Kleuters hebben nog weinig besef van tijd, maar gedijen wel bij duidelijkheid structuur en een gevoel van controle over wat er gaat gebeuren. Ze worden soms onzeker van het ‘onbekende’. Ze vinden het fijn als ze weten wat er hen te wachten staat; dat geeft ze overzicht en rust. Door dagritmekaarten in te zetten en samen de dag door te nemen splits je een activiteit, gebeurtenis, dag of week op in overzichtelijke delen en geef je een kleuter meer duidelijkheid en vertrouwen, en dat geeft een kleuter rust en houvast.
In deze blog vertel ik je er meer over.
Grip op de tijd
Kleuters hebben een enorme behoefte aan structuur. Dat komt omdat ze nog weinig tijdbesef hebben en het ze ontbreekt aan de mogelijkheid om alle taken en activiteiten van een dag op een rijtje te zetten. Kleuters kunnen om die reden bijvoorbeeld erg boos worden, omdat ze vergeten zijn dat ze niet kunnen afspreken op die dag of erg verdrietig, omdat ze nog niet kunnen overzien wanneer papa of mama ze weer komt halen op school.
Om kleuters meer overzicht te bieden, zijn dagritmekaarten een handig hulpmiddel, zowel op school als thuis. Dagritmekaarten zijn visuele schema's, waarop herkenbare momenten gedurende de (school-)dag zijn vastgelegd. Door dagritmekaarten in te zetten en samen de dag door te nemen splits je een activiteit, gebeurtenis, dag of week op in overzichtelijke delen. Het hangt er vanaf wat je kind wil leren of wat jij aan je kind wilt leren.
Door het gebruik van dagritmekaarten:
Leren kinderen op een leuke manier over tijd
Creëer je regelmaat in de dag
Leren de kinderen de structuur van een dag herkennen. Als je deze maar vaak genoeg herhaalt (dagelijks) gaan kinderen zich steeds zekerder voelen en zullen ze jouw ondersteuning en de steun van de afbeeldingen steeds wat meer los kunnen laten.
Maak je de dag voorspelbaar en daardoor voelen kinderen zich zekerder en kunnen ze zich vrijer bewegen binnen de geboden structuur. Als je dagritmekaarten gebruikt zul je merken dat dat kinderen meer overzicht geeft, waardoor ze ook minder vaak komen vragen wat er gaat gebeuren.
Geef je woorden aan de dag en werk je dus ook aan taalontwikkeling.
Geef je kinderen inzicht in wat er tijdens de (school-)dag van hen wordt verwacht bij elke activiteit. Dit vermindert angst en stress en helpt kinderen zich beter te concentreren op hun taken.
Help je kinderen bij hun zelfregulatie. Door middel van visuele ondersteuning leren kinderen beter om te gaan met hun eigen emoties, gedachten en gedrag. Ze leren beter plannen en organiseren, waardoor ze meer grip krijgen op hun eigen leven en hun eigen leerproces.
Dagritmekaarten hebben vooral een toegevoegde waarde voor kinderen die visueel ingesteld zijn of die (nog) niet kunnen lezen.
Je kunt de dagritmekaarten zelf maken door foto's te nemen van diverse dagelijkse activiteiten, deze te lamineren en elke dag in de juiste volgorde te hangen.
Wanneer je de kinderen zelf ook op de foto zet, dan zijn de dagritmekaarten extra herkenbaar voor kinderen en kunnen zij zichzelf er makkelijk mee identificeren.
Op Internet kun je eventueel ook allerlei kant-en-klare dagritmepakketten vinden.
En soms kun je dagritmekaarten ook uit een schoolmethode halen.
Deze zijn vaak wel wat minder herkenbaar voor de kleuters.
Zet je de dagritmekaarten in bij kinderen, die prikkelgevoelig zijn (denk aan kinderen met ASS of AD(H)D), dan kan het helpend zijn dat de afbeeldingen op de kaarten eenvoudig zijn, zonder al te veel details en kleuren. Dat ziet er misschien minder gezellig uit, maar geeft minder afleiding. Je kunt de kaarten lamineren zodat ze mooier blijven.
Tip: Doen zich gedurende het schooljaar nieuwe of specifiek activiteiten voor, laat de kinderen er dan zelf een kaartje voor tekenen of bedenken.
Zorg dat de dagritmekaarten een vaste plaats krijgen in huis of in je lokaal, op ooghoogte voor de kinderen en start je dag steevast met het bespreken van je structuur.
Je kunt de dagritmekaarten op verschillende manieren ophangen:
Hang ze met wasknijpers aan een draad voor het raam of de muur.
Koop een magneetlijst. Bevestig deze aan de muur. Maak de dagritmekaarten magnetisch met magneetstrip/magneettape of hang ze met magneten op.
Hang de kaartjes op een prikbord
Hang de kaartjes met punaises in een houten lat of wand.
Hang de dagritmekaarten op een whiteboard. Maak ze magnetisch met behulp van magneettape of gebruik losse magneten.
Maak een structuurmap en plak daar per dag de dagritmekaartjes in.
Bepaal voor elke dag wat je wilt gaan doen en leg de kaarten van je keuze op een rij of hang ze in die volgorde. Bepaalde routines zullen dagelijks terugkomen, andere kun je per dag wisselen. Kleuters zijn het meest gebaat bij een dagindeling die elke dag nagenoeg hetzelfde is.
Probeer de dagritmekaarten bij kleuters wel zo compact mogelijk in te zetten.
Het is niet nodig en vaak ook niet mogelijk om de dag in tig deelactiviteiten op te splitsen.
Kleuters raken namelijk nog makkelijk het overzicht kwijt als ze meerdere handelingen in korte tijd moeten overzien en uitvoeren. Beperk je dus tot de belangrijkste handelingen/activiteiten per dag.
Het overzien van een hele week is om die reden ook nog te lastig voor kleuters.
Beperk je dus liever tot de handelingen/activiteiten voor die dag. Komen er specifieke dingen aan, waarop je een kleuter wil voorbereiden, dan kun je die alvast los in een weekoverzicht plaatsen. Bijvoorbeeld door de zeven dagen van de week naast elkaar te hangen en een kaartje van de specifieke activiteit bij de betreffende dag te hangen.
Wanneer een activiteit is voltooid, draai je de kaart om of verplaats je een symbool.
Ik gebruik hier in mijn klas een magnetische driehoek (constructiemateriaal) op mijn whiteboard voor, die de activiteit aanwijst en die we steeds naar de volgende activiteit verplaatsen. Op die manier ben je spelenderwijs ook met leesrichting bezig.
Dagritmekaarten op school
Op school worden dagritmekaarten vaak gebruikt om aan te geven wat er op een dag gaat plaatsvinden. Dagritmekaarten voor op school bieden kinderen een overzicht welke activiteiten er gedurende een schooldag zijn, zoals de kring, gym, buiten spelen of een verjaardag vieren. Het voorkomt dat kinderen continu vragen wat ze nu toch weer gaan doen, het helpt bij taken en geeft tijdsbesef.
Daarnaast laten dagritmekaarten een kleuter ook zien wanneer papa of mama weer komt om het kind op te halen. Door dit inzichtelijk te maken creëer je meer rust bij kinderen.
Tip: Heb jij een kleuter in de klas, die ontroostbaar is bij het afscheid nemen?
Plak dan een foto van het kind op een wasknijper en plak een foto van zijn vader en moeder aan het eind van de dag. Verhang de foto van het kind steeds bij iedere activiteit, zodat het kind kan zien dat hij of zij gedurende de dag steeds een stapje dichterbij komt.
Dit geeft een kind inzicht in het verloop van de tijd en een gevoel van veiligheid.
Bespreek de dagritmekaarten meteen bij de start van het schooljaar. Wat is erop te zien en voor welke activiteit staan ze? Zet de eerste twee weken van het schooljaar elke dag 1-2 dagritmekaarten centraal en bespreek de inhoud ervan met de kinderen.
Bijvoorbeeld bij het eten en drinken: hoe doen we dat? Welke afspraken gelden daarbij? Hoe ruim je op? Wat doe je als je eten en drinken op is? Enzovoort. Bekijk iedere ochtend tijdens een ochtendritueel samen met de kinderen wat jullie die dag gaan doen.
Maak daarbij gebruik van allerlei tijdsbegrippen. zoals eerst, laatst, daarna en straks.
Dagritmekaarten thuis
Dagritmekaarten zijn niet alleen nuttig in het onderwijs. Ze kunnen ook thuis worden gebruikt, bijvoorbeeld om een dagritme te creëren voor kinderen die moeite hebben met het plannen van hun dag of het onthouden van hun taken. Het kan ouders helpen om de dagelijkse activiteiten te organiseren en kinderen te stimuleren om zich aan het dagritme te houden. Dat kan voor een hele dag, maar ook voor bepaalde routines, zoals het opstaan, lichamelijke verzorging, slapen of eten.
Thuis dagritmekaarten inzetten voelt misschien een beetje als thuis de juf of meester uithangen en kinderen moeten natuurlijk ook leren omgaan met verandering en onverwachte gebeurtenissen. Maar als een kind dat toch echt wel heel erg moeilijk vindt kan het voor iedereen prettiger zijn om toch dagritmekaarten in te zetten.
De aanpak dus ook! Het is van belang te kijken hoeveel informatie en zelfstandigheid het kind aan kan. De situaties thuis waarvoor dagritmekaarten het meest geschikt zijn, zijn situaties waarin vaak gemopperd wordt of nieuwe gebeurtenissen of activiteiten die nog geleerd moeten worden.
Sommige kinderen hebben genoeg aan een heel globaal overzicht, bij andere kinderen is er misschien meer structuur nodig. Bij sommige kinderen is het bijvoorbeeld alleen in vakanties nodig of op dagen dat het anders gaat.
Het is in elk geval helpend om de dag in kleinere stukken te verdelen: de ochtend, de middag, de avond en daar dan de belangrijkste handelingen van in beeld te brengen.
Wanneer een kind al kan klokkijken (dat is bij kleuters veelal nog niet het geval), kun je er tijden bij zetten (of deze visualiseren op een afbeelding van een klok).
Je kunt ‘s ochtends (of de avond van tevoren) de kaarten bespreken en samen met het kind een indeling van de dag maken.
De dag indelen en inplannen is overigens niet hetzelfde als continu alles voorkauwen voor een kind. Daarmee maak je een kind afhankelijk en leer je het niet omgaan met onvoorspelbaarheid.
Geef in je dagritme duidelijk visueel aan wanneer je van het kind verwacht dat het zelf speelt. Help het kind eventueel op weg met spelen en zorg dat alle materialen beschikbaar zijn. Omdat kinderen geen besef van tijd hebben kun je een timer zetten zodat het weet hoelang het zelf mag spelen en wanneer jij weer tijd voor hem of haar hebt.
Laat het kind ook zelf mee beslissen in wat het gaat doen . Als ouder bepaal je de kaders en het kind mag binnen deze kaders mee beslissen door bijvoorbeeld uit twee dagritmekaarten te kiezen.
Verschillende gezichten
Naast allerlei handelingen en activiteiten krijgen kinderen ook iedere dag met een heleboel verschillende gezichten te maken, die er ook nog allemaal hun eigen maniertjes en regels op nahouden. Het is dus niet verwonderlijk dat kinderen hier druk van worden.
Denk aan de oppas, opa en oma, de juf of meester van school, de buitenschoolse opvang of zwemles.
Het is daarom een goede aanvulling op je dagritmepakket om daar kaartjes met deze personen aan toe te voegen. Hierdoor ziet het kind in een oogopslag wie er die dag op zijn pad gaan komen.
Bijzondere dagen
Een dagritmepakket is thuis ook goed in te zetten tijdens de vakanties
Op die manier breng je structuur in dagen, waarop de structuur van school ontbreekt.
Naast de dagelijkse handelingen en de verschillende gezichten, die het kind gedurende een dag ziet, kun je ook de vakanties en feestdagen aanduiden in je dagritmepakket.
Drukke tijden, vakanties en feestdagen vragen vaak om extra duidelijkheid, omdat alles anders gaat dan anders. Doe dat echter niet te ver van te voren want dan belast je kinderen vaak met teveel informatie en raken ze juist in de war.
Het is even wat tijd en energie investeren, maar die verdien je uiteindelijk dubbel en dwars terug met de rust, die dagritmekaarten je brengen!
Op zoek naar meer?
Kijk voor meer suggesties ook eens op mijn Pinterest
Werk jij zelf met een spelinloop en heb je nog tips?
Inspireer dan collega’s door jouw ideeën in een reactie op deze blog te delen!
Downloads (voor school en thuis)
Downloads (voor school)
Producten (voor thuis)
.
.
Comments