Juf Angelique
- 30 okt. 2021

De timmerhoek inrichten

Bijgewerkt op: 2 mei

In veel kleutergroepen is de timmerhoek geen permanente speelplek (meer).

Erg jammer, want timmeren is een fijne activiteit waarbij kinderen op een andere manier werken aan hun motoriek. Er is kracht, aandacht en voorzichtigheid voor nodig.

Het vraagt om verbinding tussen hoofd en handen. In de timmerhoek kunnen kinderen zeer waardevolle praktijkervaringen opdoen, die een belangrijke bijdrage leveren aan de totale ontwikkeling van het kind. In deze blog vertel ik je hoe je een timmerhoek kan inrichten.

Een geschikte plek voor je timmerhoek

Ben je overtuigd van de meerwaarde van een timmerhoek in je kleutergroep en wil je ermee aan de slag? Zoek dan eerst een geschikte plek. Maar welke plek is nou eigenlijk een goede plek voor jouw timmerhoek? Hier volgen een aantal tips:

Kies een plek waar je goed zicht op je timmermannen en -vrouwen hebt.
Kies een strategische plek waar de rest van de klas en school zo min mogelijk hinder ondervindt van het lawaai. Plaats de timmerhoek dus nooit naast een rustige hoek. Kun je geen geschikte plek vinden, denk dan ook eens aan een plekje op de speelplaats. Door wielen onder de werkbank te plaatsen verplaats je deze makkelijk naar buiten. Let er in dat geval dan wel op of collega's er alsnog overlast van zouden kunnen ervaren en zorg ervoor dat de spijkers bij de timmertafel blijven om lekke banden te voorkomen. Heb je echt geen plek dan kun je het timmeren tijdens het buitenspelen integreren. Leg er bijvoorbeeld eens een pallet, stukken hout, hamers en spijkers neer en laat de kinderen vervolgens tijdens het buitenspel lekker buiten timmeren. Een andere oplossing is het maken van beschermplaten voor je groepstafels. Deze platen leg je op de tafel wanneer de kinderen gaan timmeren. Op deze manier creëer je een tijdelijke timmerhoek in je eigen lokaal. Zo’n beschermplaat kun je in de bouwmarkt vaak kosteloos op maat laten zagen.
Kies een plek uit waar niet teveel kinderen langslopen
Laat maximaal 2 kinderen in de timmerhoek spelen. Hierdoor zorg je ervoor dat er voldoende ruimte is en kinderen elkaar niet in de weg staan en/of raken met het gereedschap en het hout.
Zorg ervoor dat de timmerhoek goed afgebakend is (bijvoorbeeld met kasten of lint).
Denk ook aan een plek waar de kinderen hun werkstukken kunnen bewaren voor een volgende les.
Gebruik eventueel een pictogram om de functie van de hoek visueel te maken, eventueel aangevuld met een pictogram hoeveel kinderen er mogen spelen.

Een goede basis voor je timmerhoek

Om betrokkenheid en rijk spel in de timmerhoek te stimuleren is het in ieder geval belangrijk dat er een speelruimte met krachtige materialen wordt gecreëerd.

Bij het inrichten van een timmerhoek heb je allereerst een goede, vaste basis nodig.

Zorg voor een stevige tafel of werkbank met een bankschroef op kleuterformaat. Heb je geen werkbank, dan kun je er ook zelf eentje maken of gewoon kleutertafels gebruiken en daar een stuk (dikker) hout met geluiddempend materiaal op leggen om de tafels te beschermen. De werkbank moet rond heuphoogte zijn. Als je de timmerbank buiten gaat gebruiken, dan moet deze na gebruik naar een berging gebracht kunnen worden. Wielen zijn dan erg handig. Wanneer het schoolterrein afgesloten is, kan er ook een werkbank buiten worden gemaakt van weersbestendig hout. Als de ondergrond het toelaat kan er overigens ook prima op de grond van de speelplaats worden getimmerd. Je kunt ook gewoon een pallet neerleggen.

Bankschroeven en klemmen zijn nodig om de kinderen te ondersteunen bij het zagen. Kinderen hebben namelijk niet de kracht om een stuk hout vast te houden en met één hand te zagen, zoals een volwassene dat wel kan, en de meeste ongelukken gebeuren met de niet dominante hand. Dus de eerste stap is om ze te leren hoe ze een bankschroef of klem moeten gebruiken om het hout stil te houden.

De meeste kinderen zullen nog wel wat hulp nodig hebben om de bankschroef vast te draaien. Hun handen missen hier vaak nog de kracht voor.

Zorg ervoor dat dat de gereedschappen en materialen in de timmerhoek overzichtelijk opgeborgen kunnen worden, zodat de kinderen weten waar ze iets kunnen vinden.

Investeer in goede stevige opbergbakken. Zorg er ook voor dat duidelijk is waar iets hoort, bijvoorbeeld met plaatjes. Of maak bijvoorbeeld foto's van als het netjes is in je timmerhoek, waarop de kinderen kunnen zien waar alles moet liggen.

Je kunt het gereedschap ook aan een materiaalbord hangen en de kinderen laten helpen bij het maken van de omtrekken waar alles moet hangen.

Bij de timmertafel zijn verder altijd hamers, hout en spijkers aanwezig.

Kies daarbij voor kleinere, lichte kinderhamers. Een normale hamer is te groot en te zwaar, waardoor het lastiger wordt om deze goed vast te grijpen en gericht te timmeren, met als gevolg dat de kans op ongelukken toeneemt, de lol er snel vanaf gaat, de frustratie toeneemt en kinderen uiteindelijk hun motivatie verliezen en het bijltje erbij neer zullen gooien. De hamers moeten echter wel zwaar genoeg zijn om kracht te kunnen zetten.

Kies bij voorkeur voor klauwhamers. Het voordeel daarvan is dat je zowel de mogelijkheid hebt om te timmeren als de kromme spijkers eruit te trekken. Praat met kinderen over het opheffen van de hamer niet hoger dan hun hoofd, dit voorkomt dat ze per ongeluk zichzelf of een ander kind achter hen slaan. Het gereedschap in een timmerhoek moet ook in goede staat verkeren. Controleer daarom geregeld of het gereedschap nog in orde is.

Een hamer met een losse steel, werkt natuurlijk niet stimulerend. Goed gereedschap bevordert de zelfstandigheid; kinderen hoeven dan niet steeds om hulp te vragen. Zelfstandig gereedschap mogen pakken, geeft bovendien motivatie om het te gebruiken. Beperk verder het gebruik van elektrisch gereedschap in je timmerhoek zoveel mogelijk.

Probeer bij het selecteren van spijkers de neiging te weerstaan om goedkope paneelpennen te kiezen, omdat deze gemakkelijk voorover buigen.

Lange spijkers gaan door het hout en beschadigen de bank of het oppervlak eronder. Ze zijn daarnaast ontworpen om met een veel zwaardere hamer te worden geplaatst dan een kind aan kan.

Zorg liever voor spijkers met een grotere kop. Een wasknijper of een haarspeldje rond de onderkant van de spijker kan handig zijn om te voorkomen dat kleine vingers onnodig gewond raken.

Begin met zachte materialen om in te timmeren, zoals piepschuim, kurk of een doos. Hout kun je kopen, maar je kunt natuurlijk ook resten afvalhout aan ouders, de bouwmarkt of de Kringloop vragen. Meestal krijg je deze wel mee als je aangeeft dat het voor school is.

Bied altijd zacht hout aan, zodat de kinderen minder moeite hebben om spijkers in het hout te slaan. Zacht hout maakt ook minder herrie. Bij hard hout is de kans op succes een stuk kleiner. MDF (witte en groene), grenen, ceder, naaldhout, triplex en geïmpregneerd hout zijn geschikte houtsoorten. Je kunt ook isolatieplaten (PIR) aanbieden om in te timmeren.

Bij de supermarkt heb je vaak ook houten dozen (bijvoorbeeld van de mandarijnen) met houtstructuur. Deze zijn heel handig voor beginnende timmeraars.

Bij bouwmarkten kun je voor een paar euro een zak resthout, dat ze voor kachels en openhaarden gebruiken, kopen. Zorg in ieder geval voor stukken hout van verschillende vormen en afmetingen. En denk ook eens aan takken van 4-10 cm dik.

Pallets zijn vaak gratis en kunnen met een koevoet en een hamer worden gesloopt, zodat je met de stukken hout kunt gaan timmeren.

Denk ook aan opbergruimte voor het hout. Timmer je buiten? Dan zou je het hout ook in een grote grijze container kunnen bewaren. Als je dan gaat timmeren, dan kunnen de kinderen uitzoeken wat ze nodig hebben.

Je kunt je timmerhoek verder aanvullen met:

Schroevendraaiers
Een handzaag: Deze gebruik je voor kleine, dunne stukken hout. Voor de meesten kleuters geldt dat zagen nog best moeilijk is, maar dat zij de uitdaging wel willen aangaan. Laat ze het te zagen hout stevig in de bankschroef zetten. Controleer de eerste keren of het hout goed is vastgeklemd. De kinderen kunnen vervolgens met twee handen de zaag hanteren of hun andere hand op hun rug houden. Ze kunnen zo meer kracht zetten en hoeven niet bang te zijn dat ze zich bezeren. Sommige kleuters zullen met grote voldoening alléén zagen en niet eens aan het timmeren toekomen. De beste methode om met de zagen te beginnen, is door het kind een potloodlijn of markering op de bovenkant van het hout te laten tekenen. Plaats de zaag op het merkteken, dicht bij het handvat en trek de zaag met een beetje kracht naar achteren. Plaats de zaag er vervolgens weer op en trek hem naar achteren. Zodra er een groef van ongeveer 5 mm is gemaakt, laat het kind de zaag dan lichtjes naar voren en naar achteren duwen tot de groef ongeveer 2 cm diep is. Nu kunnen ze zich echt inzetten. Onthoud dat een kleuter al zijn beschikbare kracht en lichaamsgewicht nodig heeft om de zaag aan het werk te krijgen en dat hij geen kracht meer heeft om te corrigeren wanneer hij eindelijk doorzakt. Vervang de zaag wanneer deze na verloop van tijd zijn tanden verliest en te bot is
Een sleutel: Kinderen kunnen een dopsleutel set gebruiken om bouten gemakkelijker vast te draaien. Dit gaat makkelijker dan met steeksleutels.
Een nijptang: Vermijd het gebruik van een kniptang, aangezien deze gevaarlijk kunnen zijn als een vinger bekneld raakt.
Een boormachine: Gebruik nooit een boormachine op netstroom bij jonge kinderen. Boormachines met netvoeding hebben een veel te hoge koppel en het gevaar bestaat dat kleding en haar bekneld raken en dat kinderen ernstige verwondingen oplopen. Accuboormachines worden over het algemeen gebruikt voor het boren van gaten en het inbrengen van schroeven. De meeste goedkope 12-volts hebben niet veel stroom. Sommige kleuters kunnen een 12 volt accuboormachine redelijk vakkundig gebruiken, maar ook hier is toezicht belangrijk. De volwassene moet altijd binnen het bereik van het kind blijven om de veiligheid van het kind te waarborgen. Zorg ervoor dat lang haar altijd in een paardenstaart wordt gedragen bij het gebruik van gereedschap, vooral bij boren. Bij het gebruik van de boormachine moet het hout voor de veiligheid worden vastgehouden door een bankschroef of klem, aangezien er twee handen nodig zijn om een boormachine te bedienen.
Een schroefmachine: Hiermee kun je schroeven in het hout. Gebruik bij voorkeur schroeven met een kruiskop, omdat deze direct grip leveren tijdens het schroeven en daardoor makkelijker zijn voor jonge kinderen. Bij een platte kop (streepje) moet je al heel gericht je schroefmachine kunnen vasthouden. Een elektrische schroevendraaier kan een geweldige toevoeging zijn, maar net als elektrische boormachines duurt het opladen meestal behoorlijk lang.
Een handboor: Dit is een handschroef of handboormachine voor handmatig schroeven of boren. Een handboor vergt wel heel wat beheersing en handvaardigheid. Er zijn twee soorten: een plastic met een opwindbare handgreep aan de zijkant die eruitziet als een normale elektrische boormachine en een van metaal gemaakte versie met tandwieloverbrenging. De metalen versie is steviger, maar ook vrij groot en kan daarom moeilijk zijn voor kleinere kinderen (hoewel de meeste 4 tot 5-jarigen er geen probleem mee zullen hebben). De plastic versie is prima, maar hij gaat misschien niet zo lang mee. De metaalboor kan ook grotere boren aan.
Kastanje boren: Deze zijn bedoeld om kleine gaatjes te maken in noten, eikels en kastanjes. Je boort hier gaatjes mee door middel van duwen en draaien.
Schroeven
Bouten en moeren
Tie-wraps
Houtlijm: Om kleine onderdelen vast te zetten.
Schuurpapier: Snijd het schuurpapier doormidden of in vieren zodat het geschikt is voor kinderen. Zorg voor glad, ruw en grof schuurpapier.
Meetinstrumenten, zoals een rolmaat, liniaal, centimeter, winkelhaak of duimstok. Leer kinderen deze te lezen.
Schrijfmaterialen om een schets te maken of iets op het timmerwerk te kunnen tekenen of schrijven. Met een timmermanspotlood kunnen de kleuters bijvoorbeeld aangeven waar ze een spijker gaan inslaan of waar ze moeten beginnen met zagen.
Bouwvakkershelmen op kindermaat
Een veiligheidsbril
Overalls
Materiaalgordels en – riemen
Oor dempers
Rood-wit afspanlint of een bord met ‘verboden op de werf te komen’
Latjes met voorgeboorde gaten, zodat kinderen bijvoorbeeld met bouten en moeren aan de slag kunnen.
Een stuk boomstam om spijkers in te timmeren.