Feest is voor de meeste mensen en kinderen iets leuks en gezelligs.
Feest is echter niet voor alle kinderen een feestje. Voor veel kinderen leveren feesten, zoals hun verjaardag en andere feestdagen een spannende en stressvolle periode vol prikkels op! Sommige kinderen kunnen door al die spanning een poosje ook minder lekker in hun vel zitten of moeilijk gedrag laten zien. In deze blog vertel ik je hoe feeststress zich bij kleuters uit en wat je als leerkracht en ouder kunt doen om die spanning wat te verminderen.
Feestjes kunnen spannend zijn!
Als volwassenen hebben wij vaak de overtuiging dat een feestje voor kinderen leuk hoort te zijn en doen we vaak ons uiterste best er voor alle kinderen een leuke dag van te maken, zodat zij optimaal kunnen genieten. De meeste kinderen genieten ook volop van feestjes, maar er zijn ook veel kinderen die het heel spannend vinden. Ze kunnen gedurende de periode rondom het feest erg emotioneel en uit hun doen zijn, hun grenzen gaan opzoeken en daardoor kan er bijvoorbeeld ook veel gedoe tussen de kinderen onderling zijn.
Bij jonge kinderen gebeurt er gedurende zo'n drukke periode enorm veel in hun lijf.
Ons zenuwstelsel, die zorgt voor allerlei functies, zoals je hartslag, je spierspanning, je ademhaling, je spijsvertering enzovoort, kent twee standen, waartussen we ons de hele dag bewegen, namelijk:
De sympathische stand: dit zorgt ervoor dat we in actie zijn, werk verzetten en nog even een tandje erbij kunnen doen.
De parasympatische stand: dit zorgt voor ontspanning, rust en even bijkomen.
Op momenten dat er in een feestperiode veel aan de hand is, er snelle overgangen zijn en we het dagelijkse ritme niet herkennen, volgt vaak overprikkeling en stress.
Sommige kinderen zijn gevoeliger voor alle prikkels en spanningen dan anderen.
Niet elk kind heeft “last” van feestdagen, maar een aantal wel.
En elk kind reageert anders op spanning en zal het op een eigen manier uiten.
Jonge kinderen kunnen bovendien nog niet goed vertellen dat ze het allemaal heel spannend vinden. Ze laten deze spanning dus zien door middel van hun gedrag.
Voorbeelden van gedrag waarop kinderen de spanning en stress ontladen zijn:
Het kind is sneller moe
Er zijn meer conflicten met andere kinderen
het kind klaagt veel over hoofdpijn of buikpijn
Het kind is drukker dan normaal
Het kind stelt heel veel vragen
Het kind vraagt veel aandacht
Het kind heeft een korter lontje, is sneller prikkelbaar en boos
Het kind huilt sneller dan normaal
Het kind kan niet stilzitten, ervaart veel interne onrust
Het kind kan zich lastiger concentreren
Het kind luister minder goed
Het kind plast weer of vaker in zijn broek
Het kind slaapt slecht, wordt vroeg wakker of vaak wakker
Bij sommige kinderen vertaalt stress zich zelfs naar overgeven of ziek zijn
Het kind gaat grenzen opzoeken
Vooral voor kinderen die nog heel jong zijn, autisme of ADHD hebben, hoogbegaafd of sensitief zijn, is een feest vaak allemaal soms nét wat te veel, omdat zij alles heel intens beleven. Bij iedereen met autisme, ADHD, HSP of hoogbegaafdheid gaat het overigens ook weer op een andere manier. Geen enkel kind is hetzelfde!
Maar de gemene deler bij deze kinderen is wel dat het lastig is om prikkels op een goede effectieve manier te verwerken. Alles wat extra bijzonder is, is dus ook extra moeilijk.
Wat overigens niet wegneemt dat ook deze kinderen veel lol kunnen beleven aan feestjes en sommige prikkels ook zelf opzoeken. Maar ook kinderen, die niet hoogbegaafd of sensitief zijn kunnen last hebben van feeststress.
Bij een feestje worden de emoties vaak intens beleefd.
Voor (jonge) kinderen is overzicht en structuur heel belangrijk. Het ontbreekt hen nog aan innerlijke structuur waardoor het aanbrengen van deze structuur/overzicht voor veiligheid en voorspelbaarheid kan zorgen. Feestdagen verlopen doorgaans anders dan anders.
Dit roept vaak gevoelens van spanning en angst op: krijgen ze de cadeautjes die ze hadden gevraagd? Komt mijn oma wel op mijn verjaardag? Wat vinden de andere kinderen van mijn feestkleren? Is de traktatie wel lekker? Enz... Lang niet alle kleuters zijn voldoende toegerust om met deze spanningen om te kunnen gaan. Het ene kind slaapt al dagen onrustiger voor zijn verjaardagsfeest of de schoolreis. Het andere kind heeft zijn of haar driftbui al gehad voor het feest begonnen is, of ontploft direct na afloop.
Tips
Om ervoor te zorgen dat kinderen (en jijzelf) de feestperiode zonder al te veel stress doorkomen, hier een aantal handige tips:
Zorg voor voorspelbaarheid!
Kinderen zijn erg gebaat bij voorspelbaarheid. Voorspelbaarheid is fijn; het geeft een gevoel van veiligheid. Met voorspelbaarheid zijn situaties namelijk te verklaren.
Wanneer er veel anders gaat dan anders, dan verliezen jonge kinderen snel het overzicht.
Maar als er iets onvoorspelbaar is, dan is dat een feestdag wel. Feesten zitten vol met verassingen, onverwacht bezoek, onzekerheden en drukte.
Er verandert heel veel tegelijk en er is heel veel zintuiglijke informatie.
Dat zorgt bij jonge kinderen voor veel vragen, onzekerheden en hersenspinsels.
Hierdoor krijgen kinderen vaak een te druk hoofd. Stress komt vaak voort uit onzekerheid. Het is daarom belangrijk dat kinderen weten waar ze aan toe zijn.
Zorg daarom voor voorspelbaarheid.
Vertel kinderen uitgebreid over het feest en bereid ze goed voor. Vertel daarbij wat er gaat gebeuren en wat er van het kind verwacht wordt.
Maak ook duidelijke afspraken.
Zet ook een aftelkalender in waarop je bijvoorbeeld samen visueel maakt wanneer het feest is. Maak op je aftelkalender zoveel mogelijk gebruik van afbeeldingen, bijvoorbeeld tekeningen, pictogrammen of uitgeknipte plaatjes. Dingen zichtbaar maken op een kalender en er over praten zorgt niet alleen voor voorspelbaarheid maar geeft het kind ook controle.
Erken de gevoelens!
Neem de gevoelens van kinderen serieus, duw ze niet weg, maar geef ze ook weer niet te veel ruimte. Probeer erachter te komen waarom het kind spanningen heeft opgebouwd om deze mogelijk weg te nemen. Misschien denk jij als volwassene 'waar maakt hij/zij zich toch druk om, wat stelt hij zich toch aan'. Door alle drukte rondom een feest verlies jij zelf misschien ook eerder jouw geduld wanneer kinderen daar over vertellen of het in hun gedrag laten zien en mopper je vaker. Kinderen raken daar echter van in de war.
Zij voelen namelijk wel deze spanning, de angst, de zorgen of de drukte in hun lijf.
Een kind kan dan denken 'klopt het dan niet wat ik voel'. Het gevoel is er wel degelijk.
En als volwassenen willen we kinderen natuurlijk juist leren te vertrouwen op hun gevoel.
Het gevoel erkennen kan bijvoorbeeld door te vragen: ‘Je vindt het vast spannend, omdat je niet weet hoe het vandaag allemaal zal gaan?’ Vervolgens kun je het kind geruststellen: ‘We doen het samen’, ‘Ik help jou.’ Door die combinatie vindt er vaak ook regulatie van de emotie plaats.
Kijk achter het gedrag!
Gedrag is altijd een uiting van iets. Is een kind lastig? Probeer dan te begrijpen waar het gedrag vandaan komt. Misschien uit het kind zich boos, maar voelt het kind zich ook echt zo van binnen? Het is heel goed mogelijk dat er in geval van een feestelijke activiteit spanning achter dat gedrag zit. Spanning voor het onbekende, voor wat er gaat komen, of spanningen vanuit de diverse angsten die jonge kinderen nog kunnen ervaren.
Plast een kind van de spanning bijvoorbeeld opeens weer in zijn broek, word dan niet boos. Hij/zij kan er niks aan doen en vindt het waarschijnlijk zelf erg genoeg. Waarschijnlijk herstelt de oude situatie zich na het feest weer.
Wanneer een kind vol spanning zit en dit vertaalt naar gedrag, dan komt een corrigerende boodschap bovendien ook niet binnen. Het vergroot de spanning vaak alleen maar, want het kind zou kunnen denken: nu vindt de leerkracht ook nog eens dat ik het niet goed doe.
Een correctie komt pas binnen als de spreekwoordelijke emmer, die vol heftige gevoelens zit, wat leger is. Dus zorg eerst voor erkenning en rust en spreek daarna pas je verwachtingen uit. Wat je wel kunt doen is benoemen wat je ziet: "Je vindt het wel spannend he?" Je geeft dan erkenning voor wat je ziet bij het kind en daardoor voelt een kind zich serieus genomen. Dat draagt weer bij aan het opbouwen van de vertrouwensrelatie tussen jou en het kind en dat vergroot weer de effectiviteit van jouw handelen.
Complimenteer! Op de feestdag zelf erken je de gevoelens van het kind nogmaals. Zeg bijvoorbeeld 'Wat fijn dat jij er vandaag bent, ook al vind je het spannend'.
Praat ook veel over gevoelens!
Bijvoorbeeld met behulp van emotiekaarten. Wie voelt zich vandaag ook verdrietig, blij, bang, boos, kalm, verliefd of in de war? En waarom?
Laat kinderen ook veel zelf vertellen. Op die manier kunnen zij zich uiten, woorden aan hun gevoel leren geven en kom je erachter hoe het feest leeft in hun hoofd en of er angsten zijn die je misschien weg kan nemen.
Zorg voor rust en ontspanning!
In een feestperiode is er vaak ontzettend veel.
Op momenten dat kinderen het dagelijkse ritme niet meer herkennen, staan er bij het kind nogal wat zenuwstelsels op standje aan en doorgaan, waardoor er teveel van hun zenuwstelsel wordt geëist en er overprikkeling en stress ontstaat. Wees je er dus van bewust dat er heel veel indrukken en prikkels zijn in deze periode en beperk andere activiteiten. Less is more, zeker bij kinderen die strak staan van de spanning.
Begin niet te ver van tevoren al met het organiseren van de feestactiviteiten.
Geef kinderen voldoende tijd om al die indrukken te verwerken en bouw voldoende rustmomentjes in gedurende de dag. Ga bijvoorbeeld lekker naar buiten om alle spanning eruit te rennen.
Geef kinderen ook de kans om zich aan het feest te onttrekken als het ze teveel wordt. Het is fijn om vooraf een rustige plek aan te wijzen waar het kind dan heen kan gaan.
Tip voor ouders: Neem de tijd voor het bedtijdmoment. Goed slapen zorgt ervoor dat je kind prikkels van de dag kan verwerken en een plaatsje kan geven. Houd ook zoveel mogelijk het vertrouwde naar bed gaan ritueel aan.
Tip voor ouders: Zorg dat het kind thuis in rust alles kan verwerken. Een boswandeling doet ook wonderen bij spanning! Maak in de Sinterklaasperiode geen andere (spannende) uitjes.
Spelen is verwerken!
Met spel verwerken kinderen de indrukken die ze opdoen. Het is een goede manier om een en ander te verwerken en grip te krijgen op de wereld om zich heen.
Het komt eigenlijk allemaal neer op doseren, voorspelbaarheid creëren, uitleg geven en prikkels verminderen. Bekijk goed wat de kinderen in jouw klas aankunnen en wat nodig is om het feest leuk te houden. Het is soms lastig, want daarvoor moet je je eigen ideeën en verwachtingen soms loslaten of aanpassen.
Op zoek naar meer?
Kijk voor meer suggesties ook eens op mijn Pinterest
Hoe vier jij een verjaardag in jouw groep?
Inspireer jouw collega’s door jouw ideeën als reactie op dit artikel te delen!
.
.
Comments