaande verwerking van prikkels. Hierdoor zijn ze vaak serieus, wijs, zorgzaam en meelevend, creatief en hebben ze oog voor detail.
Niet alle hoogsensitieve kinderen zijn echter hetzelfde, omdat ze naast het hoog sensitieve allemaal hun eigen eigenschappen kunnen hebben, zoals een sterke wil.
Hoewel het grootste deel van de hoog sensitieve kinderen introverter is en rustig overkomt, zijn er bijvoorbeeld ook kinderen die het sensitieve combineren met een actiegericht extravert karakter. De één mijdt prikkels en de ander zoekt juist prikkels op.
Kinderen kunnen een sterke eigen wil hebben of zich juist extreem aanpassen.
Bij hoogsensitieve kinderen herkennen we kenmerken uit de volgende vier categorieën:
Kenmerken op lichamelijk gebied
Kenmerken op mentaal gebied
Kenmerken op emotioneel gebied
Kenmerken op spiritueel gebied
Deze kenmerken staan in relatie tot elkaar en hebben dus vooral betekenis in hun onderlinge samenhang. Voldoen aan slechts enkele van deze kenmerken is dus niet genoeg om te kunnen spreken van hoogsensitiviteit. Ik licht deze kenmerken hieronder verder toe.
Niemand bezit natuurlijk alle kenmerken en deze kenmerken komen in verschillende gradaties en intensiteit voor.
Lichamelijke kenmerken
Hoogsensitieve kinderen laten op het gebied van hun fysieke lichaam, inclusief hun zintuigen vaak de volgende kenmerken zien:
Ze zijn gevoelig voor zintuiglijke prikkels
Hoogsensitieve kinderen zien, horen, ruiken, proeven en voelen alles zeer intens.
Dat komt niet omdat hun zintuigen sterker zijn, maar omdat hun hersenen de zintuiglijke prikkels sterker verwerken. Ze leven met talloze antennes en pikken voortdurend signalen op. Dat kan zich op de volgende manieren uiten:
De oren:
Ze horen alles heel precies, bijvoorbeeld het tikken van de klok
Ze kunnen geluiden goed onderscheiden, ondanks het lawaai buiten, horen ze bijvoorbeeld toch de vogeltjes die fluiten.
Ze horen soms juist ook zoveel tegelijk, waardoor ze zich slecht kunnen concentreren.
Geluiden irriteren snel. Hoogsensitieve kinderen noemen geluiden snel 'hard' en kunnen daardoor ook erg schrikken van geluiden.
Ze ergeren zich aan vieze geluiden, zoals smakken
Ze kunnen veel last hebben van harde geluiden, geschreeuw, harde muziek, eentonige geluiden en geluiden die anderen helemaal niet als storend ervaren.
Geluid kan hen ook op een positieve manier sterk raken. Veel hoogsensitieve kinderen bespelen een instrument, kunnen goed dansen of zingen en genieten enorm van muziek. Van mooie muziek kunnen zij tranen in hun ogen krijgen.
Ze begrijpen goed wat andere vertellen, horen daarbij niet alleen de woorden, maar luisteren ook goed wat er met die woorden wordt bedoeld. Bijvoorbeeld dat iemand zich zorgen maakt.
De ogen:
Ze zien veel en merken daardoor veel subtiele veranderingen op. Ze zien het bijvoorbeeld meteen wanneer iemand iets nieuws aan heeft of wanneer er in het lokaal iets veranderd is.
Ze zijn vaak heel precies en tekenen (als hun motoriek zover is) veel details
Licht dat voor anderen als niet hinderlijk wordt ervaren, voelt snel fel aan en bepaalde soorten verlichting kunnen erg storend werken en tot stemmingswisselingen, hoofdpijn en concentratieproblemen leiden.
Ze vinden het vaak niet fijn als de zon in hun ogen schijnt.
Ze kunnen ook enorm genieten en in vervoering raken wanneer zij mooie dingen zien.
Ze zijn vaak gevoelig voor kleurenharmonie. Er zijn ook kleuren die ze zo lelijk vinden dat ze er een ziek gevoel van krijgen.
Ze merken snel op hoe iemand zich voelt.
Ze zien wel eens dingen die er niet zijn.
De neus:
Ze kunnen subtiele geuren die anderen niet ruiken detecteren
Ze kunnen geuren goed onderscheiden. De geur van hun eigen knuffel kan ze bijvoorbeeld een heel geruststellend gevoel geven.
Bepaalde geuren kunnen hen flink storen, zelfs zo sterk dat kinderen moeten niezen of dat ze er soms allergische reacties van kunnen ondervinden. Ze trekken bijvoorbeeld alleen kleren aan, die lekker ruiken en weigeren voeding, dat vies ruikt.
Ze kunnen ook dubbel genieten van aangename geuren en er rustig van worden.
Ze onderzoeken dingen door eraan te ruiken.
De mond:
Hoogsensitieve kinderen hebben vaak ook een sterke smaakzin en proeven alles veel beter. Ze zijn fijnproevers en kunnen erg van eten genieten.
Ze kunnen subtiele smaken detecteren en onderscheiden. Ze proeven het bijvoorbeeld meteen als het eten anders smaakt.
Doordat ze fijnproevers zijn, zijn ze soms ook hele moeilijke eters. De structuur, kleur, grootte, smaak, geur, vochtigheid enz. kan daarin een rol spelen. Ze willen gerechten bijvoorbeeld pas eten als ze deze apart, in plaats van door elkaar op hun bord krijgen. Ze moeten vaak ook niets hebben van eten met stukjes, zoals stukjes appel in de appelmoes. Ze proeven vaak duidelijk het verschil tussen het ene en het andere merk.
Als ze zich akelig voelen, krijgen ze een vieze smaak in hun mond. Daar komt ook het spreekwoord "Een vieze smaak in de mond krijgen" vandaan
Ze krijgen soms opeens veel speeksel in hun mond
De huid:
Hoogsensitieve kinderen voelen tactiel sterk.
Ze vinden het vaak niet leuk als iemand ze aanraakt, maar kunnen daarentegen ook wel genieten van een fijne massage.
Ze kunnen natte mouwen, labeltjes of naden in kleding als erg hinderlijk ervaren. Zepen en wasverzachters kunnen hun kleren ook anders doen aanvoelen, waardoor het kind ze niet wil dragen. Ze vinden het ook erg als hun sokken niet goed zitten.
Ze vinden het erg als hun handen door vingerverf, modder, scheerschuim of andere dingen vies worden
Ze hebben vaak een lage pijngrijns en kunnen intens reageren op lichamelijke pijn, medicatie, stimulerende middelen zoals cafeïne, eten in hun mond. Haren kammen/knippen en nagels knippen kan ook écht zeer doen.
Ze kennen weinig koorts, ook al zijn ze erg ziek.
Hoogsensitieve kinderen hebben vaak een gevoelige huid, die snel geïrriteerd kan raken en ontwikkelen ook sneller allergieën, zoals hooikoorts, eczeem of voedselallergieën.
Ze kunnen in vervoering raken door zachte materialen.
Ze voelen goed aan hoe anderen zich voelen en nemen dat gevoel soms ook over in hun eigen systeem
Overigens is het niet zo dat alle hoogsensitieve kinderen kenmerken van overgevoeligheid bij alle zintuiglijke prikkels laten zien. Sommige hebben bijvoorbeeld alleen een extra sterke antenne voor het gehoor.
Ze zijn vaak overprikkeld
Doordat hoogsensitieve kinderen zoveel opmerken hebben ze vaak ook meer moeite om alles een plek te geven. Situaties kunnen hierdoor zoveel indrukken te verwerken geven, dat ze erdoor overweldigd worden. Hierdoor kan een hoogsensitieve kleuter sneller overprikkeld raken: het brein van het kind kan dan niet meer verder met wat het aan het doen is, omdat het brein de hoeveelheid of intensiteit van prikkels niet kan verwerken. Het kind blijft dan als het ware hangen. Overprikkeling levert vaak ook een angstig en negatief gevoel op en zorgt ervoor dat een kind ook sneller overstuur kan raken. Het gaat daarbij niet alleen om sensorische overprikkeling, maar bijvoorbeeld ook over sociale omgevingen.
Veel hoogsensitieve kinderen hebben daardoor last van concentratieproblemen of geheugenproblemen. Vaak wordt deze overprikkeling niet herkend en gezien als "lastig gedrag". Een overprikkeld kind is echter niet vervelend, het "gedraagt" zich alleen zo.
Dit is ook geen onwil. Straf geven of een kind vermanden aanspreken maken het ook alleen maar erger. Een time-out om het kind tot rust te brengen werkt vaak beter.
Als je erin slaagt het teveel aan prikkels te herkennen en te reduceren kun je dit gedrag vaak veranderen.
Een kind dat overprikkeld is en in actie komt om de prikkelbalans te herstellen gebruikt strategieën om ervoor te zorgen dat er minder prikkels binnenkomen. Een kind dat overprikkeld is en niets doet heeft vooral last van de prikkels. Dit leidt hem erg af.
Overprikkeling kan zich op verschillende manieren uiten.
Signalen van overprikkeling zijn heel divers en afhankelijk van het karakter van het kind. Kinderen kunnen bijvoorbeeld:
opgewonden en druk zijn
jengelig worden
veel, lang of hard gaan huilen
snel overstuur zijn door iets kleins en kwaad worden
niet willen eten
wit zijn in het gezicht
niet in slaap kunnen komen en/of 's nachts huilend wakker worden
klagen over buikpijn of hoofdpijn
zich terugtrekken in zichzelf
gaan duimen
geen oogcontact meer maken
niet met anderen willen spelen/alleen willen zijn
moeite hebben met concentratie
heel moe en hangerig zijn en/of is slaap vallen
veel tv kijken
chaotisch handelen
niet meer aanspreekbaar zijn
ruzie zoeken om kleine dingen
klagen over een drukke klas
uitspraken doen als: 'mijn hoofd is zo vol' of 'het is zo druk in mijn hoofd'.
snel schrikken
snel afgeleid zijn en zich moeilijk op de uitleg van de leerkracht richten. Hij/zij hoort andere geluiden of gesprekken in en buiten het lokaal.
Hoogsensitieve kinderen kunnen vertraagd reageren op de overprikkeling, waardoor deze signalen zich mogelijk pas na een poosje manifesteren. Soms komt het signaal pas tot uiting op het moment dat het kind zich in een veilige omgeving bevindt.
Ook is het mogelijk dat overprikkeling zich vertaalt naar verminderde schoolprestaties.
Ze zijn heel opmerkzaam
Hoogsensitieve mensen kunnen goed waarnemen en zijn heel opmerkzaam. Ze nemen de wereld als het ware in "high definition" waar. Ze zien veel en hebben een verhoogd bewustzijn voor subtiele signalen en details en kleine veranderingen. Deze opmerkzaamheid komt niet alleen voort uit nieuwsgierigheid en de behoefte tot leren en ontwikkelen, maar uit een zintuiglijke gevoeligheid. Er wordt bij hoogsensitieve kinderen minder van deze zintuiglijke informatie weg gefilterd en daardoor merken zij veel op.
Het valt ze bijvoorbeeld op dat de leerkracht een ander montuur bril heeft. Ze overzien automatisch mogelijke oorzaken en gevolgen.
Ze staan stil bij alle informatie om te bepalen wat de beste actie is, wat maakt dat ze soms meer tijd nodig hebben om tot een antwoord of actie te komen.
Ze zijn snel vermoeid
Hoogsensitieve kinderen hebben moeite met het verwerken van prikkels. De wereld overweldigt hen regelmatig. Ze krijgen zoveel prikkels binnen dat ze al snel vermoeid raken van de gewone dingen. Een schooldag kan hen uitputten, waardoor ze na schooltijd tegendraads thuiskomen. 's Avonds kunnen ze moeite hebben met inslapen of ze proberen nieuwe dingen niet graag uit.
Mentale kenmerken
Hoogsensitieve kinderen laten op het gebied van hun denken, leren en informatieverwerking vaak de volgende kenmerken zien:
Ze hebben moeite met organisatie en structuur
Hoogsensitieve kinderen hebben vaak moeite met structureren en organiseren
Ze willen eerst overzien en dan doen
Hoogsensitieve kinderen denken veel en diep na en dat staat hun handelen nogal eens in de weg. Voordat ze iets doen hebben ze er eerst allerlei gedachten over.
Ze willen dus meestal eerst observeren en dan pas doen. Dit wordt ook wel het stop-en-check principe genoemd. Het is een sterk observerende manier van doen, die het gevolg is van de grote hoeveelheid informatie, die bij een hoogsensitief kind, binnenkomt en teveel is om in één keer te verwerken. Daarom hebben zij tijd nodig om alle elementen te overzien voordat zij verder gaan. Ze beginnen dus pas aan iets als ze er zeker van zijn dat ze het kunnen en geen gek figuur slaan. Ze gaan bijvoorbeeld vaak pas leren fietsen als ze zich er voldoende zeker van voelen dat ze dat kunnen, pakken dan de fiets opeens en leren het in korte tijd. Voor de omgeving geeft dat vaak een verkeerd signaal. Het komt over alsof het kind niets wil doen/proberen, niet durft of geen initiatief kan nemen. Ze willen bijvoorbeeld ook graag ‘langs de kant’ staan, zodat ze kunnen observeren en het goed kunnen overzien.
Hoogsensitieve kinderen werken ook graag met een eigen ordening.
Ze denken snel
Hoogsensitieve kinderen denken snel en kunnen daardoor nogal snel van de hak op de tak springen. Waardoor anderen kunnen denken: "Waar heeft hij/zij het over?"
Ze hebben meer tijd nodig
Een hoogsensitief kind raakt makkelijk overspoeld door alle prikkels en heeft vaak meer tijd nodig om alles wat het ziet, hoort of voelt te overzien en te verwerken.
Het kan dus ook enige tijd duren voordat ze een reactie geven of een keuze kunnen maken. Een hoogsensitief kind neemt graag de tijd om zijn/haar omgeving te checken, voordat het ergens op afgaat. Ze wachten vaak eerst liever af wat andere kinderen gaan doen, voordat ze zelf in actie komen. Vaak is hun werktempo ook lager. Hoogsensitieve kinderen werken graag in hun eigen tempo. Ze zijn ingesteld op dingen goed doen, in plaats van snel. V
aak wordt dit verkeerd geïnterpreteerd en als traag of lui of minder intelligent bestempeld, terwijl ze enkel voldoende tijd nodig hebben om de dingen op hun eigen tempo te kunnen doen.
Ze hebben een goed geheugen
Hoogsensitieve kinderen kunnen snel van de ene naar de andere gedachte associëren en hebben een sterk geheugen.
Ze zijn verbaal sterk
Hoogsensitieve kinderen zijn veelal verbaal sterk ontwikkeld. Ze kunnen duidelijk en helder vertellen wat ze voelen en ervaren, stellen slimme vragen en maken slimme opmerkingen.
Ze beschikken voor hun leeftijd al over een grote woordenschat, komen vaak slim over, zijn vaak ook beter in taal dan in rekenen en hebben een goed gevoel voor vreemde talen.
Ze hebben een hekel aan reproduceren
Toch kunnen hoogsensitieve kinderen ook moeite hebben om mee te komen op school.
De prestaties blijven nogal eens achter bij de verwachting. Ze hebben vaak een hekel aan oefenen en herhalen. Ze willen/kunnen kennis op school vaak niet letterlijk reproduceren, maar liever creatief toepassen. Toch worden op de meeste scholen met name de analytische vaardigheden aangesproken (de vaardigheid om informatie snel en goed op te nemen en deze vervolgens te reproduceren).
Ze hebben een voorkeur voor bepaalde vakken
Hoewel ieder hoogsensitief kind natuurlijk uniek is en zijn/haar eigen voorkeuren heeft, gaan hun voorkeuren over het algemeen uit naar geschiedenis, biologie, lezen en creatief bezig zijn. Dat komt omdat een hoogsensitief kind zich het liefst begeeft in een wereld vol beleving en fantasie en dat maken deze vakken mogelijk. Hoogsensitieve kinderen zijn vaak minder goed in belevend lezen en rekenen.
Ze zijn creatief
Veel hoogsensitieve kinderen zijn creatief. Waarbij creatief niet gelijkstaat aan 'het kind kan leuk knutselen', maar verwijst naar het kunnen zien van patronen en leuke oplossingen.
Veel hoogsensitieve kinderen hebben bij de verwerking van informatie een sterke aanleg voor het creatieve denken. Ze zijn inventief, goed in associëren, stellen ongewone vragen, kijken buiten de kaders, kunnen goed denken in oplossingen en leggen originele verbanden. Creatieve denkers zijn erg bekwaam en slim, maar hun vaardigheden worden op school niet of nauwelijks getoetst. Met het gevolg dat hoogsensitieve weliswaar intelligent overkomen, maar dat deze kinderen gaan onderpresteren en hun schoolprestaties toch achterblijven. Sommige hoogsensitieve kinderen zijn creatief, maar hebben wel moeite met het praktisch vormgeven van hun ideeën. Ze weten niet waar te beginnen.
Ze hebben moeite met kiezen
Vanuit de behoefte aan harmonie is te verklaren waarom veel hoogsensitieve kinderen moeite hebben met kiezen. 'Ja' zeggen tegen iets of iemand is immers tegelijkertijd 'nee' zeggen tegen iets of iemand anders.
Ze zijn vaak beelddenkers
Veel hoogsensitieve kinderen hebben een voorkeur voor het visueel-ruimtelijk verwerken van informatie en zijn beelddenkers. Ze denken in beelden en leren vanuit een context.
Wie visueel-ruimtelijk leert en denkt heeft een groot vermogen tot associëren, stelt ongewone vragen, is inventief en denkt in oplossingen. Kwaliteiten die ook bij het creatieve denken horen. Op zich hoeft beelddenken geen leerproblemen te geven,
Deze ontstaan wel wanneer instructies niet passen bij beelddenken. En helaas komt dat vaak voor. Meer hierover lees je in mijn blog Beelddenkers en taaldenkers
Ze houden van stilte en rust
Hoogsensitieve kinderen houden van stilte en rust, ook al geven ze die indruk soms niet.
Ze hebben vaak behoefte aan even alleen zijn en een rustige omgeving.
In stilte en rust kunnen zij zich heel goed concentreren. In een drukke ruimte kunnen zij zich echter lastig concentreren en snel afgeleid raken.
Ze hebben last van faalangst
Hoogsensitieve mensen staan niet graag in het middelpunt van de belangstelling en zijn , hoewel dat op het eerste gezicht niet altijd zo lijkt, omdat ze soms slordig en nonchalant zijn, alles laten rondslingeren en soms een slordig handschrift hebben, vaak ongewoon perfectionistisch en kritisch op zichzelf. Ze doen ook heel erg hun best om geen fouten te maken of dingen te vergeten. Ze doorzien wat de gevolgen van hun acties zijn en wat ze (nog) beter hadden kunnen doen. Ze vinden bijna altijd dat iets beter had gekund. Wanneer er iets fout gaat, vinden ze dat erg en zullen ze zichzelf erop aanpreken, ook als een deel van de oorzaak bij de ander ligt. Hierdoor kunnen ze zwaar op de hand zijn, zich onzeker voelen en het kan leiden tot eindeloos gepieker en faalangst. Hoogsensitieve kinderen zijn daardoor vaak eerder geneigd om voor taken te kiezen waarvan ze zeker weten dat het goed gaat. Dit kan tot onderpresteren leiden.
Ze hebben vaak verborgen talenten
Hoogsensitieve kinderen hebben vaak verborgen talenten, die ze zelf onderschatten.
Ze hebben uitdaging nodig
Of een hoogsensitief kind zijn/haar aandacht goed bij de taak kan houden heeft niet alleen te maken met de prikkels in zijn/haar omgeving, maar ook met de mate waarin de taak hem/haar interesseert. Als de taak uitdagend genoeg is, dan zal het kind zich goed kunnen concentreren. Is dat niet het geval, dan zal het hoogsensitieve kind zich snel vervelen en zich vlugger laten afleiden.
Ze dwalen vaak af
Hoogsensitieve kinderen kunnen makkelijk afdwalen. Enerzijds door externe factoren zoals een drukke omgeving met veel prikkels of wanneer zij uitdaging missen, anderzijds door interne factoren, bijvoorbeeld wanneer er iets vervelends is gebeurd en zij daarover piekeren. Aangezien ze snel verbanden leggen en diep doordenken, kan elk woord, elke zin, elke gebeurtenis, elke herinnering hun gedachten ook doen afdwalen.
Ze ontwikkelen soms eigen tactieken om hun aandacht erbij te houden, zoals het droedelen (tekenen) tijdens de les. Dit wordt nogal eens gezien als een teken dat een kind niet goed oplet, maar eigenlijk is het dus een manier om juist beter op te kunnen blijven letten.
Ze laten een goede werkhouding zien
Een hoogsensitief is plichtsgetrouw en heeft vaak een groot verantwoordelijkheidsgevoel. Wat gedaan moet worden doen zij, wat af moet maken ze af. Ze laten het nauwelijks merken wanneer ze werk moeten doen dat ze minder leuk vinden. Toch doen wat je liever niet wil kan natuurlijk wel frustratie opleveren. Die zal er dan voornamelijk thuis uitkomen.
Kijk dus niet op als ouders van een hoogsensitief mededelen dat hun kind echt niet meer naar school wil.
Ze werken secuur en precies
Een hoogsensitief is secuur en precies en werkt netjes.
Knutselen gaat hem/haar vaak goed af.
Ze reageren thuis vaak anders dan op school
Hoogsensitieve kinderen reageren op school anders dan in een veilige thuissituatie.
Op school zijn er ook meer zintuiglijke prikkels, meer lawaai, meer beweging, maar ook meer stemmingen van anderen. Ze zijn zo opmerkzaam dat hun fijngevoelige 'radarsysteem' hierdoor overbelast raakt. Bovendien floreren hoogsensitieve kinderen het best in een-op-eencontacten. Groepen mensen vinden zij minder prettig, want die geven meer lawaai, beweging, stemmingen enz. Kortom meer prikkels, die ze niet zo snel kunnen verwerken.
Hierdoor blijven ze op school vaak op de achtergrond.
Emotionele kenmerken
Hoogsensitieve kinderen laten op het gebied van hun gevoelens en omgang met anderen vaak de volgende kenmerken zien:
Ze zijn behoedzaam en snel bang
Een hoogsensitief kind schrikt sneller en is sneller overstuur van de prikkels die op hem/haar afkomen. Hoogsensitieve kinderen zijn daardoor vaak alert en op hun hoede en hebben een grote behoefte aan veiligheid en geborgenheid in een vertrouwde omgeving. Ze hebben een veilige thuisbasis nodig. Ondanks dat hoogsensitieve kinderen vaak een goede motoriek en coördinatie hebben bewegen ze vaak wat ingehouden, alsof ze zichzelf niet volledig durven te geven of te laten zien. Op het schoolplein en in de gymzaal zijn ze voorzichtig; ze klimmen niet te hoog en rennen niet te hard, want dan kun je vallen, botsen of struikelen. Enige behoedzaamheid is natuurlijk ook prima en toont bijvoorbeeld dat het kind goed het verschil kent tussen bekenden en onbekenden.
Soms kan een hoogsensitief kind echter erg angstig worden.
Angst is echter geen kenmerk van hoogsensitiviteit, maar een gevolg. Het gaat vaak wel met hoogsensitiviteit gepaard, wanneer een kind de potentiële kwaliteiten van zijn gevoeligheid onvoldoende tot uiting weet te brengen. Hoogsensitieve kinderen die door druk van buitenaf worden gedwongen of zich gedwongen voelen om veel verder te gaan dan hun behoedzaamheid aangeeft, kunnen daarmee een kleine traumatische ervaring opdoen. Deze kleine trauma's geven problemen in de ontwikkeling.
Wanneer een kind na een schokkende ervaring te veel in beslag wordt genomen door angsten en andere gevolgen van die ervaring, blijft er onvoldoende tijd over om zich te richten op ontwikkelingstaken. Dit kan leiden tot ontwikkelachterstanden op emotioneel, sociaal of cognitief terrein. Angsten horen bij het leven en alle kinderen hebben wel eens een periode dat ze bijvoorbeeld 's nachts huilend wakker worden of niet lekker in hun vel zitten, maar wanneer angst een verstorende invloed heeft op het dagelijkse functioneren en het zelfbeeld van een kind, kunnen hulp en begeleiding verlichting bieden en een kind voor ernstiger gevolgen behoeden.
Ze hebben veel moeite met afscheid nemen
De meest voorkomende situatie waarbij hoogsensitieve kinderen angstig gedrag kunnen vertonen, is bij het afscheid nemen van zijn/haar ouders. Afscheid nemen draagt twee aspecten in zich: het loslaten van de ouder(s) en jezelf overgeven aan een andere verzorger in een nieuwe omgeving. Hoogsensitieve kinderen hebben in een nieuwe of andere omgeving behoefte aan een volwassene die hen begrijpt en voldoende houvast kan bieden.
Ze beleven emoties zeer intens
De belevingswereld van hoogsensitieve kinderen is veel intenser, dan die van niet hoogsensitieve kinderen. Dit geldt voor zowel de positieve als de negatieve gevoelens.
Hoogsensitieve kinderen kunnen heel blij zijn, maar ook heel verdrietig zijn om iets wat voor de volwassene een kleinigheid lijkt, Ze kunnen in de ogen van anderen extreme, overdreven emoties tonen. Ze hebben vaak ook meer tijd nodig om gevoelens een plekje te geven.
Zij oefenen de rechterhersenhelft, die emoties waarneemt meer, dan hun linkerhersenhelft, die verantwoordelijk is voor de logische verwerking en het ordenen van hun waarnemingen.
Ze zijn snel geraakt
Hoogsensitiviteit kent veel kwaliteiten. De valkuil van hoogsensitiviteit kan echter zijn dat sommige dingen zoveel indruk maken, dat het kind ook sneller geraakt is en er zoveel aandacht aan geeft, dat het groter wordt in zijn beleving en het er behoorlijk door van slag kan raken. Bijvoorbeeld wanneer:
Je boos bent geworden op het kind
Een klasgenoot tegen het kind heeft gezegd dat hij iets niet goed kan.
Het kind fouten heeft gemaakt hierover blijft piekeren.
Een vriendje of vriendinnetje ineens met een ander kind wil spelen.
Het kind in een filmpje iets heeft gezien wat het onrechtvaardig vindt.
Het kind een zielige film kijkt, een zielig boek leest of verdrietige dingen op het jeugdjournaal ziet.
Hoogsensitieve kinderen maken zich daardoor snel zorgen. Overigens worden hoogsensitieve mensen ook sneller en intenser geraakt door positieve zaken.
Ze zijn gevoelig voor sfeer
Hoogsensitieve kinderen hebben een warme, respectvolle en harmonieuze omgeving nodig om te kunnen leren en zich te ontwikkelen. Ze vertonen gedrag om voor zichzelf als het ware de ideale groeiomstandigheden te creëren. Door niet te veel weerstand te geven en geen ruzies te veroorzaken blijft de sfeer harmonisch en kunnen ze zich optimaal ontplooien.
Als de omgeving van een hoogsensitief kind druk is, dan worden zij zelf ook vaak druk.
Ze hebben veel zelfreflectie
Een hoogsensitief kind is zeer (zelf)bewust en denkt ook diep na over zichzelf.
Hij/zij is op jonge leeftijd al in staat tot zelfreflectie.
Ze vallen niet graag op
Hoogsensitieve kinderen zijn vaak rustig en erg op zichzelf gericht. Ze willen liever niet opvallen en houden er vaak niet van om in het middelpunt van de belangstelling te staan. Hoe groter de groep, hoe meer het hoogsensitieve kind zichzelf onzichtbaar maakt.
Ze zullen liever geen actieve leidersrol op zich willen nemen of het hoogste woord willen voeren. Ze voelen zich meestal niet zo thuis op een sportclub en hebben ook vaak behoefte aan een rustige omgeving met niet al te veel mensen.
Ze houden zich keurig aan de regels
Omdat hoogsensitieve kinderen niet graag opvallen zullen ze ook niet snel iets doen wat niet mag. Immers: bij terechtwijzingen zal iedereen naar je kijken en daar houdt het hoogsensitieve kind niet van. Ze willen ook niet dat je boos op ze wordt, daarom zullen ze precies doen wat er van hen wordt verwacht. En doen ze dan per ongeluk toch iets wat niet mag, dan kunnen ze heel erg van slag zijn en het zichzelf kwalijk nemen, dat ze jouw afkeuring niet voorkomen hebben.
Ze laten hun emoties liever niet zien
Ze laten ook niet altijd zien dat ze het niet prettig vinden en houden hun gevoelens vaak voor zich. Je valt immers op als je je emoties laat zien.
En andere kinderen kunnen daar ook een oordeel over hebben. Daarom sparen ze hun emoties vaak op totdat ze thuiskomen. Daar is het veilig genoeg om te huilen of boos te zijn. Dat vathouden van emoties kent wel een prijs en kan in de klas leiden tot buikpijn, hoofdpijn en vermoeidheid. Als een hoogsensitief op school al een emotie laat zien, dan is dat vaak verdriet. Vaak uit zich dat in stilletjes huilen en praat het kind liever niet over waarom hij/zij huilt. Of het kind geeft een reden, dat niet de reden is. Dat heeft te maken met een gevoel van veiligheid (ze voelen zich vaak alleen bij hun ouders veilig genoeg om zich te uiten), maar ook omdat ze zoveel voelen, dat ze niet altijd de woorden hebben om daar voldoende uitdrukking aan te geven.
Ze trekken zich veel dingen persoonlijk aan
Veel hoogsensitieve kinderen voelen zich anders dan anderen, minderwaardig en vlug beschuldigd en trekken naar de kinderen die enigszins buiten de groep vallen.
Een hoogsensitief kind is erg gevoelig voor goedkeuring van anderen en wil het graag goed doen bij anderen. Ze hebben ook sterk de neiging zich allerlei zaken persoonlijk aan te trekken. Ze interpreteren dingen soms ook anders. Als een groepje kinderen lacht, kan het kind bijvoorbeeld denken dat ze hem/haar uitlachen. In sociaal opzicht loopt het hoogsensitieve kind namelijk vaak voor op zijn leeftijdsgenoten en hierdoor heeft hij/zij niet altijd in de gaten dat andere kinderen dingen oppervlakkiger bedoelen dan het kind ze opvat.
Ze vragen niet snel om hulp
Een hoogsensitief kind is vrij gesloten als het over zijn/haar gevoelens gaat.
Wanneer een hoogsensitief kind ergens mee zit, dan zal het in het bijzijn van andere kinderen niet zo snel om hulp vragen. Ze voelen zich dan veel te kwetsbaar. Dat is anders wanneer ze zich veilig genoeg voelen en ze een persoonlijk gesprek kunnen voeren.
Een hoogsensitief zal ook niet zo snel zelf op je afstappen voor hulp. Kijk er dus niet raar van op als zijn/haar ouders je na schooltijd even aanschieten om je uit naam van het kind iets te vertellen of te vragen. Je reactie daarop is belangrijk. Zegt niet "De volgende keer mag je het zelf wel even komen vertellen hoor", want het kind zal daaruit concluderen dat hij/zij het niet goed heeft gedaan en voelt zich onder druk gezet om het de volgende keer anders te doen. Daarmee zal hij/zij het de volgende keer alleen maar nog lastiger vinden om iets aan te geven.
Ze zijn minder stressbestendig
Hoogsensitieve kinderen kunnen minder goed omgaan met stresssituaties. Zij hebben tijd nodig om te niksen, gewoon wat rond te scharrelen zonder doel. Dit maakt dat het kind de gebeurtenissen van de dag kan verwerken en zijn/haar batterijen weer kan opladen.
Anders gaat stress opstapelen en de impact van langdurige stress zal bij kinderen de ontwikkeling negatief beïnvloeden.
Ze hebben moeite met veranderingen
Hoogsensitieve kinderen houden er niet van als er iets in hun dagelijkse structuur of omgeving verandert. Ze hebben moeite met veranderingen en houden niet van verrassingen. Een verhuizing, vakantie, Sinterklaas, voor het eerst naar school, maar ook hele kleine veranderingen kunnen hen uit evenwicht brengen en van streek maken.
Hoogsensitieve kinderen maken hierdoor lastiger contact met onbekende mensen.
Wanneer er meerdere leerkrachten voor de groep staan hebben zij vaak ook moeite met schakelen, omdat het een wisseling van aanpak en sfeer in de klas betekent. Vaak hebben zij ook een duidelijke voorkeur en meestal is dat voor de leerkracht, die rustig blijft en met een zachte stem praat. Dit kan soms ook leiden tot weerstand tegen de andere leerkracht.
Hoogsensitieve kinderen kunnen weken van slag zijn wanneer ze weten dat er een verandering in aantocht is. Ze hebben er vaak moeite mee dat iets of iemand waar ze vaak erg gehecht aan zijn verdwijnt, wegvalt of weggedaan moet worden bij veranderingen en verandering betekent ook dat er iets nieuws gaat komen. Dat kan veel onduidelijkheid, onrust en spanning geven. Over het algemeen reageren hoogsensitieve kinderen behoedzaam op veranderingen. Ze nemen veel waar en denken diep na en hebben veel tijd nodig om dat te verwerken, voordat ze de nieuwe situatie aangaan.
Met dergelijk behoedzaam gedrag zeggen hoogsensitieve kinderen dat ze nog niet durven en meer tijd nodig hebben. Veel volwassenen herkennen dit gedrag echter niet en denken vaak dat het kind niet wil en dwars gaat liggen.
Als het moment daar is willen ze vaak niet, huilen ze, voelen ze zich ziek of zijn ze juist stil en teruggetrokken. In nieuwe situaties zijn ze geneigd te stoppen en eerst te checken.
Ze hebben veel tijd nodig om aan nieuwe situatie of omgeving te wennen en vaak wordt eerst voorzichtig de kat uit de boom gekeken om alles goed in zich op te nemen.
En is de gebeurtenis achter de rug, dan slaan vaak de gevolgen van overprikkeling toe.
Ze zijn dan vaak uitgeput of juist heel druk, kritisch over alles wat in hun ogen niet goed ging en nog dagenlang uit hun ritme.
Ze zijn goed in het lezen van non-verbale signalen
Hoogsensitieve kinderen zijn erg goed in het lezen van non-verbale signalen.
Ze zien meteen aan iemands houding of gezichtsuitdrukking hoe het met die persoon gesteld is. Wat ze waarnemen interpreteren ze echter wel naar hun leeftijd en begripsvermogen. Een jong kind die ziet dat mama boos is, kan zich erg verantwoordelijk voelen en deze stemming heel erg op zichzelf betrekken. Bovendien zal het kind (omdat veel hoogsensitieve kinderen een sterk geheugen hebben) zich nog herinneren wat er de vorige keer gebeurde toen mama boos keek en zich behoedzaam terugtrekken om te voorkomen dat mama nog bozer wordt. Door middel van gewenst gedrag zal het kind haar in een betere stemming proberen te brengen.
Ze hebben een sterke intuïtie en een groot empathisch vermogen
Hoogsensitieve kinderen zijn heel omgevingsgevoelig. Ze voelen veel aan en reageren sterker op sfeer en emoties van anderen en op wat er in de omgeving gebeurt.
Ze voelen het aan als anderen verdrietig of onrustig zijn of zich niet lekker voelen en reageren vaak feilloos op spanningen van anderen. Ze nemen deze emoties ook vaak over . Ze kunnen bijvoorbeeld onrustig worden, als ze aanvoelen dat jij dat bent of doordat ze voelen dat er iets staat te gebeuren terwijl ze helemaal nog niet weten wat.
Als kind is het vaak echter allemaal nog niet zo duidelijk hoe je al deze signalen moet interpreteren. Een dergelijke gevoeligheid voor stemmingen kan daarom ook verwarrend zijn en voor misverstanden zorgen. Kinderen kunnen bijvoorbeeld een dubbele boodschap ervaren; iets anders voelen, dan wat ze zien en zich hierdoor erg onzeker gaan voelen. Wanneer gevoelens achter buitenkanten niet bespreekbaar worden gemaakt, dan is de kans groot dat het hoogsensitieve kind niet met zijn/haar gevoelens leert omgaan en datgene wat hij/zij opmerkt zal gaan onderdrukken of negeren. Hoogsensitieve kinderen kunnen ook erg schrikken als de leerkracht zijn/haar stem verheft. Ook een boodschap (een prikkel) van een ander kind als ‘nee, ik wil niet met jou hand in hand lopen’ kan hard aankomen.
Ze kunnen ook heel erg uit hun doen raken als een afspraakje niet doorgaat.
Ze trekken zichzelf dat heel erg aan.
Is de omgeving ondersteunend en warm, dan bloeit het kind op en geniet het van het spelen in de klas. Is er echter geruzie en moet de leerkracht veel mopperen, dan heeft een hoogsensitief kind daar al gauw last van; meer dan de kinderen die niet hoogsensitief zijn.
Ze nemen stemmingen van anderen over
Hoogsensitieve kinderen nemen vaak ook stemmingen van andere over en er erg door aangedaan zijn, alsof het hen zelf betreft. En ze weten zelf vaak ook niet of een emotie van henzelf is of dat ze deze van een ander hebben opgepikt.
Ze zijn cognitief empathisch en begrijpen veel
Hoogsensitieve kinderen zijn daarnaast ook cognitief empathisch; ze hebben vaak ook heel veel begrip voor de intenties en/of het gedrag van andere mensen.
Hoogsensitieve mensen vormen vaak een klankbord voor anderen; een positieve eigenschap, maar de valkuil is vaak wel dat ze de rugzak van een ander overnemen.
Ze geven om het emotionele welzijn van anderen
Hoogsensitieve kinderen maken zich snel zorgen over de mensen die ze lief vinden en zullen hun sociale sensitiviteit inzetten om een sfeer van begrip en steun richting anderen tot stand te brengen. Ze willen in verbinding staan met anderen door vertrouwen en veiligheid te ervaren bij elkaar. Dit kan er ook toe leiden dat het kind teveel meebeweegt met anderen en te weinig besef van zijn/haar eigen identiteit heeft.
Ze zijn heel zorgzaam en nemen het vaak op voor de "underdog"..
Ze zijn potentieel sociaal begaafd
Hoogsensitieve kinderen zijn vaak potentieel zeer sociaal begaafd, doordat ze opmerkzaam, empathisch en gewetensvol zijn. Dit talent moet echter wel gevoed en ontwikkeld worden om tot bloei te komen en zich werkelijk te openbaren. Hoogsensitieve kinderen liggen vaak voor op leeftijdsgenoten wat betreft hun sociale opmerkzaamheid en begrip. Ze missen meestal nog wel de levenservaring om alles wat ze waarnemen te verwerken of er adequaat mee om te gaan.
Toch lijken hoogsensitieve kinderen niet altijd sociaal ingesteld. Ze staan bijvoorbeeld tijdens het buiten spelen continu in de nabijheid van de leerkracht of aan de kant om toe te kijken hoe andere kinderen spelen. Dit wil overigens niet noodzakelijk zeggen dat ze zich eenzaam voelen of niet willen meespelen. Sommige leerkrachten interpreteren dit gedrag als 'zorgelijk' en denken dat het kind in sociaal-emotioneel opzicht achter is, omdat hij/zij zich niet mengt met andere kinderen. Hoogstwaarschijnlijk loopt het kind eerder sociaal-emotioneel voor, maar juist door die voorsprong heeft hij/zij moeite om zich ongedwongen tussen de andere kinderen te bewegen. Aan de kant of bij de leerkracht voelt het gewoon veiliger aan, omdat ze hier minder prikkels ervaren.
Jonge hoogsensitieve kinderen stellen op hun manier eisen aan sociale interactie.
Ze hebben hogere vriendschapsverwachtingen, een sterk rechtvaardigheidsgevoel in het hanteren van regels en omgangsvormen, ze zijn erg loyaal, houden niet van conflicten, houden niet van ruw en wild spel en vinden geschreeuw vervelend. Ze worden liever ook niet door andere kinderen aangeraakt. Ze praten een ruzie liever uit. Ze zijn sterk gericht op wederkerigheid; samen spelen, samen delen. Ze zoeken naar authentiek contact, diepe verbondenheid en bevestiging in hun omgeving.
Ze geven vaak de voorkeur aan slechts een vriendje en een-op-een contacten, in plaats van aan grotere groepen. In grote groepen nemen ze vaak de rol van waarnemer op de achtergrond aan. Extraverte hoogsensitieve kinderen (HSS'ers) ervaren enerzijds wel de behoefte om deel te nemen aan bij de groep horen en contacten leggen, maar anderzijds voelen zij zich ook meer comfortabel op de achtergrond.
Door dergelijke behoeften schrikt de wijze waarop de meeste kinderen in een kleuterklas spelen (zoals duwen, trekken/slaan, speelgoed afpakken, luid praten/gillen, gooien met blokken of zand en voortdurend door elkaar rennen) hen vaak nogal af.
Hoogsensitieve kinderen hanteren vaak andere sociale codes, dan de meeste leeftijdsgenoten en krijgen daar vaak ook afwijzende reacties op, waardoor hun sociale zelfbeeld verstoord kan raken. Ze kunnen zich bijvoorbeeld buitengesloten voelen of gepest en zijn vaak teleurgesteld in hun leeftijdsgenoten.
Er is dus geen sprake van sociaal onhandig gedrag, want in dat geval zou het kind niet of met moeite bij te sturen zijn en een hoogsensitief kind is juist heel goed bij te sturen, wanneer hij/zij uitleg krijgt over sociale interacties.
Ze vinden samenwerken vaak lastig
Samenwerken vindt een hoogsensitief kind niet altijd even gemakkelijk. Een hoogsensitief kind is namelijk erg ingesteld op harmonie en moet van zichzelf meegaan in wat de ander wil en aangeeft. Maar vaak heeft het zelf hele goede ideeën en vindt het kind het niet fijn als deze afgewezen worden. Daarmee doet het kind zijn/haar eigen creativiteit vaak tekort.
Ze hebben een groot aanpassingsvermogen
Hoogsensitieve kinderen hebben vaak moeite met conflicten. Ruzies zullen ze liever vermijden of voorkomen. Bij weerstand geven ze vaak snel toe, om er maar vanaf te zijn.
Ze kunnen moeite hebben om hun eigen mening kenbaar te maken, omdat ze niet graag een afwijzing ervaren. Ze doen wat er van hen verwacht wordt. Het lijkt wellicht alsof ze onzeker zijn, maar hun gedrag komt eerder voort uit een behoefte om met hun omgeving in harmonie te zijn. Hoogsensitieve kinderen willen altijd goede beslissingen nemen, die ook goed uitpakken voor de leerkracht en vriendjes. Anderen ervaren deze eigenschap soms onterecht als bemoeizucht, alsof het hoogsensitieve kind een "controlfreak" is.
Hoogsensitieve kinderen passen zich aan, vaak ten koste van zichzelf.
Door snel toe te geven aan anderen, gaan ze vaak over hun eigen grenzen heen.
Ze komen hierdoor vaak met zichzelf in conflict. Doordat ze hun eigen mening niet kunnen uiten, gaat dit zich innerlijk wreken.
Spirituele kenmerken
Het begrip hoogsensitiviteit wordt onterecht regelmatig gelijkgesteld aan paranormaal zijn. Het komt wel voor dat hoogsensitieve kinderen over paranormale vermogens beschikken, maar de meeste hoogsensitieve kinderen hebben die vermogens niet. Hoogsensitieve kinderen laten op het gebied van hun besef van een zingevende context, eventueel vallend buiten de grenzen van het waarneembare, vaak de volgende kenmerken zien:
Ze denken diep na
Wie veel waarneemt heeft ook veel om over na te denken. Hoogsensitieve kinderen hebben behoefte aan meer diepgang, denken diep na over levensvragen ("waarom leven wij?") en stellen diepzinnige vragen, die voor hun leeftijd verstandig, vreemd en soms vergezocht kunnen overkomen. Hun hoofd kan bijna niet stoppen met denken.
Ze zijn kleine filosofen en bekijken de dingen van alle kanten.
Hoogsensitieve kinderen wegen verschillende mogelijkheden af om tot een antwoord of een oplossing te komen en overpeinzen en over piekeren vaak alles wat ze opmerken.
Ze reflecteren ook continu op hun eigen gedrag ten aanzien van anderen.
Ze denken ook veel na over hun eigen denken (metafysisch denken).
Diep nadenken kan een kwaliteit zijn. Het zorgt voor verwondering, nieuwsgierigheid en leergierigheid. Hoogsensitieve kinderen vragen vanuit die nieuwsgierigheid en verwondering eindeloos naar het 'waarom'.
Diep nadenken kan echter ook in veel zorgen, piekeren, te veel of heftige emoties en angsten resulteren en een normale ontwikkeling in de weg gaan staan. Hoogsensitieve kinderen stellen bijvoorbeeld ook veel vragen vanuit behoedzaamheid, omdat ze willen weten hoe dingen gaan en omdat ze behoefte hebben aan geruststelling.
Wanneer een kind noodgedwongen langer moet wachten als er iets nieuws gaat gebeuren, zoals de aankomst van Sinterklaas bijvoorbeeld, kan deze gebeurtenis, door alle gedachten wat er zou kunnen gebeuren, steeds onveiliger en enger gaan aanvoelen.
En wanneer het kind vervelend nieuws hoor, bijvoorbeeld over een storm in Spanje, waarbij iemand is overleden, dan kan hij/zij daar erg over gaan piekeren en de situatie gaan betrekken op zichzelf, waardoor het bijvoorbeeld niet meer op vakantie wil naar Spanje.
Dat komt omdat al deze gedachten ook emoties oproepen.
Vaak klaagt het kind in dat geval dat het zo vol is in zijn/haar hoofd, omdat gedachten maar blijven malen en niet tot rust komen.
Ze volgen hun eigen weg
Hoogsensitieve kinderen zijn nauw verbonden met authenticiteit, hebben hun eigen wijsheid en zijn er heel erg op gericht om hun eigen authentieke weg te volgen. Zij willen ook graag vanuit authenticiteit worden benaderd, dus door mensen bij wie denken, voelen en zeggen in harmonie zijn. En ze vinden het niet leuk als iemand hen zegt dat ze het beter anders kunnen doen. Ze weten of iets goed voor ze is.
Ze hebben een groot rechtvaardigheidsgevoel
Hoogsensitieve kinderen zijn zeer gehecht aan eerlijkheid en de waarheid en staan door hun inlevingsvermogen stil bij nogal wat onrecht in de wereld. Ze hebben het snel door wanneer lichaamstaal en gesproken taal niet met elkaar in overeenstemming zijn.
Ze zijn ook erg betrokken bij wat er om zich heen gebeurt, met name wanneer het er in hun ogen niet eerlijk aan toe gaat. Ze vinden het namelijk erg belangrijk dat dingen wel eerlijk gaan. Ze zijn enorm gericht op liefde, harmonie en vrede. Ze willen vaak wat tegenover elkaar staat tot harmonie brengen. Gevolg is wel dat ze zich vaak bezighouden met vraagstukken, die eigenlijk nog niet bij hun leeftijd passen. Wie onrecht ziet, wil iets betekenen voor anderen, maar wat als je nog te jong bent om dingen te veranderen? Gevoel voor rechtvaardigheid kan ook heftige emoties oproepen. Wat als jij je bijvoorbeeld wel aan de spelregels houdt, maar andere kinderen niet? Oneerlijk! Bij het ene hoogsensitieve kind zal dergelijk onrecht resulteren in een boze bui, ruzie of huilen.
Bij een ander kind kan die emotie juist naar binnen slaan, met het gevolg dat hij/zij gaat piekeren, somber wordt, zich afsluit van anderen en niet meer mee wil doen.
Ze zijn begaan met de natuur
Hoogsensitieve kinderen staan vaak in sterke verbinding met de natuur en zijn erg begaan met het lot van planten en dieren. Ze spenderen graag tijd in de natuur en maken zich ook snel zorgen over de natuur en dieren.
Ze dromen en fantaseren veel
Hoogsensitieve kinderen hebben een levendige verbeelding. Ze dromen en fantaseren veel.
Ze weten vaak van tevoren ook al wat er gaat gebeuren.
Ze zijn gericht op een liefdevolle wereld
Hoogsensitieve kinderen zijn gericht op een liefdevolle, vredige wereld.
Ze respecteren het leven en andere mensen. Ze kunnen slecht tegen conflicten, gaan deze het liefst uit de weg en trekken zich deze persoonlijk aan; denken snel dat het aan hen ligt. Ze willen harmonie brengen en werpen zich vaak op als de bemiddelaar.
Ze zijn enthousiast
Hoogsensitieve kinderen zitten vaak vol levenslust en kunnen heel sprankelend en enthousiast zijn.
HSP versus HSS
Hoogsensitiviteit is zeker geen synoniem voor verlegenheid.
Ongeveer 70 procent van alle hoogsensitieve kinderen is introvert.
Ongeveer 30 procent van alle hoogsensitieve kinderen is echter extravert.
Deze vorm van hoogsensitiviteit wordt ook wel aangeduid met HSS; High Sensation Seekers. of "hoogstimulatieve kinderen". De aard van de gevoeligheid van deze kinderen verschilt en daarom gaat het hoogstimulatieve kind in sommige opzichten ook anders om met zijn/haar hooggevoeligheid dan het hoogsensitieve kind. Hoogstimulatieve kinderen vragen daardoor om een andere aanpak, dan hoogsensitieve kinderen.
In mijn blog: Kenmerken van hoogstimulatieve kleuters vertel ik je meer over de overeenkomsten en verschillen tussen hoogsensitieve en hoogstimulatieve kleuters.
Op zoek naar meer?
Kijk voor meer suggesties ook eens op mijn Pinterest
Heb je zelf ook nog leuke suggesties? Laat dan een reactie achter!
..
.
Comments