Doorzettingsvermogen is een vaardigheid die onder de executieve functies valt.
Deze functie in je brein maakt het mogelijk om je gedrag en leren te sturen (zelfsturing).
In deze blog vertel ik je hoe deze functie zich ontwikkelt en waarom het trainen van de doorzettingsvermogen ook bij kleuters heel belangrijk is.
Tevens geef ik je suggesties hoe je dit kunt doen.
Wat zijn executieve functies?
Executieve functies sturen je gedrag, gedachten en emoties aan.
Het zijn functies die vanuit je hersenen worden geregeld en aangestuurd en die zorgen voor doelgericht en aangepast gedrag. Executieve functies zijn nodig om een koers te bepalen en koers te houden en worden gezien als de 'dirigent' van de cognitieve vaardigheden.
Wetenschappers onderscheiden in totaal elf verschillende executieve functies.
Ze zijn te verdelen in denkfuncties en gedragsfuncties. Deze functies staan ook niet op zichzelf, maar werken met elkaar samen en hebben elkaar ook nodig.
Een van deze functies is doelgericht doorzettingsvermogen.
Doorzettingsvermogen
Doelgericht gedrag is zonder je te laten afleiden je doel te behalen.
Deze executieve functie heeft langere tijd nodig om te ontwikkelen.
Veel leerlingen voeren een taak uit omdat de leerkracht of ouders dit zeggen.
Ze proberen het een paar keer en wanneer het dan nog niet lukt vragen ze om hulp.
Doelgericht doorzettingsvermogen heeft een kleuter bijvoorbeeld nodig bij:
Het afmaken van een werkje
Uitdagende taken
Het gestelde doel te bereiken
Het langer ergens mee bezig zijn
Kinderen die moeite hebben met doelgericht gedrag zijn vaak ongeduldig, hebben er moeite mee om de kleine stappen tot het grote doel te zien en zijn snel gefrustreerd wanneer het in hun ogen niet snel genoeg gaat. Ook bouwen zij minder zelfvertrouwen op, ze ervaren immers veel minder succes. Vaak liggen er bij problemen met doelgericht gedrag, ook problemen in onderliggende executieve functies, zoals plannen en organiseren, werkgeheugen en respons-inhibitie.
Doorzettingsvermogen bij kleuters
Bij kleuters zijn nog niet alle executieve functies ontwikkeld, omdat het brein pas rond het 25e levensjaar uitontwikkeld is. Van kleuters kunnen we dus niet dezelfde executieve functies verwachten als van oudere kinderen en volwassenen.
Hoewel de executieve functies bij jonge kinderen dus nog niet allemaal (in ontwikkeling) aanwezig zijn, is het wel belangrijk om deze juist in de kleuterleeftijd al te trainen, te versterken en te leren besturen. Juist omdat deze functies essentieel zijn om tot leren te komen en het kleuterbrein nog erg kneedbaar is.
Doelgericht gedrag is een executieve vaardigheid die ook het laatst van alle executieve vaardigheden tot ontwikkeling komt. Maar wel een die al eerder gestimuleerd kan worden (dit gebeurt vaak onbewust).
Vanaf ongeveer twee jaar laten kinderen duidelijk weten wat ze willen (de ‘ik-doen' periode). Dit is het begin van doelgericht gedrag. Het kind laat weten vooruit te kunnen denken en een duidelijk doel voor ogen te hebben. Kleuters gaan vaak nog snel hun eigen gang en gaan pas later doelgerichter aan de slag. Een kleuter zou wel al meer dan één mogelijkheid moeten kunnen proberen om tijdens het spel tot een oplossing te komen. Ook zou een kleuter na een korte onderbreking de taak af moeten kunnen maken, misschien met een kleine stimulering van de leerkracht.
Wanneer kinderen ouder worden weten ze door ervaring steeds beter hoe ze een doel kunnen bereiken. Het is daarbij belangrijk dat het kind zelf dingen mag doen, en dat de volwassene iets niet overneemt wanneer het niet lukt. Juist door uitproberen, falen en opnieuw proberen ontwikkelen kinderen deze executieve functie.
Daarbij helpt het wanneer de volwassene een supporter is, wanneer het kind zijn of haar doel behaald heeft. Iedere keer wanneer een kind wordt aangemoedigd om iets te blijven proberen, wordt het doelgericht gedrag gestimuleerd.
Doorzettingsvermogen bij kleuters trainen
Doelgericht doorzettingsvermogen is als een spier die getraind moet worden.
Spierkracht kan afnemen als je een langere periode niet sport of niet goed beweegt. Datzelfde geldt voor doelgericht doorzettingsvermogen.
Je moet het opbouwen en dan regelmatig blijven oefenen.
Dat kan bij kleuters bijvoorbeeld op de volgende manieren:
Interactie en organisatie:
Communiceer duidelijke doelen, eventueel door een kind deze te laten herhalen.
Begin heel vroeg, bij voorkeur met zeer korte taken, waarbij het doel onmiddellijk zichtbaar is. Verleng geleidelijk aan de tijd die nodig is om een doel te bereiken.
Help het kind om steeds verder gelegen doelen te behalen, en begin daarbij met doelen waaraan het kind zelf wil werken.
Stel een kind iets in het vooruitzicht wanneer het doel is behaald, bijvoorbeeld het kijken van een schooltv-filmpje of iets langer buiten spelen.
Creëer momenten waarin succeservaringen opgedaan kunnen worden. “Zie je wel, je hebt nu doorgezet en kijk eens…!”
Deel een groot doel op in kleine stappen, waardoor allemaal kleine succeservaringen leiden tot een grote succeservaring.
Werk met stappenplannen en/of spelscripts.
Evalueer of je gedaan hebt wat is afgesproken.
Evalueer met behulp van foto’s op digibord en laat de kinderen vertellen.
Geef de kinderen de opdracht om eens een tip aan een ander te geven naar aanleiding van hun eigen ervaring.
Moedig aan te blijven proberen wanneer het moeilijk is. Van proberen kan je leren.
Geef een kind iets meer tijd om de taak te voltooien, wanneer je ziet dat hij of zij het bijna af heeft. Op die manier biedt je een succeservaring waardoor de leerling doelgerichter gaat werken.
Moedig het kind aan en geef complimenten
Geschikte activiteiten:
Speel gezelschapsspelletjes. Als een kind een plan heeft gemaakt bij een spel, is het volhouden van dat plan soms erg lastig. Dat kan komen omdat het spel lang duurt voordat het kind weer aan de beurt is of om wat anderen doen of zeggen tijdens het spel. Bij het spelen van korte spelletjes heeft het inzetten van doelgericht gedrag meestal snel effect. Hierdoor wordt het dan ook als prettig ervaren. Kinderen gaan het ook makkelijk inzetten, door de succes-ervaring.
Lees en bespreek prentenboeken, waarin doorzettingsvermogen een thema is.
Na het lezen van deze blog denk je misschien 'maar dat doe ik toch allemaal al?"
Vaak doe je onbewust inderdaad al veel aan de executieve functies zonder extra inzet of materiaal. Door bij de themavoorbereiding even extra bewust stil te staan hoe het in je thema naar voren komt kun je het nog meer een plekje geven binnen je onderwijs.
Op zoek naar meer?
Kijk voor meer suggesties ook eens op mijn Pinterest
Heb je zelf ook nog leuke suggesties? Laat dan een reactie achter!
.
.
.
Comments