In veel kleutergroepen is de timmerhoek geen permanente speelplek (meer), omdat veel leerkrachten er bezwaren in zien wat betreft de veiligheid en de geluidsoverlast.
Erg jammer, want timmeren is een fijne activiteit waarbij kinderen op een andere manier werken aan hun motoriek. Er is kracht, aandacht en voorzichtigheid voor nodig.
Het vraagt om verbinding tussen hoofd en handen. In de timmerhoek kunnen kinderen zeer waardevolle praktijkervaringen opdoen, die een belangrijke bijdrage leveren aan de totale ontwikkeling van het kind. In deze blog vertel ik je hoe je ervoor kan zorgen dat deze bezwaren helemaal geen bezwaren zouden hoeven te zijn en wat kinderen ervan leren.
(G)een bezwaar...
In veel kleutergroepen is de timmerhoek geen permanente speelplek (meer).
Regelmatig is dat omdat de leerkracht er zelf minder affiniteit mee heeft.
Als je zelf weinig ervaring hebt met het gebruik van gereedschap, ga dan de uitdaging aan om dit samen met de kinderen te leren.
Daarnaast hoor je vaak ook andere bezwaren, zoals het geluidsoverlast en de veiligheid.
Met een aantal tips hoeven deze bezwaren echter geen bezwaar meer te zijn.
Het geluidsoverlast beperken
Een veel gehoord argument om geen timmerhoek aan te bieden is dat het veel lawaai geeft. Dit kun je echter beperken door:
Een strategische plek voor de hoek te kiezen waar de rest van de klas en school zo min mogelijk hinder ondervindt van het lawaai en waar je toch voldoende toezicht kunt houden. Je leest er verderop in deze blog meer over.
Het geluid te dempen door op en/of onder de timmertafel een stuk zachtboard of isolatieplaat, een stuk rubber, een fitnessmatje, tapijt of vinyl te leggen of te lijmen.
Niet te hard hout te nemen. Voor zacht hout heb je veel minder kracht nodig en dat geeft minder lawaai
Aandacht voor veiligheid
Een ander veel gehoord argument om geen timmerhoek aan te bieden is dat het gevaarlijk zou zijn. Een timmerhoek vraagt durf en vertrouwen. Niet alleen van de kleuter zelf, maar ook van de leerkracht.
Als we willen dat kinderen leren verantwoordelijk te zijn, moeten we ze ook de ruimte geven om fouten te mogen maken. Wanneer kleuters dat vertrouwen krijgen, zal je ervaren dat ze verantwoordelijk omgaan met gereedschap. Ongelukjes zijn natuurlijk niet helemaal te voorkomen en natuurlijk zal er ook echt wel eens een kind op zijn vinger slaan, maar wanneer je goede afspraken maakt en bewaakt, valt dat in de praktijk echt reuze mee. Laat ze het proberen! Kinderen zijn bekwamer dan we soms denken. Het geeft kinderen juist gevoel van verantwoordelijkheid als je een boodschap vol vertrouwen naar hen overbrengt dat je denkt dat ze oud genoeg zijn om met een echt stuk gereedschap om te gaan.
Misschien ben je bang dat kinderen elkaar met een hamer zullen slaan. Er bestaat echter evengoed het risico dat kinderen elkaar raken met andere voorwerpen zoals blokken uit de bouwhoek of scheppen uit de zandbak. Het is een kwestie van toezicht houden, op kinderen letten en ervoor zorgen dat hamers (en ander gereedschap) worden gebruikt voor de beoogde doeleinden. Een kind met een hamer in zijn hand wordt meestal juist een rustiger kind, omdat het hanteren van een hamer om focus vraagt.
Om de kans op ongelukjes te verkleinen:
Plaats je de timmerhoek altijd in een voldoende afgeschermde werkomgeving op een stabiele ondergrond
Leg je veilig kindergereedschap neer. Kinderen hebben namelijk nog onvoldoende motorische vaardigheden om voldoende gericht met volwassen gereedschap te kunnen werken.
Hoef je er echt niet steeds bij te blijven, maar let je er bij het plaatsen van de timmerhoek wel op dat je er makkelijk en snel zicht op hebt.
Houd je voor de zekerheid altijd een EHBO-doos bij de hand.
Is het belangrijk om voor te doen hoe kinderen het materiaal veilig kunnen gebruiken. Neem bij het opstarten van deze hoek dus altijd voldoende tijd om de kinderen de basisvaardigheden aan te leren. Introduceer steeds één soort gereedschap tegelijk om de kinderen ermee vertrouwd te maken en te leren hoe ze de gereedschappen veilig kunnen gebruiken, voordat je meer gereedschappen introduceert. Het is belangrijk dat kinderen niet in één keer overladen worden met informatie en dat ze voldoende tijd aan elke gereedschap kunnen besteden om inzicht te krijgen in het gebruik en de beperkingen ervan. Laat ze bijvoorbeeld eerst hun timmerdiploma halen voordat ze mogen timmeren en hun zaagdiploma voordat ze mogen zagen.
Daarnaast maak je duidelijke afspraken. Verderop in deze blog lees je meer over regels en afspraken in de timmerhoek.
Vind je het desondanks toch lastig om kinderen in de timmerhoek zelfstandig aan de slag te laten gaan? Denk dan eens aan het inschakelen van een vrijwilliger, zoals een handige ouder, die de kinderen wil leren timmeren.
Wat leren kinderen in een timmerhoek?
Kleuters doen in een timmerhoek zeer waardevolle praktijkervaringen op en er zijn genoeg redenen om de timmerhoek juist wel een kans te geven en op te nemen in je vaste spelaanbod.
Kleuters hebben van nature een nieuwsgierige houding en ontdekken graag op een onderzoekende manier. Constructief spel is wat zij van nature ook al doen. Zij willen weten hoe dingen in elkaar zitten en stellen veel vragen.
In hun spel experimenteren zij veel en spelen zij de grote mensenwereld in een verkleinde weergave na. Op die manier leren zij de wereld begrijpen. Klussen hoort daar ook bij. De timmerhoek leent zich hier dus goed voor. Kinderen kunnen in de timmerhoek hun omgeving imiteren en er gebeurtenissen spelenderwijs verwerken. Kinderen laten in hun spel ook zien waar zij aan toe zijn.
Spel is dus erg zinvol voor de ontwikkeling van jonge kinderen.
Zoals Einstein al zei: Spelen is de hoogste vorm van onderzoek.
Steeds vaker zitten jonge kinderen echter al voor tweedimensionale schermen en werkbladen in plaats van dat zij op een speelse manier driedimensionale sensorische ervaringen op mogen doen. In deze settingen leren jonge kinderen vooral nadoen wat de juf of meester voordoet. Lerend spelen is op veel plekken eerder spelend leren geworden. Kleuters zijn echter geen schoolkinderen en ik zou willen pleiten voor meer voorwaarden scheppend onderwijs met veel ruimte voor vrij spel, die past bij de breinontwikkeling van een jong kind.
Het brein van het jonge kind is als een computer in wording.
De hardware van die computer wordt tussen 0 en 6 jaar opgebouwd.
Die hardware wordt gevormd door de primair sensorische hersengebieden en bestaat uit het vermogen tot aandachtig kijken en luisteren. Verder wordt het spraakvermogen geactiveerd en wordt een geheugen opgebouwd. Bovendien bestaat de hardware uit motorische vaardigheden die het mogelijk maken om de complexe vaardigheden van sporten en schrijven te kunnen uitvoeren. Pas als het kind de hardware heeft opgebouwd, vroeger heette dat schoolrijpheid, kan aan de installatie van de softwarepakketten worden begonnen, kortom alle schoolvakken. Dan krijgt de tweede fase in de breinontwikkeling vorm: de ontwikkeling van de associatie gebieden (tot ongeveer 12 jaar).
Daarna volgt het puberende brein, waarin de prefrontale cortex zich uit ontwikkelt en het waarden en normen systeem zich interneert. Wanneer de software wordt geïnstalleerd, voordat de hardware zich goed heeft kunnen vestigen, loopt de computer voortdurend vast.
Hersenonderzoek laat bovendien zien dat je door het mogen ervaren van driedimensionale eigenschappen dieper leert en de synaptische activiteit in de hersenen een blijvende band zal creëren(in tegenstelling tot wanneer je iets op een oppervlakkige manier leert).
Met andere woorden, timmeren en de driedimensionale eigenschappen van materialen mogen ervaren, zal een blijvend pad in de hersenen creëren en een dieper begrip van vorm, terwijl het identificeren van driedimensionale vormen op een werkblad waarschijnlijk geen begrip van vorm en driedimensionaliteit zal opbouwen.
Timmeren geeft kinderen nog meer gelegenheid tot expressie dan bouwen en construeren. Een timmerwerk komt namelijk met het hele lijf tot stand. Er moet weerstand van materiaal overwonnen worden. Er is kracht voor nodig, aandacht en voorzichtigheid. De aard van het materiaal, het gereedschap en het kind dat de uitdaging aangaat, vragen een verbinding tussen hoofd, hand en hart. Timmeren is spelen en leren.
Houtbewerking is de meest ideale manier om kinderen te ondersteunen bij het werken in hun ‘zone van naaste ontwikkeling’. Wat kinderen kunnen en weten, wordt altijd uitgebreid door het open karakter van houtbewerking, waarbij kinderen probleemoplossers moeten zijn. Ze modelleren vaak wat ze anderen zien doen en met begeleiding krijgen kinderen enorm veel plezier in het onder de knie krijgen van nieuwe vaardigheden en bereiken wat ze voorheen niet konden.
In een timmerhoek wordt o.a. een beroep gedaan op:
Motorische vaardigheden, zoals de grote en fijne motoriek, spierkracht en de oog-handcoördinatie Deze vormen een belangrijke voorwaarde voor toekomstige schrijfvaardigheden.
Sociale vaardigheden, zoals: zelfvertrouwen, overleggen, delen, samenwerken, elkaar helpen (bijvoorbeeld bij het zagen: één kind houdt een plank vast terwijl de andere zaagt) en geduld hebben.
De taakgerichtheid, zoals de zelfstandigheid en zelfsturing.
Taalvaardigheden, in de vorm van overleggen, ideeën uitwisselen, benoemen, begrippentaal, functionele en sociale taal.
Vaardigheden die een basis leggen voor toekomstige geletterdheid. Zowel het timmeren als schrift zijn vormen van symbolische representatie. Wanneer we schrijven, vertegenwoordigen we onze ideeën op een abstracte manier op papier. Kinderen die timmeren en construeren, vertegenwoordigen ook hun ideeën, maar dan op een concrete manier. Door ideeën op een concrete manier uit te drukken, worden kinderen voorbereid op het later symboliseren van ideeën op abstracte manieren.
Sinds in 2013 het techniekpact tot stand kwam, waarbij werd besloten om door al vroeg in technische ontwikkeling te investeren het tekort aan technisch opgeleide vakmensen vanuit de basis terug de dringen, ligt er voor basisscholen de richtlijn om per 2020 structureel STEAM vaardigheden aan te bieden. STEAM is een Engelse afkorting voor Science, Technology, Engineering, Art en Mathematics, dus: wetenschap, technologie, ontwerp, kunst en toegepaste wiskunde. Met een timmerhoek voldoe je in een kleutergroep aan dé STEAM vaardigheden om kinderen in de toekomst optimaal te kunnen laten functioneren:
Science:
Kinderen doen met de timmerhoek wetenschappelijke inzichten op. Ze leren over de eigenschappen van materialen en welke materialen en gereedschappen er nodig zijn. Technology:
Kinderen kunnen in een timmerhoek groeien in hun technisch inzicht en technische vaardigheden. Het creëren van een timmerwerk leert de kinderen veel over het maken van constructies, verbinden, stabiliteit, veiligheid en het inschatten van risico’s.
De kinderen bedenken in deze hoek ideeën en oplossingen voor problemen, die ze tegenkomen en proberen deze te verwezenlijken.
Engineering:
Kinderen maken ontwerpen en sturen hun idee naar gelang hun bevindingen bij.
Arts:
Kinderen kunnen in een timmerhoek hun fantasie en ideeën uitwerken en zich creatief uiten. Ze kunnen in een timmerhoek in meer dan één dimensie creëren en er zijn steeds weer andere dingen mogelijk.
Math:
Kinderen doen in de timmerhoek allerlei ervaringen op met ruimtelijk inzicht, zoals: vormenkennis, patronen, symmetrie en ruimtelijke begrippen zoals hoog, laag, lang, kort, onder, boven etc. Daarnaast doen ze veel rekenkundige ervaringen op, zoals: schatten, passen, meten, balans, volume, kracht, relaties leggen en vergelijken. Ook komen er in een timmerhoek veel rekenkundige begrippen aan bod.
STEAM onderwijs stimuleert bovendien competenties als: programmeren, samenwerken, creatief denken en onderzoeken. We noemen deze competenties ook wel de 21-eeuwse vaardigheden. De timmerhoek is erg geschikt om jonge kinderen ervaringen op te laten doen op het gebied van deze 21st Century Skills. De kinderen kunnen hier namelijk exploreren, ontdekken, onderzoeken en ontwerpen. De timmerhoek stimuleert bovendien het probleemoplossend denken.
STEAM maakt het onderwijs ook aantrekkelijker, betekenisvoller en eigentijdser.
Als leerkracht neem je steeds meer een coachende rol aan en spoor je kinderen aan een leven vol mogelijke onmogelijkheden te leiden.
Leerlingen mogen in de timmerhoek ontdekken, proberen, spelen, onderzoeken, fouten maken en opnieuw proberen. De producten die kinderen in de timmerhoek ontwerpen hoeven bovendien niet perse mooi te zijn, zolang ze maar een geweldig leerproces hebben opgeleverd. Dit is ook goed voor het zelfvertrouwen van een kind (niets is fout).
De timmerhoek levert dus een enorme bijdrage aan de totale ontwikkeling van het kind.
Op zoek naar meer?
Kijk voor meer suggesties ook eens op mijn Pinterest
Heb je zelf ook nog leuke suggesties?
Inspireer dan collega’s door jouw ideeën als reactie op deze blog te delen!
Bronnen
.
Comentarios