Juf Angelique

27 nov. 2022

Wat leren kinderen van muziek?

Bijgewerkt op: 11 feb.

Muziek in de klas maakt alles vrolijker! Het is erg leuk om te doen en iedereen kan het!

Zingen en muziek zijn niet alleen maar heel erg leuk, maar ook erg leerzaam.

Muziek heeft veel positieve effecten op de ontwikkeling van kinderen en is een goed middel om aan meerdere ontwikkelingsgebieden in samenhang aandacht te besteden.

De muziekles is vaak ook belangrijk om je even op een andere manier te kunnen uiten.

In deze blog vertel ik je er meer over.

Muziek is leuk!

Kinderen vinden het heerlijk om met zingen, muziek luisteren, dansen en muziek maken bezig te zijn. Ze kunnen helemaal opgaan in de emotie die muziek overbrengt.

Muziek heeft van zichzelf zoveel aantrekkingskracht, dat iedereen die het ervaart vanzelf meegenomen en geraakt wordt.

Samen zingen en muziek maken zorgt ervoor dat er een stofje vrijkomt in je hersenen waarvan je blij wordt en zorgt voor een gevoel van saamhorigheid.

Muziek is leerzaam!

Muziek is niet alleen keileuk, maar muziek maakt ook slimmer!

Muziek stimuleert op een plezierige manier de sociale, emotionele, motorische, creatieve, cognitieve en zintuiglijke ontwikkeling. Dit positieve effect heeft te maken met het moeten samenwerken van de beide hersenhelften bij het maken van muziek. In onze linker hersenhelft wordt onze spraak en ons intellect geregeld. Onze rechter hersenhelft regelt onze gevoelens. Door het maken van muziek raken deze hersenhelften meer en sterker met elkaar verbonden dan bij kinderen die geen muziek maken, omdat de verbindingen tussen beide hersenhelften bij het maken van muziek worden geactiveerd en hierdoor minder neuronen afsterven. Dit maakt de verbindingen beter en dat heeft weer invloed op de intelligentie van een kind. Wanneer je met muziek bezig bent train je als vanzelf een heleboel vaardigheden, zoals:

Emotionele vaardigheden

Kinderen komen in liedjes en muziek allerlei gevoelens tegen, waarin ze hun eigen gevoelens kunnen herkennen. En door te zingen kunnen ze hun gevoelens ook uiten.

Door te dansen op muziek leren kinderen hun eigen lichaam goed kennen en kunnen kinderen uitdrukken wat hen innerlijk beweegt.

Zingen, muziek maken en dansen zorgen bovendien voor een vermindering van stress.

Als je zingt, danst of muziek maakt, dan vergeet je even alles en maakt je lichaam het hormoon endorfine aan. En dat geeft je een geluksgevoel!

Door te zingen, muziek te maken en te dansen ervaren kinderen bovendien dat ze daarmee ook mensen kunnen raken of laten nadenken.

Sociale vaardigheden

Muziek en dans zijn krachtige middelen om kinderen (ook van verschillende culturen) met elkaar te verbinden. Samen liedjes zingen, dansen en muziek maken zorgt voor een gevoel van saamhorigheid: een gevoel van deel uitmaken van een groep, erbij horen, samen iets voor elkaar krijgen. Dat zorgt weer voor een positieve energie binnen de groep.

Kinderen leren bij muziek samen te werken door van al die verschillende klanken die ze samen maken een mooie melodie te vormen. Zo leren ze dat ieder kind een eigen rol heeft binnen het geheel en dat iedereen nodig en waardevol is.

Motoriek en lichaamsbesef

Door een instrument te bespelen oefen je de motoriek.

Tijdens het zingen wordt er ook geoefend aan de mondmotoriek.

De spieren van de stembanden, je aangezicht, mond, tong, enzovoort moeten daarbij samenwerken om een bepaalde klank te produceren.

Het zal duidelijk zijn dat door te bewegen op muziek de motoriek ook wordt geoefend, en dan met name de grove motoriek. Door bij het bewegen op muziek vooral bewegingen te maken met de schouders, armen en vingers kan de motoriek die nodig is bij het schrijven, ook geoefend worden. Door het doen van korte bewegingsoefeningen worden kinderen zich ook bewuster van hun lichaam.

Zintuiglijk Door muziek te maken, te zingen en te dansen train je ook visuele en auditieve vaardigheden. Bij de zintuiglijke ontwikkeling gaat het vooral om de auditieve ontwikkeling: goed luisteren naar elkaar, een toon overnemen, het tempo volgen, op tijd stoppen, je eigen partij blijven volgen bij canon en meerstemmigheid, enzovoort. Door het aanleren en opzeggen van liedjes worden kinderen zich bewust van eindrijm en ritme. Liedjes trainen bovendien het auditieve geheugen en helpen je om iets beter te onthouden. Daarnaast raken de kinderen door middel van zingen vertrouwd met klankduur (snel-langzaam), klankhoogte (hoog-laag), klanksterkte (hard-zacht) en klankkleur. Kinderen doen bij het bespelen van muziekinstrumenten ook tactiele zintuiglijke ervaringen op.

Auditieve ontwikkeling en luistervaardigheid

Bij muziek moeten kinderen goed luisteren naar elkaar, een toon overnemen, het tempo volgen, op tijd stoppen, bij hun eigen partij blijven, volgen bij een canon en meerstemmigheid, enzovoort. Door het aanleren en opzeggen van liedjes worden kinderen zich ook bewust van eindrijm en ritme.

Liedjes trainen bovendien het auditieve geheugen en helpen je om iets beter te onthouden. Daarnaast raken de kinderen door middel van zingen vertrouwd met klankduur (snel-langzaam), klankhoogte (hoog-laag), klanksterkte (hard-zacht) en klankkleur.

Kinderen vinden het beluisteren van muziek over het algemeen erg leuk.

Dit biedt mogelijkheden om kinderen beter geconcentreerd te laten luisteren en zo hun luistervaardigheid te ontwikkelen. Er zijn zelfs onderzoeken die uitwijzen dat kinderen die een muziekinstrument bespelen minder moeite hebben met luisteren in een rumoerige klas en dus meer informatie uit de lessen halen dan kinderen zonder muzikale ervaringen.

Taal

Muziek traint de kanalen in de hersenen die een kind helpen bij het leren lezen.

Muziek zorgt er namelijk voor dat de hersenen veel makkelijker met klanken om kunnen gaan. Je moet bij het luisteren naar muziek goed luisteren naar de melodie en de tekst en jezelf concentreren om het te horen. Hierdoor train je je hersenen om de diverse klanken in de taal ook beter uit elkaar te houden.

Het aanleren en opzeggen van liedjes vergroot bovendien de woordenschat van kinderen.

Voor kinderen waarvan Nederlands niet de eerste taal is, zijn liedjes ook een enorm goed middel om aan taalverwerving en woordenschat te werken.

Dit geldt ook voor het kennismaken met andere talen.

Spraak

Muziek helpt bovendien bij het spelen met spreekgeluiden en goed articuleren.

Geletterdheid:

Muziek stimuleert door het gebruik van grafische notatie (en op latere leeftijd ook door het lezzen van notenschrift) de ontwikkeling van het leren schrijven.

Daarnaast doen kinderen tijdens het bewegen op muziek motorische ervaringen op, die de fijne motoriek stimuleren om te gaan leren schrijven.

Laten we dus een goede gewoonte maken van muziekonderwijs binnen de basisschool en het de plek geven die het verdient!

Ruimtelijk inzicht

Door kinderen te stimuleren zoveel mogelijk van de ruimte gebruik te maken, wordt een bijdrage geleverd aan de ruimtelijke oriëntatie en het ruimtelijk geheugen.

Het kunnen oriënteren in de ruimte en die ruimte kunnen visualiseren, is tevens een voorwaarde voor bijvoorbeeld rekenen of meetkunde.

Hetzelfde geldt voor het toepassen van ruimtelijke begrippen als achter-voor, boven-onder, links-rechts, naast, tegenover, tussen, vooraan-achteraan of ver weg-dichtbij.

Deze begrippen hóren bij muziek en beweging! Een stap naar voren, naar achteren, naar rechts, naar links, of het lopen in een kring, het vormen van een rechte lijn of juist een driehoek of een ovaal… het zijn allemaal ruimtelijke grootheden, die de kinderen bij bewegen op muziek op een speelse, fysieke manier kunnen beleven.

Tijdsbesef

Kinderen raken door middel van zingen ook vertrouwd met tijd, zoals klankduur (snel-langzaam). Muziek is bovendien een vorm van kunst in tijd.

Luisteren naar muziek gaat altijd gelijk op met het verstrijken van de tijd. Bij luisteren naar muziek kun je, in tegenstelling tot bij lezen, niet even een stukje terugbladeren, want de muziek gaat door en elk moment is de muziek weer anders. Al die momenten samen vormen een totaalindruk van de muziek, denken in tijd. Door het beluisterde in het geheugen in te delen of te verbeelden kan er door de tijd en de klankvoorstelling worden genavigeerd. Kinderen kunnen bijvoorbeeld herkennen waar een muziekfragment, zoals een tussenspel, in een bepaald nummer thuishoort. Door te memoriseren waar dat gedeelte in het muziekstuk voorkomt (de structuur) wordt het vermogen gestimuleerd om in de tijd te navigeren (wat klinkt er voor het tussenspel en wat erna; verleden, heden, toekomst).

Gecijferdheid

Muziek is wiskundig te verdelen in tellen. Deze telling is een goed hulpmiddel bij het maken en het aanleren van een lied, muziekstuk of een choreografie.

Gecijferdheid en muziek houden zich beide ook bezig met:

Ordening: Bij muziek kom je dat bijvoorbeeld tegen in patronen. Een lied of muziekstuk is een geheel dat kan worden geanalyseerd in eenheden, die een bepaalde relatie met elkaar hebben. Het zijn herhalende, variërende of contrasterende eenheden.
Schatten: Schatten heeft ook van alles te maken met muzikaal improviseren. Bij improvisatie is het altijd zo dat dit binnen een vaste structuur gebeurt, bijvoorbeeld ‘vraag-antwoord’. De vraag duurt bijvoorbeeld één maat van vier tellen lang, het antwoord (de improvisatie) moet ook binnen een maat van vier tellen passen. De kinderen improviseren het antwoord en moeten dus precies binnen de vier tellen het antwoord inschatten.
Abstraheren (abstract-symbolisch denken): Muziek komt net als gecijferdheid tegemoet aan het vermogen tot abstractie of symbolisch denken. Denk daarbij vooral aan het lezen en noteren van muziek.
Generaliseren: Generaliseren gaat over het bedenken hoe een klank zal zijn. Het ontwikkelen van een klankvoorstelling heeft daar van alles mee te maken. Een kind bedenkt vooraf hoe iets moet gaan klinken. Vervolgens probeert een kind dit voorgestelde uit een bepaald instrument te halen. Denk daarbij bijvoorbeeld aan het afmaken van een melodie of aan het samenstellen/componeren van een muziekstuk.

Cognitieve ontwikkeling

Dansen en muziek houden je lichaam en je hersenen jong en gezond.

Dansen en muziek zijn de ultieme breintraining. Het stimuleert het cognitieve vermogen en zorgt ervoor dat kinderen gemakkelijker schakelen tussen de twee hersenhelften, waardoor ze beter complexe opdrachten kunnen uitvoeren. Het is onvoorstelbaar hoeveel gebieden in de hersenen er worden geprikkeld, aangesproken en geactiveerd bij het bewegen op muziek. Kinderen leren hierdoor ook meerdere dingen tegelijk te doen (multitasken).

Tijdens het zingen en muziek maken moeten ze bijvoorbeeld tegelijk opletten dat ze het lied én de rest van de klas blijven volgen.

Creativiteit Ook de creativiteit komt bij het zingen aan bod. Zowel de creativiteit van de productie (iets nieuws maken), als de creativiteit van de reproductie: kinderen kunnen een lied tot leven brengen en misschien wel een canon met de klas uitvoeren.

Laten we dus een goede gewoonte maken van muziekonderwijs binnen de basisschool en het de plek geven die het verdient!