Het doorkruisen van de middellijn

Bijgewerkt op: 2 jun.

De middellijn is een denkbeeldige lijn in het midden van het lichaam. Met het kruisen van die middellijn bedoelen we het vermogen om met je armen en benen over het midden van het lichaam te bewegen, zodat je een taak aan de andere zijde van het lichaam uit kan voeren. Dit doen we bijvoorbeeld als we een ellenboog krabben en van links naar rechts lezen. Allebei de hersenhelften moeten daarbij samenwerken.

Het kruisen van de middellijn helpt verbindingen te bouwen in de hersenen.

Het is een belangrijke vereiste vaardigheid die nodig is voor de juiste ontwikkeling van verschillende motorische en cognitieve vaardigheden. In deze blog vertel ik je er meer over.

Het brein

Onze hersenen zijn een vrij verbazingwekkend orgaan als je erover nadenkt.

Met een gewicht van ongeveer 3 pond hebben de hersenen meer dan 100 miljard neuronen die in staat zijn om informatie over te dragen met snelheden tot 250 mph!

Onze hersenen zijn ook erg complex met veel verschillende onderdelen die allerlei belangrijke taken uitvoeren.

De linkerkant van onze hersenen (ook bekend als het logische brein) bestuurt de rechterkant van het lichaam en is verantwoordelijk voor taken zoals spreken, schrijven, wiskunde, wetenschap, analyseren, objectiviteit en het gebruik van redeneren.

De rechterkant van onze hersenen (ook bekend als het emotionele brein) bestuurt de linkerkant van het lichaam en is verantwoordelijk voor creativiteit, verbeelding, intuïtie, muziek, kunst en subjectiviteit.

We hebben ook delen van onze hersenen die verantwoordelijk zijn voor intuïtie en overleving (die vecht- of vluchtreactie), relaties en verbinding, geheugen, moraal en natuurlijk het beheren van de verschillende taken van het lichaam, zoals hartslag, temperatuur, hormonen en meer.

De meeste uitdagende gedragingen waarmee kinderen ons confronteren (zoals moeite met luisteren, driftbuien, agressie en emotionele uitbarstingen zijn tekenen kinderen lijden aan iets dat desintegratie wordt genoemd.

Met andere woorden: De verschillende delen van hun hersenen werken niet samen!

Ze lopen niet synchroon, communiceren niet en hebben één gebied dat de rest domineert.

De sleutel om onze kinderen te helpen kalmer, gelukkiger te worden en op hun best te functioneren, is om hun hele brein samen te laten werken. Een van de beste manieren waarop we dit kunnen doen, is door de middellijn over te steken.

De middellijn

De middellijn is een denkbeeldige lijn in het midden van het lichaam, die zich uitstrekt van ons hoofd tot onze voeten en onze linkerkant van onze rechterkant scheidt.

Het kruisen is het vermogen om met je armen en benen over het midden van het lichaam te bewegen, zodat je een taak aan de andere zijde van het lichaam uit kan voeren.

Het overschrijden van de middellijn is iets dat we allemaal elke dag doen zonder het zelfs maar te beseffen. We kruisen de middellijn bijvoorbeeld als we een ellenboog krabben, ons ene been over het andere slaan, onze enkels kruisen en van links naar rechts lezen.

Als je het vanuit een hersenperspectief bekijkt, vereist het oversteken van de middellijn dat de rechter- en linkerkant van de hersen met elkaar communiceren over een dikke band van zenuwvezels die het 'Corpus Callosum' worden genoemd.

Hoe meer deze twee kanten communiceren, hoe sterker deze verbinding wordt en hoe gemakkelijker het is voor de zich ontwikkelende hersenen om informatie te verwerken, taken uit te voeren, emoties te beheren en activiteiten zoals ademhalen, huilen, taalvaardigheden, spraak en fysieke activiteit te reguleren.

Een belangrijke vaardigheid

Het doorkruisen van de middellijn is een belangrijk onderdeel van de ontwikkeling bij een kind. Kinderen hebben het nodig voor lezen, schrijven, aankleden, sporten, instrumenten bespelen, fietsen en nog veel meer!

Daarnaast is het ook belangrijk op hersenniveau.

Veel op de hersenen gebaseerde stoornissen, waaronder psychische stoornissen, autisme, ADHD, sensorische verwerkingsstoornissen en anderen hebben vaak desintegratie van de rechter- en linkerhersenhelft (of soms de bovenste en onderste hersenen).

Wanneer een deel van de hersenen onderontwikkeld is, kan het niet goed communiceren met de rest van de hersenen. Enkele van de gebieden die we zien beïnvloed door deze slechte communicatie in de hersenen zijn concentratie, denkvaardigheden, gedrag, fysieke beweging, spijsvertering en zelfs immuun functie.

De ontwikkeling

Het doorkruisen van de middellijn is een indicator van bilaterale coördinatie.

Bilaterale coördinatie is het vermogen om de twee zijden van ons lichaam tegelijk te gebruiken. Je linkerhersenhelft stuurt daarbij de spieren van de rechterhelft van je lichaam. Je rechterhersenhelft stuurt de spieren van de linkerhelft van je lichaam.

Het is belangrijk om kleuters veel met beide handen motorische activiteiten te laten uitvoeren, zoals kleien, kneden, trekken, pletten, rollen en friemelen met klei of deeg.

Tweehandige grijpopdrachten bieden kinderen namelijk een schat aan zintuiglijke informatie over hoe voorwerpen aanvoelen en zorgen ervoor dat de tastreceptoren verfijnen.

We spreken van gekruiste coördinatie wanneer de arm en het been van de tegenoverliggende zijde moeten samenwerken. Dit is bijvoorbeeld van toepassing bij kruipen en stappen. Huppelen, hinkelen, galopperen, kruisloopoefeningen, wisselsprongen, gekruiste klapoefeningen, sluipen, kruipen, klimmen, klauteren.

Deze bewegingen zijn ontzettend belangrijk voor de ontwikkeling van lichaam en brein!

Het doorkruisen van de middellijn begint wanneer een baby 6-12 maanden oud is.

Een baby begint dan naar dingen in hun hele lichaam beginnen te reiken.

Ontwikkelingsmijlpalen zoals omrollen, kruipen en optrekken om te staan, vereisen allemaal communicatie en integratie van de rechter- en linkerkant van de hersenen.

Vanuit een hersenperspectief is het veel gunstiger voor een baby om te leren kruipen dan om direct over te slaan naar lopen.

Elke keer dat een baby de middellijn overschrijdt, worden er nieuwe verbindingen opgebouwd in de hersenen van de baby. Deze verbindingen zijn essentieel voor de grove motorische ontwikkeling (reikend over het lichaam) en de fijne motorische ontwikkeling (het gebruik van ogen om van links naar rechts te lezen).

Een jong kind pakt een voorwerp rechts van zich met zijn rechterhand. Wil het kind dit voorwerp links van zich neerleggen, dan pakt het midden voor zich dit voorwerp over met de linkerhand. Het midden is een natuurlijke barrière. Wanneer het kind deze barrière niet meer heeft (vaak gaat dit gelijk met een voorkeurshand), dan is het kind vrij om van links naar rechts te tekenen; een voorwaarde om te leren schrijven.

Het doorkruisen van de middellijn is een vaardigheid die een tijdje nodig heeft om te perfectioneren. Ergens tussen 8 en 9 jaar oud mag je verwachten dat een kind het doorkruisen van de middellijn volledig onder de knie heeft voor een verscheidenheid aan vaardigheden zoals schrijven, lezen en veel grove motorische activiteiten.

Moeite met het doorkruisen van de middellijn

Slechte kruising van de middellijn heeft invloed op hoe een kind leest (volgen met het oog van links naar rechts) en schrijft (met behulp van hun dominante hand over de schrijfpagina). Tekenen dat een kind problemen kan hebben met het doorkruisen van de middellijn:

De kruipfase overslaan en meteen gaan lopen
Halverwege een taak van eigenaar wisselen, zoals schrijven, kleuren, tekenen, schilderen of knippen
Problemen met het vasthouden of manipuleren van een potlood
Gebrek aan handdominantie
Een rommelig handschrift
Het papier steeds draaien om te voorkomen dat de middellijn wordt overschreden
De linkerhand gebruiken voor activiteiten aan de linkerkant van het lichaam en de rechterhand voor activiteiten aan de rechterkant van het lichaam.
De romp naar de andere kant draaien bij het reiken over het lichaam (voorkomen dat de middellijn wordt overschreden)
Slechte coördinatie met het vangen van een bal
Lopen als een robot (normaal lopen houdt in dat je met de rechterarm zwaait wanneer het linkerbeen beweegt en vice versa)
Problemen met het visueel volgen van een object van de ene kant van het lichaam naar de andere, zoals het volgen van tekst van links naar rechts tijdens het lezen
Moeite met zelfredzaamheid (knopen opdoen, tanden en haar poetsen, sokken en schoenen aantrekken)
Problemen met de coördinatie van het boven- en onderlichaam (fietsen, jumping jacks)
Gebrek aan emotionele regulatie (vatbaar voor agressie, uitbarsting, driftbuien, angst vaker dan andere kinderen)

Kruislings oefenen

Als de middellijn niet wordt overschreden, krijgen beide handen vergelijkbare oefening met opkomende vaardigheden en kan het moeilijk zijn om de echte dominante hand te bepalen.

Daarom is het ook belangrijk om de middellijn tijdens het werken met twee handen te gaan doorkruisen en een kind veel kruislingse oefeningen te laten doen.

Wanneer een kind de middellijn overschrijdt met de dominante hand, dan krijgt de dominante hand namelijk herhaalde oefening in het ontwikkelen van sterke fijne motoriek. Het ontwikkelen van een voorkeurshand is dus een teken dat de hersenen rijpen en de mogelijkheid om de middellijn te oversteken aan het ontwikkelen is.

Een aantal voorbeelden van dit soort oefeningen:

Met een strook crêpepapier of een lint grote figuren maken voor het lichaam (cirkels linksom en rechtsom, een liggende acht).
Klapspelletjes zoals “Papegaaitje leef je nog”
In een kring een bal doorgeven.
Houdingen imiteren, bijvoorbeeld: leg je linkerhand op je rechterknie. Met de rechterhand het linkeroor pakken en andere kruislingse bewegingen.
Leg materialen niet alleen midden voor, maar ook links en rechts en stimuleer het kind om over de middellijn iets te pakken.
Hinkelen
Touwtje springen
Tweehandig met wasco op muziek werken.
Teken een horizontale 8 op de tafel, of beter nog op een verticaal oppervlak zoals een spiegel of schildersezel. Plaats het kind precies in het midden en volg de 8 met beide handen samen, dan rechts, dan links. Doe 5–10 lussen per hand. Doe dit in scheerschuim of zand, met een natte spons op het (tafel-)bord of op een groot vel papier. Laat er speelgoedauto's over racen of laat de kinderen er naderhand een vlinder of ander dier van maken en die inkleuren of versieren.
Knutselen (kleuren, tekenen, rijgen, knippen, plakken, vouwen)
Het leren van een muziekinstrument dat beide handen betrekt (piano, viool of gitaar)
Zwemmen
Vechtsporten (stoten en schoppen over het lichaam)
Spelletjes spelen zoals Twister of Simon Says
Strekken en reiken: laat het kind zo hoog mogelijk reiken met zijn rechterhand en probeer dan zo laag mogelijk aan te raken aan zijn linkerteen
Yoga
Dansen
Oefenen met ritsen, knopen, schoenveters, drukknopen
Kruipen
De ramen of andere grote dingen wassen