Een goed ingerichte hoek, die is afgestemd op de belevingswereld en ontwikkeling van de kinderen in je groep, kan in combinatie met de juiste begeleiding, een rijke leeromgeving vormen, die kinderen tot betrokken activiteit kan brengen en hen kan ondersteunen in hun brede ontwikkeling. Maar hoe creëer je zo'n krachtige rijke hoek, die bijdraagt aan het stimuleren van de ontwikkeling van kleuters?
In deze blog geef ik je tips voor een krachtige huis-/themahoek.
Poppenhoek of huishoek?
In elke kleuterklas is wel een plek waar kinderen het rollenspel of “doen alsof” spel kunnen oefenen. In veel van deze klassen wordt van een poppenhoek gesproken, maar deze term dekt naar mijn mening de lading totaal niet. Het spelen in deze hoek gaat namelijk veel verder dan het spelen met poppen. In deze hoek spelen de kinderen allerlei situaties uit het dagelijkse leven na. Daarom spreek ik in mijn klas liever van een huishoek.
Voor jongens klinkt huishoek misschien ook wat aantrekkelijker dan poppenhoek.
Laat het perfecte plaatje los!
De gedrevenheid van kinderen om grip te krijgen op de werkelijkheid, vraagt om een gevarieerd aanbod van materialen en activiteiten die kinderen écht aanspreken.
Een rijke speel-/leeromgeving is een absolute voorwaarde om kinderen betrokken te maken.
In dit Internet-tijdperk is het natuurlijk vrij eenvoudig om aan ideeën voor de inrichting van je hoeken te komen. Op Pinterest zie je bijvoorbeeld vaak fantastische hoeken staan.
Bij het inrichten van je hoeken zou je jezelf echter niet aan deze perfecte plaatjes moeten willen meten en wel om deze redenen:
Deze hoeken zijn vaak erg leerkracht gestuurd en er is weinig inbreng van de kinderen
De hoeken zijn vaak ingericht met dure prachtige materialen.
Wanneer je dit in de klas zou willen, zou je veel eigen budget moeten gebruiken.
Is dit alles waard voor het perfecte plaatje?
Het klaslokaal is geen etalage. De ruimte waarin kleuters zich begeven moet ontwikkeling bevorderend zijn. Wanneer een ruimte bijdraagt aan het stimuleren en bevorderen van ontwikkeling noemen we dat een verrijkte omgeving. Een mooie perfecte hoek betekent niet dat kinderen meer leren, ervaren en ontdekken. Een verrijkte omgeving inrichten gaat over veel meer dan een gezellige inrichting. Het gaat over het inrichten van een omgeving die ten dienste staat van de door jou uitgestippelde educatieve route. Het moet dienen als didactisch en pedagogisch verlengstuk. Om dat te realiseren moet er dus een wisselwerking zijn tussen de ontwikkelingsvragen van de groep en het complete aanbod. Blijf dus liever de kinderen uit jouw klas voor ogen houden. Wat is de belevingswereld van deze kinderen en welk materiaal is populair. Vraag jezelf ook af wat je met de hoek wilt bereiken.
Om hoeken zo in te richten dat alle kinderen er graag in willen spelen en veel van leren houdt je bij het inrichten ervan rekening met de volgende voorwaarden:
De hoek moet de nieuwsgierigheid prikkelen. De kinderen moeten zich afvragen wat er allemaal te vinden en te doen is. Ze moeten zin hebben om aan de slag te gaan, te ontdekken en te spelen. Echter moeten we niet vergeten dat kleuters ook leren door herhalen en oefenen. Er moet dus een mooie wisselwerking zijn tussen vaste fundamenten in de groep en wisselende uitdagende variabelen. Daarbij zijn de fundamenten vaste speelplekken die aan minimale veranderingen onderhevig zijn en de variabelen alle materialen die je afwisselend aanbiedt.
De hoek moet gevuld zijn met krachtige materialen, die tot de verbeelding spreken en de fantasie prikkelen.
De grenzen en regels van de hoek moeten duidelijk zijn. De kinderen moeten precies weten wat ze er kunnen doen.
Een goed hoek is afgestemd op het ontwikkelingsniveau van de kinderen.
Veel bewegen is ook een belangrijk onderdeel van een verrijkte omgeving. Dit zorgt ervoor dat de hersenen verbindingen kunnen leggen en dat de motorische vaardigheden (verder) ontwikkeld worden. Door de lichamelijke en motorische ontwikkeling wordt de bewegingsvrijheid van een kind groter. Zo kan het kind steeds meer van de wereld om zich heen te verkennen. En hierdoor doet het weer nieuwe ervaringen op; door te horen, zien, proeven, ruiken en voelen. Dat stimuleert ook de cognitieve ontwikkeling van het kind.
Of een ruimte de ontwikkeling van een kleuter stimuleert zie je vrijwel meteen terug in het spelgedrag van kleuters en hun betrokkenheid. Haal de feedback dus vooral uit hun spelgedrag. Wanneer zij speelplekken vermijden of materialen onberoerd in de kasten laten staan, weet je vaak al meer dan genoeg.
In veel kleutergroepen is de omgeving in de loop der jaren echter verarmt en mist de inrichting visie en afstemming. Hierdoor kan het zomaar zijn dat kinderen in de ene groep grotere ontwikkelingskansen hebben dan in een andere groep, puur en alleen door de verschillen in aandacht en zorg voor de materialen. Investeer dus in het verrijken van de inrichting binnen én buiten.
Wil je voorkomen dat er grote verschillen zijn in de ontwikkelkansen tussen de kleutergroepen? Werk dan met kwaliteitskaarten, waarmee je gezamenlijke afspraken maakt over de inrichting en het aanbieden van materialen.
Maak priori-tijd!
Heb je geen tijd voor het inrichten van de hoeken? Maak dan priori-tijd!
Vraag jezelf af waarvoor je je tijd gebruikt, of die dingen echt belangrijk zijn en wat het voor resultaat oplevert. Vraag jezelf ook af of tijd het enige is wat je tegenhoudt bij het inrichten van je hoeken. Misschien zit er wel iets achter die "tijd". Focus je vervolgens op datgene wat het meest belangrijk is. Bedenk wat je het belangrijkste vindt en durf dit bovenaan je lijstje te zetten. Je kunt nu eenmaal niet alles tegelijk. Maak bij je schoolleiding kenbaar dat je meer tijd wilt voor het inrichten en uitdagend maken van je hoeken, omdat het belangrijk is voor de ontwikkeling van de kinderen.
Keuzestress tussen een teveel aan ideeën kan ook een tijdobstakel zijn, doordat je te lang blijft hangen in het verzamelen voordat je tot actie overgaat, omdat je niet weet waar te beginnen. Uiteindelijk doe je misschien zelfs helemaal niets en voel je je er misschien nog slecht over ook. Bedenk je steeds dat doen beter is dan perfectie. Iedere hoek is beter dan een hoek die alleen maar in je hoofd zit. Een hoek moet juist ook niet perfect zijn, maar groeien en steeds beter worden, in samenwerking met de kinderen. Begin gewoon eens met één hoek tegelijk!
Wanneer de priori-tijd er is, is het overigens nog steeds niet de bedoeling dat je alle hoeken na schooltijd inricht.
Betrek de kinderen erbij!
Het inrichten van hoeken hoeft ook helemaal niet zoveel tijd te kosten, wanneer je de kinderen meer eigenaarschap bij het inrichten van de hoeken geeft en samen de hoeken onder schooltijd inricht. Wanneer je de touwtjes uit handen durft te geven en de kinderen bij het inrichten van de hoeken betrekt, scheelt dat je niet alleen heel veel tijd , maar zorgt dat ook voor: een hoge betrokkenheid bij de leerlingen, nieuwe ideeën van leerlingen wat betreft het spelverhaal en de materialen, extra materialen (die de leerlingen van thuis meenemen) en een hogere ouderbetrokkenheid. Bovendien voelt het voor de kinderen als een eigen succes. leren bovendien veel van het maken en bedenken van hoeken: hoe groot moet de hoek zijn, past deze kast ook aan de andere kant van de klas (meten), hoeveel tafels kunnen we in deze hoek kwijt, welke spullen hebben we nodig, wat hoort allemaal bij dit thema, hoe speel je in deze hoek, welke rollen kan je hier spelen? Kortom: Je tijd gebruiken om samen met de kinderen hoeken in te richten levert veel meer op. Bovendien kan een opeens compleet veranderde klas als ze op school komen voor sommige kinderen heel verwarrend zijn en veel prikkels geven.
Hoe pak je dat aan?
Zorg allereerst aan het begin van een thema altijd voor een prikkelende startactiviteit, waardoor er meteen betrokkenheid is. Dit kan bijvoorbeeld een voorwerp zijn.
Vervolgens bedenk je samen met de kinderen welke hoek ze in de klas willen en welke spullen ze daarvoor nodig hadden. Wanneer je dit voor het eerst gaat doen, is het belangrijk om bijvoorbeeld een woordveld te maken of alles op een groot papier te tekenen.
Ga vervolgens samen op zoek. Laat kinderen ook materialen van thuis meenemen om nog meer betrokkenheid te creëren. Kinderen zijn creatief en komen vaak op hele leuke dingen. Mocht er te weinig komen dan kun je ook een oproepje doen in het schoolnieuws of op zoek gaan naar koopjes in de kringloopwinkel of op Marktplaats.
Vind je het lastig kinderen meer eigenaarschap te geven? Binnen dit eigenaarschap kun je natuurlijk op verschillende manieren differentiëren.
Bekijk welke aanpak het beste bij jou, je school en de kinderen past:
De leerkracht bedenkt een hoek vanuit de doelen en richt de hoek in na schooltijd.
De leerkracht bedenkt een hoek vanuit de doelen en richt de hoek in samen met de kinderen. De leerkracht geeft aanwijzingen welke materialen er gemaakt of geplaatst moeten worden en de kinderen voeren dit uit.
De leerkracht geeft aan bij de kinderen welke hoek er in de klas komt en de kinderen mogen bedenken welke materialen er nodig zijn. De leerkracht noteert deze op een lijst en verzamelt deze materialen samen met de kinderen.
De leerkracht bespreekt met de kinderen dat er binnen het op dat moment spelende thema een hoek ingericht gaat worden. Samen met de kinderen bedenkt hij/zij een hoek en laat hij/zij de kinderen bedenken welk spel hierin gespeeld gaat worden en laat hij/zij de kinderen de materialen verzamelen of maken en zelf de hoek inrichten. De leerkracht voegt iets toe wanneer dit nodig is om het spel te structureren of om een doel centraler naar voren te brengen. De leerkracht geeft de kinderen ruimte ideeën te ontplooien en uit te voeren.
Haal alles eruit om alles eruit te halen!
Om alles eruit te halen haal je bij voorkeur eerst alles eruit.
Veel kleuterleerkrachten zijn verzamelaars en zien overal kansen liggen voor spel.
De hoeken liggen daardoor vaak vol met materialen. Je hebt wellicht ook wat gekregen van ouders. De kinderen gaan echter niet meer spelen met meer spullen.
Het is juist omgekeerd! Less is more!
Jonge kinderen hebben namelijk vaak nog moeite met focus houden.
Veel materiaal zorgt niet voor beter spel en kan juist afleiden en een terugval naar het manipulerende rommelende spel veroorzaken.
Wanneer er veel rommel in je huis-/themahoek wordt gemaakt komt dat vaak doordat er te veel spullen liggen. Van veel spullen gaan kinderen niet beter spelen . Minder spullen, passend bij een spelverhaal, zorgen wel voor verdieping.
Kinderen kunnen heel goed spelen met weinig materialen, zeker als het materialen met een open eind zijn en dus niet van tevoren al vaststaat wat je ermee kan doen.
Vergeet ook niet dat de kinderen eerst ervaringen met de materialen moeten opdoen en vaardig moeten worden in het gebruik hiervan. Breng voor optimale spelkansen dus orde en structuur aan, doseer en wissel liever af met de spullen.
De eerste stap bij het inrichten van je hoeken is dan ook om eens kritisch na te gaan of alle materialen die er al liggen moeten blijven liggen.
Zeker wanneer je je hoeken elk jaar weer op dezelfde manier inricht en er alleen nieuwe materialen bij legt, zonder iets weg te doen. Dit kan overigens ook heel goed onder schooltijd samen met de kinderen. Op die manier wordt het geen extra taak en verhoog je zelfs de betrokkenheid. Neem een grote doos voor de losse materialen, kleren, servies, poppen en dergelijke. Gooi alles daarin, zonder nadenken! Zet de meubels aan de kant.
Tip: Heb je geen ruimte om de materialen buiten de klas te bewaren?
Bewaar ze dan in opbergboxen met een pictogram van een slot, een kruis of een stopteken erop en leg de kinderen uit, dat ze deze materialen niet mogen gebruiken. Zorg er wel voor dat de speelomgeving rustig blijft en beperk een overaanbod aan opgeslagen materialen, die in het zicht staan.
Zoek een geschikte ruimte!
Bekijk de lege hoek vervolgens eens kritisch. Is er voldoende licht? Is er voldoende ruimte, hoeveel kinderen kunnen er spelen? Ligt de hoek aan een looproute, bijvoorbeeld naar de wc? Dit zijn allemaal dingen om over na te denken. Vraag jezelf af wat de beste plek is. Wellicht kom je op het idee de hoek in zijn geheel te verplaatsen. De huishoek mag best een prominente plaats in je lokaal krijgen.
Welke plek is nou eigenlijk een goede plek voor jouw huis-/themahoek?
Hier volgen een aantal tips:
Aangezien het belang van spelen in de huis-/themahoek erg groot is mag de huishoek best een prominente plek in het klaslokaal of gang krijgen.
Kies bij voorkeur een plek waar je veel daglicht hebt (bij het raam).
Vaak zijn huis-/themahoeken veel te klein. Spelen neemt letterlijk ruimte in beslag. Maak de hoek zo groot mogelijk en laat er zeker 3-4 kinderen in spelen. Reken op ongeveer 2 vierkante meter per kind.
Zorg ervoor dat de hoek goed veilig afgebakend is (bijvoorbeeld met kasten, een klamboe, panelen, een vloerkleed en/of lappen). Deze grenzen duiden de eigenheid van een hoek aan en maken de kinderen los van het "klasgevoel" Daarnaast creëren ze een speelplek waar kinderen zich veilig kunnen voelen en diep betrokken kunnen raken, omdat er dan niets is dat de aandacht afleidt. Een huishoek is natuurlijk het leukst als je ook echt het gevoel hebt dat je in een huisje zit, met één ruimte waarin kinderen in en uit kunnen lopen, de deur! Maak de afscheidingen bij voorkeur laag of doorschijnend, zodat je zicht hebt op het spel in een hoek. Met verplaatsbare afscheidingen kun je de hoek eventueel vergroten of verkleinen.
Kijk daarnaast ook eens welke hoek goed naast de huishoek kan staan en het samenspel stimuleert.
Kies bij voorkeur geen plek naast stille speelplekken.
Gebruik een pictogram om de functie van de hoek visueel te maken, eventueel aangevuld met een pictogram hoeveel kinderen er mogen spelen.
Te weinig ruimte?
Vroeger was het heel gebruikelijk om in een school speciale kleuterlokalen te bouwen, waar over het algemeen meer ruimte was. Tegenwoordig hebben in de meeste gevallen alle lokalen dezelfde vierkante meters en zijn de ruimtes vaak erg beperkt.
Met een gemiddelde groepsgrootte van 30 kleuters is het zoeken naar de optimale inrichting geen gemakkelijke opgave. Lerend spelen vraagt echter om voldoende ruimte voor speelhoeken en de mogelijkheid om regelmatig te veranderen. Door kinderen letterlijk veel ruimte te geven, geef je ze figuurlijk ook veel ruimte om zich via spel te ontwikkelen.
Vind je dat je in je lokaal te weinig ruimte hebt om een huishoek en/of een themahoek te maken? Denk dan eens aan de volgende oplossingen om de beschikbare ruimte zo efficiënt mogelijk te benutten:
Gebruik de gang.
Om extra ruimte te creëren kun je ook met een etage gaan werken. Bedenk wel goed welke hoek je dan boven en beneden wil maken. Het is bijvoorbeeld niet handig als er boven je hoofd gestommeld wordt of blokken vallen, wanneer je rustig een boekje wilt lezen. Hoeken waar kinderen niet al te lang spelen kun je ook beter niet boven plaatsen. Je zou dan bijvoorbeeld een keuken en woonkamer beneden kunnen maken, en een slaapkamer en badkamer boven. Je kunt op deze manier meer kinderen tegelijk laten spelen in de hoek, en er kan interactie tussen beide verdiepingen plaats vinden. Het is ook mogelijk bijvoorbeeld boven de huishoek te maken, en beneden een themahoek, zoals een winkel of een restaurant. Je kunt ook een combinatie maken met een andere hoek op de andere verdieping. Deze etage moet echter wel aan allerlei eisen voldoen, dus laat je hierover goed voorlichten door bijvoorbeeld een schoolleverancier. Op Speelhuis vind je verschillende voorbeelden hiervan. Zorg ervoor dat je ook het spel bovenin de vide goed kan blijven observeren. Wanneer het spel daar regelmatig wilder van aard is geef je de vide een andere invulling. Zorg ook voor voldoende (extra) licht in de hoek beneden. Denk verder aan de veiligheid. Zet bijvoorbeeld geen tafels langs de rand, waar de kinderen op kunnen klimmen. Ook moeten de hekwerken zo zijn gebouwd dat ze stevig zijn en dat kinderen er niet snel overheen gaan hangen. De trap moet goed toegankelijk zijn.
Wanneer jouw school meerdere kleuterklassen telt, die bovendien aan elkaar grenzen, zou je er ook eens aan kunnen denken om in die gezamenlijke aangrenzende ruimte samen een huis-/themahoekhoek in te richten, waar kinderen van meerdere klassen tegelijk in kunnen spelen. Ook zou je de hoek om de beurt kunnen delen. Een grotere variant hierop is het leerplein; een grote ruimte waaraan meerdere klassen grenzen, die ingericht wordt met meerdere hoeken. Je kunt nog een stapje verder gaan en niet alleen de gang als een gezamenlijke ruimte te zien, maar ook de lokalen. Je kunt er in dat geval voor kiezen om tegelijk te spelen en de kinderen dus tegelijkertijd gebruik te laten maken van beide lokalen. Je kunt het rooster ook zo inrichten dat er steeds een groep in twee lokalen tegelijk kan spelen, bijvoorbeeld omdat de andere groep op dat moment naar buiten of de speelzaal is. Elke school is weer anders wat betreft de mogelijkheden en visie hierin. Wanneer je er als school voor kiest om een speelhoek te delen met de Voorschool of groep 3, dan is er wel differentiatie nodig en moet er voldoende materiaal zijn om de basisinrichting makkelijk te verrijken.
Soms is het lastig om te zien wat er allemaal mogelijk is en kan het helpend zijn om een collega eens mee te laten kijken en om tips te vragen. Frisse ogen zien altijd meer.
Zorg voor een goede basis!
Nu je de juiste plaats hebt bepaald voor jouw huishoek, wordt het tijd eens kritisch te kijken naar wat je erin gaat zetten.
De basis van de hoek moet goed zijn!
Vraag je bij het opnieuw inruimen steeds af of het oude materiaal nog bruikbaar is, of de kinderen er vaak mee spelen, of het NU in de hoek moet liggen of bewaard kan worden tot een ander thema, of je er niet teveel van hebt (denk aan de serviesjes etc.)? Kapotte materialen lokken geen goed spel uit en kun je dus het beste eruit halen. Gooi kapotte materialen dus weg!
Vind je het moeilijk iets weg te gooien, bedenk je dan dat je huishoek een onderwijsplek is.
Alles wat heel is, bekijk je ook kritisch. Wat hebben de kinderen aan 2 halve serviesjes?
Maak eventueel een doos met extra spullen, die je kunt inzetten als iets kapot gaat. Het ene serviesje komt in de huishoek, het andere gaat in de doos.
De verkleedkleren in je hoek moeten ook heel zijn. Vraag een handige ouder licht verstelwerk te doen, zodat de kleren weer tegen een stootje kunnen. Hoe lang is het geleden dat ze gewassen zijn? Nu is een mooi moment dat nog eens te doen.
Heb je echt niets om weg te gooien, maar is je hoek wel erg vol? Doe dan toch een gedeelte weg. Je kunt deze spullen uiteraard gewoon bewaren, maar niet in je lokaal. Wanneer je er geen geld aan hebt uitgegeven (dit geldt bijv. vaak voor de loose parts) en het zo weer met een oproepje aan ouders in je klas zou kunnen krijgen zou ik de spullen zeker weg doen. Het opslaan van alle spullen neemt anders echt teveel plek in beslag. Je zou ook kunnen rouleren met andere groepen binnen je school. Tip: Plaats de spullen die je weg wilt doen en waar een ander mogelijk nog iets aan zou kunnen hebben eens op (Onderwijs)marktplaats. Van de opbrengst kun je weer investeren in andere materialen.
Voordat je de overgebleven spullen terug zet in de huishoek: bedenk je steeds goed wat voor spel de kinderen kunnen laten zien met het materiaal. Als je het niet kunt bedenken, of als het niet echt bij de basis van een huis hoort, laat het dan nog even uit de hoek.
Vul de hoek daarna ook niet meteen met allerlei nieuw materiaal. Kijk eerst eens wat er gebeurt nu er weinig ligt.
Bij het inrichten van een huis/themahoek heb je allereerst een goede, vaste (veilige) basis nodig, bestaande uit:
Een keuken met servies, bestek, pannen en (verpakkingen van) etenswaren
Er moet voldoende materiaal aanwezig, zodat de volgende dagelijkse handelingen kunnen worden uitgespeeld: koken, tafeldekken, samen eten, afruimen en afwassen. De inrichting van de keuken moet logisch en herkenbaar zijn. Let daarbij ook op de verhouding tussen de vaste en losse materialen. Een echte grote soeppan op een mini-keuken klopt natuurlijk niet. Aandacht voor aantallen en afmetingen is ook nodig bij het serviesgoed. Dus mocht je 4 borden aanbied, dan bied je evenveel messen, vorken, lepels en kopjes aan.
Meubels
Denk als basis aan een plaats om op en aan te zitten. Zorg voor een tafel met voldoende stoelen voor alle kinderen die in de huishoek spelen. De keuze voor het aantal die je hierin maakt bepaalt dus meteen het maximaal aantal kinderen, die in de huishoek mag spelen. Om een echte afgesloten hoek te creëren, is het goed niet alleen langs de muur meubels te plaatsen, maar ook langs de open kant. Denk bijvoorbeeld eens aan een lange lage kast.
Het voordeel hiervan is dat de kinderen een werkvlak erbij hebben (namelijk de bovenkant van de kast, die dus op kleuterhoogte moet zijn) en dat je in de kast van alles netjes op kunt bergen, door er bijpassende manden en dozen bij te kopen. Als de kinderen weten hoe ze de spullen netjes moeten opruimen, weten ze ook waar ze alles kunnen vinden.
Een peutermatrasje is ideaal van formaat en kan fungeren als bed. Zorg ervoor dat het bed ook is opgemaakt. Kies liever voor multifunctionele meubels, zoals bijvoorbeeld kubusstoeltjes die je om kunt draaien als tafel, of tegen elkaar aan kunt schuiven als bed.
Controleer of de bestaande meubels uit jouw huishoek nog netjes en heel zijn. Is dit niet het geval, vraag dan of er een ouder is die het zou kunnen repareren.
Een babypop met babyspullen
Zoals een commode en kleertjes, een kinderwagen, badje, een draagzak en een wiegje.
Kies je een anatomische pop, of kies je een slappe pop die gemakkelijk aangekleed kan worden? En welke huidskleur kies je?
Kleding, schoenen en accessoires
Zoals tasjes, kettingen, klipoorbellen, hoeden, een handtas, sjaals, hoofddoeken, stropdassen en brillen. Deze moeten wel aansluiten bij de rollen die er gespeeld kunnen worden in de huishoek en het moet passen bij de functie van de huishoek en makkelijk aan en uit te trekken zijn. Zorg tevens dat de kleding en schoenen netjes gepakt en terug opgehangen kunnen worden.
Overige materialen
Denk ook eens aan een spiegel, kam, verzorgingsspullen, een pluche huisdier, een telefoon, een afstandsbediening, een tafelkleed, tijdschriften, een portemonnee met geld, schoonmaakspullen. Tip: Zet ook eens een echte plant in je huis-/themahoek en laat de kinderen deze zelf verzorgen.
De basisinrichting moet kinderen minimaal 20 minuten actief aan het werk kunnen houden.
Je kunt de huishoek gezelliger maken met een huisnummer, mat, brievenbus, bloembakken, gordijntjes, een kleed en verlichting.
Bij het inrichten van je hoek is het belangrijk om in de gaten te houden of er spelmogelijkheden zijn voor alle spelniveaus. Zorg ervoor, dat er in iedere hoek altijd voldoende materialen aanwezig zijn om sensopathisch spel en hanterend spel mee te spelen. Jonge kinderen, die nog veel hanterend spel spelen, spelen bovendien graag naast elkaar. Ze doen graag hetzelfde. Zorg daarom voor meerdere exemplaren van dezelfde spullen, zodat de kinderen elkaar kunnen imiteren. Zo kun je bij manipulerend spel denken aan een pan met bijvoorbeeld pasta. Een manipulerende handeling is roeren in de pan of de pasta uit de pan scheppen. Manipuleren draait vooral om handelend bezig zijn en om herhaling. Ook voor de al wat meer rolgebonden handelingen kun je hulpmiddelen om een rol mee te typeren toevoegen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een pet voor de conducteur of een stethoscoop voor een dokter. Zorg daarnaast ook voor voldoende materialen, waarmee kinderen hun eigen, illusive wereld kunnen creëren. Kinderen, die samen rollenspel spelen (of samen iets bouwen of construeren), spelen meer in overleg. Ze kunnen spullen delen.
Tip! Maak bakken waar je het wisselmateriaal in stopt.
Ik bedoel hier bakken die gekoppeld zijn aan het spel rondom het huis dus geen themabakken, zoals de brandweer, piraten enz...
Introduceer steeds een doos. Laat de spullen zien en bespreek het bijbehorende manipulatieve spel. Doe dat voor. Bijvoorbeeld koken.
Bespreek ook welke rollen daarbij nodig zijn.
Na een paar weken kun je een andere bak introduceren.
Op die manier bouw je het spel op van klein naar groot.
Uiteindelijk kunnen alle bakken een plekje krijgen in de hoek en kun je de kinderen voorafgaande aan het spel bewust voor een doos laten kiezen.
Op die manier stimuleer je autonomie/eigen inbreng en vooraf een plan bedenken.
Denk aan de volgende themadozen:
(Rood= gekoppeld aan taaldoelen, groen= gekoppeld aan rekendoelen)
Koken en bakken:
· Bakblik
· Bakvormpjes
· Beslagkom
· Broodrooster
· Deegroller
· Etenswaren (plastic/hout)
· Fluitketel
· Garde
· Koekdoos
· Kookboek
· Kookwekker
· Maatbeker
· Mixer
· Keukenweegschaal
· Koksmuts
· Magnetron/oven
· Ovenhandschoenen
· Pannen
· Pollepel
· Schort
· Siliconen Cup cake vormpjes
· Snijplank
· Soeplepel
· Spatel
· Uitsteekvormpjes
· Vergiet
· Verpakkingen van etenswaren (hout/plastic)
· Voorraadpotten (met Loose Parts)
· Weegschaal
· Enzovoort
De tafel dekken en afruimen:
· Bekers
· Borden
· Dienblad
· Koffielepels
· Koffiepot
· Koffiezetapparaat
· Kop en schotels
· Lepels
· Messen
· Placemats
· Schaaltjes
· Soepkommen
· Tafellaken
· Theepot
· Vorken
· Enzovoort
Afwassen en schoonmaken:
· Afdruiprek
· Afwasborstel
· Afwasmiddel (leeg flesje)
· Bezem
· Dweil
· Emmer
· Raamwisser
· Spons
· Teiltje
· Theedoek
· Vaatdoekjes
· Raamwisser
· Stoffer en blik
· Stofzuiger
· Enzovoort
De baby verzorgen:
· Babyfoon
· Babypop
· Bad
· Commode
· Draagzak
· Flesje
· Fopspeen
· Kinderwagen
· Ledikantje/wieg
· Luiers
· Maxi-Cosi
· Poppenkleertjes
· Potje
· Rammelaar
· Slab
· Speelkleed
· Enzovoort
Huisdieren verzorgen:
· Etensbak
· Knuffel (bijvoorbeeld een hond of een kat)
· Mand
· Riem
· Speeltje
· Verpakkingen van het voer
· Enzovoort
Boodschappen doen:
· Barcodes
· Boodschappenlijstje
· Boodschappenmand
· Boodschappentas
· Boodschappenwagen
· Geld
· Kassa
· Kistjes
· Portemonnee
· Prijskaartjes
· Winkel
· Enzovoort
Jezelf verzorgen:
· Borstel
· Emotiekaarten
· Föhn
· Groeimeter
· Handdoek
· Kam
· Kapkop
· Kaptafel
· Parfumflesjes
· Personenweegschaal
· Spiegel
· Toilettas
· Enzovoort
Ziek zijn en beter worden:
· Bloeddrukmeter
· Deken
· Dokterskoffer
· Doktersjas
· Kinderbedje/peutermatras
· Koortsthermometer
· Kussen
· Medicijnpotjes
· Oogposter
· Pleisters
· Spuit
· Stethoscoop
· Tape
· Verband
· Verpleegster schort
· Enzovoort
Wassen, strijken en aankleden:
· Brillen
· Droogrek
· Hoeden
· Kettingen
· Klipoorbellen
· Schoenen
· Sjaals
· Strijkplank en strijkijzer
· Tasjes
· Verkleedkleren
· Wasknijpers
· Wasmachine
· Enzovoort
Klussen:
· Boormachine
· Gereedschapskist/koffer
· Hamer
· Kwast
· Meetlint
· Rolmaat
· Schroevendraaier
· Tang
· Zaag
· Enzovoort
Feestvieren:
· Ballonnen
· Cadeautjes/cadeaupapier
· Feestmuts
· Slingers
· Taart
· Enzovoort
Ontspannen:
· Afstandsbediening
· Koptelefoon
· Microfoon
· Radio
· Speelgoed
· Sportspullen
· Televisie
· Enzovoort
Lezen en schrijven:
· Boeken
· Briefpapier
· Brievenbus
· Computer/toetsenbord
· Enveloppen
· Kaarten
· Kleurenkaarten
· Letterkaarten
· Letters
· Pennen
· Potloden
· Tijdschriften
· Woordkaarten
· Enzovoort
Rekenen:
· Cijferkaarten
· Cijfers
· Dobbelsteen
· Groeimeter
· Huisnummer
· Klok
· Liniaal
· Mandjes (om te sorteren)
· Telefoon
· Vormenkaarten
· Wekker
· Zandloper
· Enzovoort
Naar school:
· Fruitbeker en bakje
· Rugzak/schooltas
· Schoolbord en krijt
· Enzovoort
Op vakantie:
· Fototoestel
· Koffertje
· Kompas
· Plattegrond
· Stuur
· Tent
· Verrekijker
· Wereldbol
· Zaklantaarn
· Zonnebril
· Enzovoort
· Enzovoort
Tuinieren:
· Bloemen
· Gieter
· Hark
· Kruiwagen
· Schepje
· Enzovoort
Overige:
· Emotiekaarten
· Handpoppen
· Lappen
· Magneet
· Rollenkaarten
· Stopwatch
· Vergrootglas
· Walkie talkie
· Enzovoort
Deze labels kun je gebruiken voor op de bakken:
Zorg er ook voor dat dat de materialen overzichtelijk opgeborgen kunnen worden, zodat de kinderen weten waar ze iets kunnen vinden. Investeer in goede stevige opbergbakken, het liefst in dezelfde maat, zodat je ze makkelijk kunt stapelen. Bewaar de materialen liever niet in een gesloten kast of bak.
De kans is klein dat de kinderen deze vanzelf zullen openen. Plaats de materialen liever in halfhoge, doorzichtige bakken of bakken met een etiket erop, zodat kinderen de materialen ook weer zelfstandig kunnen opruimen.
Voeg bijvoorbeeld in je bestekbak de eerste letter van het object toe (de L van Lepel) en je pikt direct weer een taaldoel mee. Dit maakt ook het opruimen eenvoudiger.
Doordat de huishoek echt tot het fundament van een kleutergroep behoort, moet je deze hoek niet benutten als themahoek. Die kan wel naast de huishoek staan en ermee verbonden zijn, maar zeker voor de jongere kinderen in de groep moet het basisspel in de huishoek altijd beschikbaar zijn.
Bekijk de huis-/themahoek wanneer je deze hebt ingericht, ook eens op kleuterhoogte en ontdek hoe kleuters het zien: Worden ze niet overdonderd? Hebben ze overzicht?
Kunnen ze de pictogrammen goed zien? Kunnen ze jou zien?
Om de huishoek een nieuwe impuls te geven, zou je (als dat mag) de muren ook kunnen (laten) verven of een handige ouder kunnen vragen verschillende kleden te maken voor de muur. Met behulp van klittenband kun je deze dan bevestigen, en steeds weer wisselen.
Denk aan een open haard of een raam-met-uitzicht.
Hetzelfde geldt voor de vloer: als je een vloerkleed neerlegt, krijgt het een echte huiselijke sfeer. Bovendien helpt dit ook mee de hoek goed af te bakenen van de rest van het lokaal of de gang. En kijk ook of het mogelijk is gordijnen op te hangen. Ze helpen het geluid te dempen, geven een huiselijke sfeer en het ophangen van bijvoorbeeld een klamboe helpt de hoek af te bakenen.
Inspiratie voor het inrichten van jouw huishoek vind je hier
Vul de basis aan!
Wanneer de vaste veilige basisinrichting er is kun je de hoeken gaan aanvullen met specifieke materialen, die je steeds wisselt, zodat er regelmatig nieuw spel kan ontstaan.
Zorg voor materialen met een helder ontwikkelingsdoel, die aansluiten bij je beredeneerde aanbod. Bouw een hoek ook stap voor stap op, bied dus niet alles in een keer aan.
Verrijk de hoek juist door te verarmen en het aantal materialen te beperken.
Een volle hoek werkt juist belemmerend.
(Levens)echte materialen
De kinderen moeten de spullen (in de breedste zin van het woord) herkennen uit het echte leven. Wanneer kinderen iets niet herkennen zullen ze ook niet weten wat ze ermee kunnen spelen. Kinderen herkennen (levens)echte materialen uit hun belevingswereld en zullen hier graag mee spelen. Hierdoor zullen ze ook meer de handelingen uitvoeren die passen bij de materialen. Ze zorgen voor langer en intensiever spel. Zorg dus bij voorkeur voor een echt servies, een echte telefoon enz.
Wanneer er in je huishoek voornamelijk speelgoedmaterialen staan, zul je zien dat kinderen hier slordig mee omgaan, ermee gaan gooien en alles doen behalve ermee spelen.
Uit de observaties van Brandwijk (2005) blijkt dat kinderen met echte materialen langer en intensiever spelen en handelingen uitvoeren die meer overeenkomstig zijn met de maatschappelijke bedoelingen. Kinderen herkennen dit materiaal uit hun belevingswereld en zullen hier graag mee spelen. Laat kleuters maar eens kiezen tussen een kinderbezem en een ‘grote mensen’-bezem. Kinderen die voorheen alleen manipuleren, gaan rolgebonden handelingen laten zien. Kinderen die rolgebonden handelingen laten zien, spelen opeens een rollenspel. Hieruit kunnen we opmaken dat echte materialen ondersteunen in de opbouw van de zone van naaste ontwikkeling van de kinderen, waarin ze met behulp van echte materialen stapjes verder komen in hun spelontwikkeling. Een veelgehoorde reden waarom sommige leerkrachten juist liever geen echte materialen inzetten is dat deze eerder stuk kunnen gaan. Dat klopt en gaat ook zeker een keer gebeuren, want kleuters zijn nu eenmaal niet allemaal even handig. De afweging die jij als leerkracht kunt maken, is wat jij belangrijk vindt: een paar scherven of doelgericht spel stimuleren.
En je weet: scherven brengen geluk. Niet alles hoeft overigens in één keer aangepast te worden. Je kunt de plastic speelmaterialen ook geleidelijk vervangen.
Culturele diversiteit
Zorg er ook voor dat er voor alle kinderen herkenbare en aantrekkelijke materialen en voorwerpen aanwezig zijn in de speelleeromgeving: houd daarbij rekening met culturele diversiteit en verschillen in belangstelling en voorkeuren. Denk bijvoorbeeld aan een theehoekje in Marokkaanse stijl, bepaalde soorten exotisch fruit, kussens, een vloerkleed en een tafelkleed in bijvoorbeeld Marokkaanse of Afrikaanse stoffen, verkleedkleren die verschillende culturen vertegenwoordigen, diverse materialen in de keuken (zoals eetstokjes) of variatie in muziek. En kijk ook eens naar je poppen in je huishoek. Hebben die verschillende culturele uitstralingen waar alle kinderen zich in kunnen herkennen?
Open materialen
Daarnaast zijn, voor het optimaal stimuleren van de spelontwikkeling, open materialen onmisbaar. Dat zijn alle materialen waaraan kinderen een eigen betekenis kunnen geven. Denk bijvoorbeeld aan dozen, lappen, knopen, kurken, eikels, blokjes, ijsstokjes, schelpen, takken, een pot met kralen. Kinderen kunnen hier hun eigen betekenis aan geven. Ze gebruiken het materiaal op een manier die past in hun spel, geven er hun eigen invulling aan. Een lap stof kan bijvoorbeeld een cape van een superheld zijn, of de omslagdoek van een heks. Het kan ook een tafellaken worden, of een deken voor de zieke, of een doek om de pop in te dragen. Daarnaast moeten er ook multifunctionele meubels en spullen in de huis-/themahoek staan, die tot de verbeelding spreken en de kinderen uitdagen om hun fantasie de vrije loop te laten, zodat de kinderen er zelf een betekenis aan kunnen geven.
Taalmaterialen
Bekijk de inrichting van je huishoek ook eens vanuit de taaldoelen en zorg ervoor dat kinderen binnen hun spel ervaringen op kunnen doen met schrijven en lezen.
Denk hierbij bijvoorbeeld aan:
Een adressenlijst
Een agenda
Ansichtkaarten (maken)
Boeken (denk bijvoorbeeld aan prentenboeken, kookboeken, leesboeken, informatieve boeken, kranten of tijdschriften)
Een brievenbus
Een computer
Enveloppen
Etiketten
Folders
Een keuringsrapport
Labels (die bijvoorbeeld aangeven waar iets moet staan)
Letterkaarten
Lettermaterialen
Letterstempels
Een lijst (maken, bijvoorbeeld een boodschappenlijst of een verlanglijst)
Menu's (maken)
Een naambord
Naamkaartjes
Een open-/dichtkaart
Papier (denk aan: briefpapier, een schrift, een notitieblok enz.)
Pennen en potloden
Pictogrammen
Recepten (maken)
Reclameborden (maken)
Rollenkaarten
Een schoolbord en krijt
Een spelscript (maken)
Een tablet
een telefoon
Een telefoonboek
Toegangskaartjes (maken)
Een walkietalkie
Een welkombord
Een whiteboard met magnetische letters of whiteboardstiften
Woordkaarten
Rekenmaterialen
Bekijk de inrichting van je huishoek ook eens vanuit de rekendoelen en zorg ervoor dat kinderen binnen hun spel ervaringen op kunnen doen met rekenen, ruimtelijk inzicht, tijdsbesef en logisch denken.
Denk bij de doelen rondom rekenen eens aan:
Een afstandsbediening
Een (aftel-)kalender
Cijferkaarten
Cijferstempels
Dobbelstenen
Een huisnummer
Receptenkaarten (maken)
Rekenmaterialen
Een rekenmachine
Schema's (maken, bijvoorbeeld in de dierenwinkel kan een lijst worden bijgehouden van welk dier wat eet en hoeveel).
Een telefoon
Telkaarten
Denk bij de doelen rondom tijdsbesef bijvoorbeeld eens aan:
Een horloge
Een klok (maken)
Een kookwekker
Een stappenplan (maken)
Een stopwatch
Een tijdschema (maken, bijvoorbeeld voor: voedertijden of openingstijden).
Een wekker
Een zandloper
Denk bij de doelen rondom ruimtelijk inzicht bijvoorbeeld eens aan:
Een atlas
Een kompas
Een plattegrond (maken)
Een routekaart (maken)
Een spiegel
Een verrekijker
Een wereldbol
Een zeekaart (maken)
Een zoekkaart (maken)
Denk bij de doelen rondom logisch denken bijvoorbeeld eens aan
Barcodes
Geld
Een groeimeter
Inpakpapier (om te meten)
Een kassa
Een keukenweegschaal
Kleding (hang bijvoorbeeld grote en juist ook te kleine kleren aan de kapstok, waardoor kinderen ervaringen opdoen met lengte en het verkennen en meten van maten van het eigen lichaam).
Kleurenkaarten
Een liniaal
Een maatbeker
Mandjes of bakjes (om te sorteren)
Een meetlint
Een microscoop
Een personenweegschaal
Prijskaartjes (maken)
Een prijslijst (maken)
Een rolmaat (maken)
Schoenen (maat lezen)
Een telescoop
Een (koorts-)thermometer
Een vergrootglas
Vormenkaarten
Weegkaartjes
Laat je hoek, om nog meer betrokkenheid te creëren, altijd zoveel mogelijk door de kinderen zelf inrichten. Maak hiervoor eerst samen een lijstje.
Gebruik het gemaakte woordveld voor ideeën hierbij. Laat de kinderen deze spullen zelf meenemen en/of maken van kosteloze knutsel-/bouwmaterialen.
Zelfgemaakte materialen
Laat kinderen zoveel mogelijk bedenken welke materialen ze nog missen en zelf materialen maken. Vaak zijn ze dan ook voorzichtiger met het materiaal. Maak hier foto's van en verzamel deze in een portfolio. Op die manier kun je de verplichte knutselwerken bij thema's ook laten vervallen.
Zorg dat er altijd mogelijkheden zijn om verschillende materialen met elkaar te combineren. Dat leidt tot rijker spel. Juist door verschillende materialen in een hoek te kunnen combineren, wordt de fantasie en het denken geprikkeld. Kinderen kunnen op deze manier meerdere ervaringen in samenhang opdoen. Geef kinderen ook de gelegenheid om materialen uit andere hoeken te gebruiken als dit past bij hun spel.
Ook in de omgang met en mogelijkheden van de materialen in de hoeken hebben kinderen overigens instructie nodig. Laat nieuwe spullen daarom altijd eerst in de kring zien en bespreek wat de kinderen ermee kunnen doen. Laat het manipulatieve spel eerst voordoen (bijvoorbeeld vegen met een bezem). Bespreek ook welke rollen daarbij nodig zijn.
Een schoonmaker moet bijvoorbeeld vegen, stofzuigen, stoffen en ramen zemen.
Laat al deze handelingen aan bod komen, en benoem ze. Als je tijdens het spelen een bezoek brengt aan een hoek, refereer je aan deze uitleg. Wat deed de schoonmaker ook al weer? Laat kinderen na het speelwerken hun ervaringen met het nieuwe materiaal vertellen. Dit brengt de andere kinderen ook weer op nieuwe ideeën.
Van klein naar groot
De huishoek is de meest complexe spelhoek in je lokaal. Ga er dus niet vanuit dat kinderen daar zomaar in kunnen spelen. Dit moet je ze leren!
Spel ontwikkelt zich van klein naar groot. Dit betekent dat een kleuter aanvankelijk wellicht wel graag het spel in de hoek wil onderzoeken, maar daarin bijvoorbeeld nog niet alle losse elementen van een hoek weet te verbinden.
Ieder kind in je groep speelt op zijn eigen spelniveau. De één kan al met veel materialen en met rollen overweg, de ander heeft afbakening nodig. Niet iedere inrichting van een spelplek is daardoor passend voor ieder spelniveau dat gebruik gaat maken van deze plek.
Je kunt er in je aanbod wel op inspelen. Materiaal uit de huishoek halen, klein starten, themabakken maken en deze als toevoeging geven aan kinderen die al complexere rollenspellen spelen kunnen helpen bij de differentiatie.
Hoe jonger het geobserveerde spelgedrag van een kind is, hoe minder materialen je aanbiedt, zodat kinderen eerst flink kunnen oefenen met een kleine selectie aan materialen. Bied eerst een kleine hoek aan en werk toe naar het spel in de grote hoek.
Start met heel weinig materiaal in de huishoek of haal iets uit de huishoek en leg dit op een mat, zodat de kinderen hun spel heel klein kunnen starten, bijvoorbeeld een pan met inhoud en een lepel, spatel en garde. Een kind kan hier een hele tijd in roeren, de spullen uit de pan halen en er weer terug in stoppen. Of een badje met water, een babypop, een washandje, handdoek en wat kleren. Een kind kan de baby in bad doen, afdrogen, aankleden en weer opnieuw. Als kinderen dit soort handelingen vaak hebben gedaan, kunnen ze hun spel uitbreiden. Bij de pan komt nu ook het keukentje en later de tafel om te dekken. Bij het badje komt nu ook een bed en later een wandelwagen om met de baby op stap te gaan.
Van klein naar groot dus! En van alleen naar samen.
Van duidelijk materiaal (je ziet meteen waarvoor het dient) naar steeds meer open-ended materiaal (de eigen fantasie moet worden gebruikt).
Teveel materiaal kan sowieso verlammend werken en leidt eerder tot rommelen dan tot spelen. Vraag je dagelijks af of materiaal het spel van kinderen uitlokt en ondersteunt. Wanneer je nieuw materiaal toevoegt, kan er dan ook materiaal weg?
Sluit aan bij de belevingswereld!
Bedenk vervolgens hoe je de huis-/themahoek bij het thema van de klas kunt laten passen.
Probeer je eens een voorstelling te maken van de handelingen in een huis die de kinderen meemaken. Moeder leest een boek, vader drinkt een kopje koffie en vraagt of moeder ook wat wil drinken, de telefoon gaat, de afwas wordt gedaan, er wordt gestofzuigd, de ramen worden gezeemd, de baby krijgt een nieuwe luier, de hond wordt geknuffeld.
Als je een lijstje van deze handelingen hebt, maak daar dan eens een lijst met benodigde materialen bij.
Probeer via gesprekjes te ontdekken wat er op dit moment bij kinderen leeft. Je hoeft de hoek niet meteen op z'n kop te zetten; een kleine aanpassing kan voldoende zijn.
Welke vragen stellen ze zichzelf of aan jou? Probeer los te komen van je eigen aanbod en vertrek vanuit de interesses van de kleuters. Het is ook niet nodig om deze hoek bij ieder thema aan te passen. Las daarnaast ook eens een periode in waarbij er geen thema is, zodat je kunt observeren wat kinderen dan zelf kiezen om te spelen.
Wat spreekt hen aan? Waar grijpen ze steeds weer naar terug?
Bedenk welke doelen je wilt verwerken!
Stel bij je aanbod vragen zoals: Wat is mijn bedoeling met dit aanbod?
Waarom breng ik dit in? Wat vind ik belangrijk in deze hoek? Welk spel wil ik uitlokken? Heeft mijn hoek ruimte voor gericht en vrij spel? Heeft mijn hoek een duidelijke leerfunctie? Waaruit bestaat mijn begeleiding dan precies? Voor welke kleuters is begeleiding echt nodig? Heeft mij hoek voldoende afwisseling? Of kan het ook op een andere manier, met een kleinere groep of met een andere werkvorm?
Meer hierover lees je in mijn blog "beredeneerd spel".
Besef je dat doelen vooral in jouw hoofd zitten en niet in het hoofd van de kinderen.
Het is een verwachting van jezelf. Verwachtingen hebben is goed.
Het betekent dat je oefent in het herkennen van interesses, behoeften en het niveau van kinderen. Verwachtingen mogen alleen geen opdrachten worden, want dan heb je geen spel meer. Als kinderen spelen zijn ze eigenlijk doelloos bezig, dan gaat het meer om het proces, niet om het eindproduct. Spel is vrij van opdrachten en je verwachtingen opleggen is vergelijkbaar met een opdracht. Je moet verwachtingen dus ook weer durven loslaten en er niet van uitgaan dat de kinderen met jouw doel voor ogen spelen. Focus je dus niet op resultaten. Het spelen in hoeken is niet hetzelfde als ‘oefenen voor een toets’.
Je kunt doelen hooguit uitlokken door voorwaarden aan te reiken. Als kinderen niet spelen wat jij had verwacht dan is dat ook helemaal niet erg. Spel is namelijk altijd goed als het aan twee voorwaarden voldoet. Ten eerste moet je respectvol met elkaar omgaan.
Ten tweede moet je materialen die heel moeten blijven ook heel laten.
Dus stenen in de zandbak gooien is prima, stenen tegen iemands hoofd gooien niet.
Een huis-/themahoek is nooit af!
Het inrichten van uitdagende hoeken is eigenlijk nooit klaar. Het is een constant testen, kijken wat werkt, aanpassen, observeren, evalueren en verder uitbouwen.
Observeer welke materialen de kinderen altijd, soms of nooit kiezen en laat de materialen op die manier mee variëren met de behoeften en interesses van de kinderen.
Zorg ook regelmatig voor variatie. Wanneer er steeds iets nieuws te ontdekken is blijf je de nieuwsgierigheid van de kinderen prikkelen.
Als de kinderen niets doen met de materialen, die je hebt neergelegd dan kun je het weghalen en vervangen door iets anders (wacht hier wel mee totdat de kinderen voldoende kans hebben gehad om het materiaal te gebruiken).
Je kunt het materiaal ook introduceren in de kring en bespreken wat het is en wat je ermee kan. Stel daarbij bijvoorbeeld de vraag: Op hoeveel verschillende manieren kunnen we hiermee spelen? Daag de kinderen vervolgens uit om met zoveel mogelijk ideetjes te komen en noteer ze met pictogrammen. Stop niet bij de gangbare ideeën, maar daag ze uit om met nieuwe ideetjes te komen. Hang deze vervolgens op in de hoek(-en).
Het is echter een valkuil om, wanneer de hoek niet goed loopt, nog meer materialen toe te voegen. Kinderen gaan niet rijker spelen door meer materialen en vervallen juist vaak eerder in rommelend manipulerend spel als er teveel ligt.
Maak ook regelmatig foto's van het spel en gebruik deze foto’s of filmmateriaal tijdens de afsluiting van de dag. Laat kleuters aan de hand van de foto’s of film terugblikken op het spel laat hen daarover vertellen.
Benut deze informatie om je aanbod samen met hen te verrijken.
Buitenkansen voor rollenspel
Bij rollenspel denken we vaak aan een speelomgeving binnen, zoals de huishoek, de winkel, of een thematische hoek. Maar rollenspel kan ook buiten goed tot zijn recht komen.
Het rollenspel buiten biedt ook weer andere spelmogelijkheden.
Buiten is er plaats voor spel met grotere objecten, met grotere bewegingen, met meer verplaatsingen en met rollende attributen.
Buiten kan natuurlijk ook wat luider en drukker gespeeld worden?
Buiten zijn andere attributen en speelelementen te vinden, die in het rollenspel geïntegreerd kunnen worden en nieuwe spelkansen bieden, zoals stronken, takken, blaadjes, een heuveltje, de gracht, steentjes, een zandbak, een klimtoestel of schommels.
Buiten is het rollenspel vaak ook minder thema gebonden, waardoor er meer ruimte is voor individuele exploratie en ontwikkeling.
Verplaats rollenspel daarom ook eens naar het schoolplein. Hoe doe je dat?
Voeg materialen toe om het rollenspel een boost te geven. Denk daarbij aan eenvoudige materialen, zoals: grote kartonnen dozen, stapelbare kratten, stoelen, tafeltjes, banken, doeken, knijpers en wasrek, borstels, stukken hout, stukken tuinslang, fiets(binnen)banden, buizen, grote kegels, stenen, potten, teiltjes, verkleedkleren, handtassen, hoofddeksels of keukengerei. Op basis van observaties kan je de materialen steeds bijsturen. Laat de kinderen ook meedenken over wat ze graag willen spelen en welke materialen ze hiervoor zouden kunnen gebruiken. Een belangrijke regel is: houd het simpel. Bied niet te veel tegelijk aan en zorg dat het materiaal makkelijk opgeruimd en/of weggezet kan worden.
Je kunt daarnaast ook buiten een huishoek inrichten. Deze maak je bijvoorbeeld van een speelhuisje of pallets. Inspiratie vind je o.a. hier.
Een krap budget?
De inrichting van een kleuterklas is vaak een ondergeschoven kindje. Als dit bij jou op school ook het geval is, is het helemaal niet gek inzicht in de financiën en de verantwoording hiervan te vragen en je leidinggevende duidelijk te maken dat de materialen in de hoeken van wezenlijk belang zijn voor de ontwikkeling van kinderen. Het zal je ook alleen maar helpen beter te begrijpen waarom er misschien even geen budget is.
Dat er nu geen budget is wil overigens ook niet zeggen dat het geld er nooit gaat komen.
Zo'n gesprek met je directie kan ruimte geven voor aankopen in de toekomst.
Elk schooljaar is er weer een nieuw budget en wellicht kan de aanschaf opgenomen worden in dat nieuwe budget.
Wanneer je de spullen zelf gaat betalen houd je dit systeem ook alleen maar in stand.
Doe dat dus niet! Op die manier is het voor een directie onmogelijk een beeld te krijgen van wat er nodig is aan budget en maak je het probleem dus ook niet zichtbaar.
Op die manier voorkom je ook dat een school de materialen niet kwijtraakt als jij de school verlaat. Soms is het niet anders, hoe graag je ook zou willen, er is geen of weinig budget.
Gelukkig is het niet helemaal onmogelijk om met weinig budget je hoeken in te richten, maar het zal je wel meer tijd en energie kosten en je zult bewuste keuzes moeten maken, en op zoek moeten naar materialen die anderen over hebben. Denk hierbij aan ouders, grootouders, Marktplaats, de kringloopwinkel en Facebookgroepen.
Hang een lijstje bij de deur of zet een berichtje in de school nieuwsbrief met de vraag om specifieke materialen. En mocht je toch meteen iets willen aanschaffen zoek dan naar andere creatieve manieren, zoals een sponsorloop, fancy fair, de verkoop van zelfgemaakte werkjes, koekjes enz. Met een duidelijk doel willen ouders vaak wel een kleinigheidje bijdragen.
Je zou ook oude spullen binnen de school kunnen opruimen en verkopen of geld aan de Ouderraad kunnen vragen. Soms is daar een potje over en zoekt de OR daar een goede bestemming voor. Het zou natuurlijk niet zo moeten zijn dat je steeds op deze manieren geld bij elkaar moet sprokkelen.
Op zoek naar meer?
Boekentips:
Heb je zelf ook nog leuke suggesties?
Inspireer dan collega’s door jouw ideeën in een reactie op deze blog te delen!
Bronnen
José Hillen en Marieke Engels. (HJK – 23/02/2023).
Materialen doen ertoe! Geraadpleegd op 30 maart 2023.
Eijsenring, C. (2009). Allemaal stralende gezichten. Intercultureel werken met Tam Tam.
Geraadpleegd op 27 juli 2022.
Ruth Heuvelman-Kroon. (Early Years Blog 2023). Hoe zorg je voor een aantrekkelijke huishoek? Geraadpleegd op 24 november 2023.
Li, J., Hestenes L.L., Wang, Y.C. (2016). Links between preschool children’s social skills and observed pretend play in outdoor childcare environments.
Early Childhood Education Journal, 44, 61–68. Geraadpleegd op 1 juli 2022.
Jodie Clarke. (The empowered Educator Online 2022). Dramatic play outside ideas.
Geraadpleegd op 1 februari 2022.
.
Comments