Het is belangrijk dat kinderen zowel aangename als onaangename gevoelens mogen uiten.
Al deze emoties horen namelijk bij een normale ontwikkeling en hebben een belangrijke functie. In deze blog lees je er meer over.
Persoonlijke graadmeters
Emoties zijn heel persoonlijk. Wat de een voelt bij een situatie hoeft de ander niet te voelen.
Emoties zijn de graadmeters van hoe het met ons gaat.
Een emotie is energie in beweging. Ze geven je bewustzijn een signaal dat er iets moet gebeuren. Ze zetten je in beweging, laten je in actie komen.
Emoties zijn ook tijdelijk. Ze blijven niet duren, hoe onaangenaam ze ook zijn.
Emoties en ontwikkeling
Bij leren denken we over het algemeen aan cognitief, formeel leren.
We associëren het met studeren, onthouden van feiten, formules etc. Vanuit het oogpunt van de neurobiologie is dit echter maar een klein deel van wat hoe wij leren.
Elke leerervaring gaat namelijk ook gepaard met emoties.
Sterker nog, we zijn alleen in staat om echt te leren als de delen van ons brein waar we onze emoties reguleren, geactiveerd worden. Om een leerervaring succesvol te laten zijn moet er dus een emotionele prikkel zijn. Dat gebeurt pas als we enthousiast zijn over dat wat we leren. Op die momenten reageert de emotionele kern van de hersenen; groepen zenuwcellen in het midden van ons brein worden actief en er ontstaan nieuwe netwerken.
Als het enthousiasme niet aangewakkerd wordt, gebeurt dit niet.
Uit onderzoek blijkt dat slechts 20 tot 30 procent van wat kinderen leren, na twee jaar nog herinnerd wordt. Alleen dat wat ze écht interessant vinden, blijft hangen.
Alle emoties mogen er zijn!
Er zijn er nogal wat emoties dus niet zo gek dat je wat levenservaring op moet bouwen om alles te kunnen plaatsen. We onderscheiden bij kleuters vier basisemoties, die ze moeten leren herkennen bij zichzelf en bij anderen, namelijk:
Blij
Boos
Bang
Verdrietig.
Alle andere emoties zijn daarvan afgeleid.
Het is belangrijk dat kinderen alle deze emoties er mogen zijn en dat kinderen al deze emoties mogen uiten. Zowel de aangename gevoelens, die ons informatie geven over vervulde behoeftes, of dingen die ons ‘geluk’ doen ervaren, als onaangename gevoelens die iets zeggen over onvervulde behoeftes of pijnstukken die zijn geraakt.
Emoties hebben een reden
Boze, bange en verdrietige gevoelens zijn absoluut geen slechte emotie.
Alle emoties, ook de minder aangename, horen bij een normale ontwikkeling en hebben een nuttige functie. Sterker nog, we hebben ze nodig om te overleven.
Door boos te zijn geef je jouw grenzen aan. Boosheid zorgt ervoor dat er veel energie vrijkomt en we snel kunnen reageren. Het zorgt ervoor dat we voor onszelf opkomen, zodat anderen rekening met ons kunnen houden.
Door blij te zijn laden we ons weer op.
Door bang te zijn ben je alert. Zonder angst zouden we niet oud worden, omdat we extreem gevaarlijke dingen zouden gaan doen. Als we geen angst zouden hebben, zouden we ons bijvoorbeeld niet verstoppen als we oog in oog zouden staan met een leeuw. Angst beschermt ons tegen gevaar.
Door verdrietig te zijn verwerk je (nare) gebeurtenissen, waardoor er ruimte komt om anders naar een situatie te kijken.
Kinderen die emoties uiten, doen dat altijd met een reden.
Als een kind bijvoorbeeld huilt, is er iets aan de hand. Soms kan het kind dat niet zelf onder woorden brengen en gaat het daarom huilen, soms huilt het omdat het bang is, onzeker of niet lekker in zijn vel zit.
Neem emoties serieus!
Goed leren omgaan met emoties is van groot belang voor de algehele persoonlijke ontwikkeling van jonge kinderen. Vaak worden emoties echter gebagatelliseerd door volwassenen. We stappen er overheen, willen kinderen ervoor beschermen of straffen ze ervoor. Maar is dat wel eerlijk? Weten kinderen eigenlijk wel hoe ze hun emoties kunnen uiten? Hebben we ze dat geleerd? We straffen een kind toch ook niet als het nog niet kan lopen of als het nog niet geleerd hebben om met mes en vork te eten?
Waarom straffen we een kind dan wel als hij of zij in woede uitbarst voordat het heeft geleerd hoe je je boosheid (ook) kunt uiten?
Vaak komt een afkeurende reactie richting gevoelens voort uit een eigen oncomfortabel gevoel bij de emoties die het kind uit. Wanneer je emoties negeert of bagatelliseert, ontken je eigenlijk naar het kind dat de gevoelens er zijn en leert een kind niet hoe hij of zij op een gezonde manier kan omgaan met zijn of haar gevoelens.
Als je een kind ‘alleen maar’ toestaat om te voelen en niet te uiten, dan is dat alsof het kind zijn of haar GPS aanzet en er een route wordt ingegeven (zijn/haar emoties), maar die dan niet volgt. Op een gegeven moment leert het hierdoor om gevoelens weg te drukken en dat het hebben van emoties als verdriet of bang zijn, niet goed is.
Dit kan tot gevolg hebben dat een kind op latere leeftijd niet weet wat het voelt en hoe het om moet gaan met bepaalde gevoelens. En zolang een kind geen uiting kan geven aan zijn/haar gevoel, zal dit gevoel ook steeds blijven terugkomen.
Het belangrijkste in het omgaan met de emoties van een kind is om niet teveel mee te gaan in zijn emotie, maar ze ook niet niet kleiner te maken, af te keuren of uit te schakelen.
Laat het kind weten dat het zijn gevoelens mag tonen en geef hem de aandacht en liefde die hij op dat moment nodig heeft en leer het kind hoe het op een adequate manier uiting kan geven aan zijn of haar gevoelens, zodat deze emoties hun gedrag niet gaan beheersen.
Kinderen moeten bijvoorbeeld wel leren begrijpen dat slaan of agressief gedrag niet de oplossing is als zij zich boos voelen.
Op zoek naar meer?
Boekentip:
Kijk voor meer suggesties ook eens op mijn Pinterest
Heb je zelf ook nog aanvullingen of suggesties op deze blog? Laat dan een reactie achter!
Bronnen
Rosa Bertram. (2019). Zou ’emoties’ een vak op school moeten zijn?
Geraadpleegd op 15 januari 2023,
Rian Meddens. (Jaartal onbekend). Omgaan met emoties van kinderen in 5 stappen.
Geraadpleegd op 15 januari 2023,
Comments