Ieder kind verveelt zich wel eens en over het algemeen hoef je daar niets aan te doen.
Het wegnemen van verveling kan zelfs negatieve gevolgen hebben.
Wanneer een kind zich vaak verveelt is het wel goed te kijken hoe dit komt.
In deze blog vertel ik je er meer over.
Waarom vervelen kinderen zich?
Kinderen zijn uit zichzelf actief en ondernemend. Ze hebben een enorme drang om zich te ontwikkelen. Zonder deze drang tot ontwikkeling zouden dreumesen niet gaan lopen of praten, peuters geen sociale contacten gaan leggen en kleuters niet de stap gaan maken naar het leren lezen. Kinderen willen graag spelen, ontdekken en ondernemen.
En toch slaat bij ieder kind soms de verveling toe.
Dat kan verschillende oorzaken hebben:
Het kind zit fysiek niet lekker in zijn/haar vel
Je ziet vaak dat kinderen de dagen voordat zij ziek worden enorm hangerig zijn en verveling hoort hier zeker bij. Wanneer het kind dan eenmaal ziek is, kun je de hangerigheid en verveling plotseling plaatsen.
Het kind is vermoeid
Ook gewone vermoeidheid kan leiden tot verveling. Verveling kan namelijk ook een manier zijn om de vele indrukken van een dag te verwerken of om na te denken over dingen.
Als er even geen nieuwe informatie binnenkomt, krijgen de hersenen rust om eerder opgedane ervaringen en prikkels te verwerken. Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat kinderen meer tijd nodig hebben om prikkels te verwerken dan volwassenen.
Het kind lijkt dan voor jou misschien heel passief te zijn maar voor het kind is dit een momentje van ontspannen en tot rust komen en in het brein gebeurt op zo'n moment juist enorm veel. Een volwassene die er dan steeds op aandringt dat je iets gaat doen of die steeds speelsuggesties aan de hand doet, kan voor het kind dan heel storend zijn.
Het is goed om te checken hoe het kind erbij zit: is het lusteloos, wil het wel iets doen, maar weet het niet wat? Dan is het geen bijkomen, maar verveling en kun je je kind hierbij helpen.
Het kind is teleurgesteld of boos
Verveling kan ook een uiting zijn van boosheid en teleurstelling. Het kind had zich bijvoorbeeld verheugd op het spelen met een vriendje en het vriendje blijkt niet te kunnen. Ook wanneer een kind op zijn kop gehad heeft, zie je vaak dat het hierop reageert met passief gaan rondhangen. Het kind laat op deze manier zien geraakt te zijn door de boosheid van de volwassene(-n) en nu niets meer te willen doen.
Het ritme of de vaste structuur verandert
Dit gebeurt bijvoorbeeld in de vakantie of op een vrije dag. Op een schooldag is er een vast ritme en zijn kinderen de hele dag bezig. Een vaste structuur geeft veel kinderen veiligheid. Als dit wegvalt op een vrije dag, kan het kind hierdoor van slag raken en niet weten wat het kan gaan doen. Als vrienden dan niet beschikbaar zijn, kan het extra lastig worden voor het kind.
Er is te weinig uitdaging
Het kind krijgt te weinig prikkels, wordt te weinig uitgedaagd. Dit kan komen doordat het kind speelgoed heeft dat eigenlijk niet helemaal aansluit bij de leeftijd van het kind of te weinig vraagt van de fantasie, creativiteit en eigen inbreng van het kind.
Misschien heeft het kind andere lesstof nodig of denkt het kind in beelden in plaats van woorden en sluit de lesmethode niet aan.
Er is te weinig beweging
Soms rakenkinderen ook snel verveeld als ze veel binnen zitten en lang moeten luisteren.
Er zijn teveel mogelijkheden
Het kind heeft teveel mogelijkheden en kan niet kiezen. Het heeft bijvoorbeeld teveel speelgoed of loopt over van de ideeën. Het kind weet dan niet meer wat het moet kiezen, gaat van het ene stuk speelgoed naar het andere en komt steeds niet echt tot spel.
Het kind spiegelt volwassenen
Volwassenen kunnen ongewild ook een rol spelen in het ontstaan van verveling.
Zij zijn een voorbeeld voor kinderen en wanneer zij zelf regelmatig wat moe of passief zijn of regelmatig niets te doen, kan het kind dit gaan overnemen.
Een actieve volwassenen stimuleert kinderen om ook actief te zijn.
Er zijn te hoge verwachtingen
Ook kunnen de verwachtingen van volwassenen het kind beïnvloeden.
Wanneer volwassenen bijvoorbeeld regelmatig kritisch staan tegen over het spel van een kind ('goh, je hebt buiten de lijnen gekleurd' , 'wat een troep is het in de bouwhoek' , 'gil niet zo tijdens het spelen'. 'hij kan dat al wel, waarom jij nou niet') of wanneer volwassenen tijdens het spelen met het kind dingen veel beter doen dan het kind (b.v. een enorm hoge blokkentoren bouwen, een heel kunstige tekening maken, een spelletje steeds weer winnen enz.) kan dit er voor zorgen dat het kind onzeker wordt in het spel en hierdoor veel spel maar gaat vermijden. Ook wanneer een kind merkt dat het in veel dingen minder goed is dan vriendjes kan dit ook voor deze onzekerheid zorgen.
Het spel wordt steeds onderbroken
Wanneer een kind voortdurend uit het spel gehaald wordt, kan dit er ook voor zorgen dat het kind er vanaf ziet nog te gaan spelen, met het idee dat het toch geen zin heeft omdat het niet de kans krijgt om het spel af te maken.
Het is een roep om aandacht
Verveling kan ook een al dan niet terechte schreeuw om aandacht zijn.
Misschien vindt het kind geen aansluiting bij zijn klasgenoten en/of voelt het zich niet prettig op school. Iedere dag wat exclusieve aandacht voor het kind, voorkomt dat het kind op minder prettige manier, zoals door verveling om aandacht gaat vragen.
Door duidelijk naar het kind aan te geven wanneer er wel en wanneer er geen aandacht voor het kind is, kan deze vorm van verveling voorkomen worden.
Het kind heeft niet geleerd om zichzelf te vermaken
Sommige kinderen hebben nooit geleerd zichzelf te vermaken.
De ouders hebben hen veel bezig gehouden of steeds spelmogelijkheden aangeboden, het kind heeft een druk programma waarbij het steeds bezig gehouden wordt of het kind is afhankelijk van vriendjes om tot spel te kunnen komen. Wanneer het kind dan alleen is, weet het niets te doen en valt dan weer terug op de ouders om activiteiten te verzinnen of het kind bezig te houden. En omdat sommige ouders het als vervelend ervaren wanneer hun kind zich verveelt, wordt hier vaak gehoor aangegeven en wordt het kind niet zelf gestimuleerd de verveling op te heffen.
Maar verveling kan ook zeker ontstaan zonder aanwijsbare reden, meestal is dit het geval. Het kind weet dan gewoon even niets te verzinnen om te doen of heeft gewoon even zin om niets te doen.
De voordelen van vervelen
Veel volwassenen vinden verveling vooral iets negatiefs. Terwijl verveling niet alleen functioneel is, maar een kind uiteindelijk ook blij kan maken.
Lanterfanten is gezond en verveling hoort er soms bij, al zijn we dat niet meer zo gewend doordat er altijd online vermaak voorhanden is.
Verveling stimuleert bovendien de creativiteit van kinderen en zorgt voor langduriger en fantasierijker zelfbedacht spel. Van vervelen leert het kind denken in oplossingen.
Verveling leidt namelijk vaak tot nieuwe ideeën en creativiteit.
Hierdoor kan het kind juist ook inspiratie krijgen wat het kan gaan doen om weer te gaan spelen. En het is fijn als dit vanuit het kind zelf komt, omdat hij/zij dan zijn eigen speelbehoefte volgt. Kinderen verwerken ervaringen in hun eigen spel, kunnen zich uiten en dingen uitproberen die op dat moment bij hun ontwikkeling passen.
Dit kan ook gebeuren als het kind uit eigen beweging begint te tekenen of knutselen.
Dat doen kinderen uit zichzelf meestal heel anders dan wanneer een volwassene voor ze bedenkt wat ze moeten doen.
Verveling kan ontspannend werken. Even niets doen brengt zijn hersenen tot rust. Loopt een kind te lummelen of vindt hij/zij alles ‘saai’, dan betekent dit namelijk dat er rust is.
Hij/zij hoeft even niet actief na te denken, zoals op school of bij een spelletje.
En als er niets is om over na te denken, gaat een kind fantaseren. Daardoor krijgt zijn brein tijd om eerdere prikkels te verwerken. Door vrijuit te dagdromen en aan leuke dingen te denken, komt de neurotransmitter dopamine vrij. Die zorgt voor een geluksgevoel. Al moet het kind daarvoor dus eerst misschien wel even door een ontevreden moment heen.
Het is dus nodig dat een kind zich zo nu en dan verveelt.
Nu is het natuurlijk ook weer niet zo dat je een kind zich een hele dag kunt laten vervelen.
Er bestaat ook nog zoiets als een ‘verveeltax’.
Dat wil zeggen dat de gunstige effecten van verveling na een bepaalde tijd verdwijnen.
Afhankelijk van het karakter en de leeftijd van het kind is dat na zo’n tien minuten.
Aanhoudende verveling
Omdat kinderen van nature ondernemend zijn, duurt verveling vaak maar kort.
Daarom kan er meer aan de hand zijn als het kind zich vaak en lang verveelt.
Zo kan een kind door te weinig uitdaging gedemotiveerd raken.
Of spelen gaan vermijden door onzekerheid, omdat het bang is om fouten te maken.
Als een kind te lang niet wordt gezien in zijn behoeften, kan het lusteloos worden en zich zelfs depressief gaan voelen. Houd het daarom goed in de gaten als je kind zich vaak verveelt en probeer de oorzaak te achterhalen.
Tips
Vervelen mag!
Bedenk dat ‘zich vervelen’ eigenlijk helemaal niet zo erg is. Sterker nog: een kind leert er juist van. Het kind krijgt eindelijk even rust in zijn hoofd om zo even tot zichzelf te komen en alle prikkels die op hem/haar af zijn gekomen te kunnen verwerken. En uiteindelijk weet hij/zij vast zelf wel iets om te gaan doen! Verveling hoeft niet altijd aangepakt te worden
Het is dan ook goed wanneer je probeert een balans te vinden in het stimuleren van het kind en het toelaten van tijd waar het kind weinig tot niets mee doet.
Maak kinderen duidelijk dat vervelen niet erg is. Misschien denkt een kind wel dat hij/zij altijd iets MOET doen. Leg uit dat jij het ook weleens lekker vindt om niks te hoeven. Misschien is dat wel een opluchting voor het kind en gaat er een nieuwe wereld voor hem/haar open. Een wereld van even lekker tot rust komen!
Draag niet teveel suggesties aan!
Los verveling niet op door direct activiteiten voor het kind te bedenken. Verveling is immers geen ‘probleem’, het is goed voor een kind. Door niet meteen met suggesties aan te komen wordt het kind gestimuleerd zelf oplossingen te verzinnen voor de verveling. Wanneer een kind toch steeds weer ideeën aangereikt krijgt, leert het niet zelf ideeën te verzinnen. De verantwoordelijkheid voor het spelen komt dan te liggen bij de volwassenen in plaats van bij het kind. Op deze manier zullen ze de volgende keer weer wachten tot jij met ideeën komt, zonder dat ze zelf iets verzinnen. Op de korte termijn werkt dit dus prima, maar op de lange termijn heb je er niets aan. Benoem liever dat het niet fijn voor hem/haar is dat hij zich verveelt en dat je ziet dat het kind graag iets leuk wil gaan doen. Benoem ook dat je weet dat het kind wel een oplossing heeft. Eventueel kun je vragen: ‘Wat kun je gaan doen om je weer wat vrolijker te voelen?’. Help het kind pas op gang wanneer het zich al langer dan 10 minuten verveelt.
Vraag!
Wanneer het kind gefrustreerd raakt en zelf niet tot ideeën komt, kun je vragen: ‘Vind je het fijn als ik met je meedenk wat je zou kunnen doen?’. Pas als het kind ‘ja’ zegt, kom je met ideeën (daarvoor zal het waarschijnlijk toch jouw ideeën afwijzen).
Ga na waarom het kind zich verveelt!
Wanneer een kind zich zit te vervelen kan het goed zijn eerst eens te vragen waarom dat zo is, zonder hier een oordeel aan te koppelen. Het kan goed dat het kind dan zelf al met een duidelijke verklaring komt zoals ik ben moe, ik heb ruzie met mijn vriendje, mijn bal is stuk enz. Er kan dan samen met het kind gezocht worden naar een oplossing.
Maak er een lui dagje van!
Verveling kan ook komen door een gebrek aan energie. Misschien is het kind moe.
Heb je het idee dat het dit is? Maak er dan een gezellig “lekker-lui-zijn-dagje” van.
Zo kan het kind weer even bijtanken
Geef uitdaging!
Een kind kan zich vervelen omdat het niet genoeg geprikkeld wordt. Voorkom in dat geval dat het kind speelgoed heeft dat eigenlijk niet helemaal aansluit bij de leeftijd van het kind of te weinig vraagt van de fantasie. Bedenk activiteiten die het kind uitdagen.
Uitdaging zorgt voor motivatie. Houdt het kind bijvoorbeeld van puzzels of andere moeilijke dingen? Zorg dan dat er puzzels voor handen zijn die voor het kind een uitdaging zijn, maar pas op dat je ook weer niet overdrijft. Te moeilijk zorgt ook voor afhakers!
Voorkom te hoge verwachtingen!
Deze kunnen ervoor zorgen dat het kind onzeker wordt in het spel en hierdoor veel spel maar gaat vermijden.
Koppel het kind aan gelijkwaardige leeftijdsgenoten!
Ook wanneer een kind merkt dat het in veel dingen minder goed is dan vriendjes kan dit ook voor deze onzekerheid zorgen.
Ga even samen naar buiten of bewegen !
Ga samen naar buiten. Frisse buitenlucht en beweging kunnen een kind helpen om het gevoel van lusteloosheid van zich af te schudden en weer energie te krijgen.
Of zet muziek aan en doe een gek dansje, spring een paar keer op en neer of laat het kind een rondje rennen of fietsen.
Geef aandacht!
Kinderen willen graag aandacht. Ga dus na of het kind zich echt wel verveelt of wil hij gewoon niets anders dan jouw aandacht? Vraagt het kind op een negatieve manier aandacht door te zeuren, klagen, om je heen te hangen, zich af te reageren? Mogelijk heeft het dan behoefte aan wat aandacht van jou, bijvoorbeeld omdat hem iets dwars zit.
Drink samen wat, neem het kind even mee om een kopje thee/koffie te halen, praat even met het kind en laat hem ondertussen bedenken wat het zo kan gaan doen. Als je samen iets gaat doen, doe het dan wel met plezier. Een leerkracht of ouder die je wel aandacht geeft, maar op een negatieve manier, is ook niet helemaal de bedoeling.
Heb je wel zin maar weinig tijd? Spreek dan duidelijk af dat je straks weer iets anders moet doen! Duidelijkheid werkt het beste.
Maak de tijd inzichtelijk!
Kleuters hebben nog weinig besef van tijd. Een vaste dagindeling met bezigheden geeft een kind duidelijkheid: hij/zij weet dan waar hij aan toe is.
Je kunt dan ook aangeven ‘dan doen we iets samen en dan doe je iets voor jezelf’.
Met een (kook)wekker of wekker op je telefoon kun je de periode goed markeren.
Begin met 10 minuutjes voor de jonge kinderen.
Zorg voor minder speelgoed!
Het klinkt misschien heel tegenstrijdig, maar zorg voor overzicht in de hoeken.
Teveel speelgoed zorgt ervoor dat het kind niet meer weet waar hij/zij nu mee spelen zal.
Hij of zij kan zich beter concentreren als er minder keus is én je kunt afwisselen met het speelgoed. Daardoor blijven dingen leuk en zal hij/zij of zij dus minder snel uitgekeken zijn op het speelgoed. Samen het speelgoed even opruimen kan trouwens ook helpen.
Je maakt een grote kans dat het kind iets tegenkomt waar hij of zij opeens heel graag mee wil gaan spelen.
Zorg voor ander speelgoed!
Op het moment dat een kind zich verveelt, is de kans klein dat hij of zij geïnspireerd raakt door het vaste speelgoed. Het kind wordt dan pas enthousiast van iets unieks. Zorg er daarom voor dat het kind weet dat er, als hij of zij erom vraagt, volop leuke huishoudelijke spullen zijn om aan de slag te gaan. Denk aan lege wc-rollen, een grote kartonnen doos, pasta, papieren zakken, knopen, en ga zo maar door. Nu denk je misschien: handig, ik vul vast een doos met zulke dingen, om te pakken wanneer een kind zich verveelt. Doe dat niet! Je neemt dan de kans weg om zelf met leuke, spannende ideeën te komen. Het is veel uitdagender om zelf op zoek te gaan naar spullen die voor jouw plan gebruikt kunnen worden. Laat je kind het lekker zelf uitzoeken!
Haal het kind niet steeds uit het spel!
Dit kan er namelijk voor zorgen dat het kind er vanaf ziet nog te gaan spelen, met het idee dat het toch geen zin heeft omdat het niet de kans krijgt om het spel af te maken.
Vergroot de fantasie!
Kinderen die ‘doen alsof’- spelletjes fantastisch vinden, zijn er goed in om zichzelf te vermaken. Wanneer er niemand is om mee te voetballen of te fietsen, hebben zij hun eigen verbeelding nog. Het vergroten van de fantasie kun je ondersteunen door bijvoorbeeld middels fantasiespel een beroep te doen op de verbeelding van kinderen. Sommige kinderen zijn of worden echte dromers. Tijdens lange autoritten staren ze urenlang uit het raam, terwijl er in hun hoofd de fantastische gebeurtenissen plaats vinden. Andere kinderen hebben wat meer ondersteuning nodig in het fantasiespel. Maar oefening baart kunst!
Staat het kind graag in de schijnwerpers? Dan kan je hem/haar vragen om een optreden voor te bereiden. Je kan bijvoorbeeld aangeven dat hij/zij een half uur heeft om te oefenen.
Laat het kind knutselen!
Handenarbeid is een goede activiteit om verveling tegen te gaan.
Vul een mand met verschillende spullen zoals kleurpotloden, karton, schaar, lijm, stempels en bijvoorbeeld oude tijdschriften. Deze mand kan je er iedere keer bij pakken als de verveling toeslaat.
Leer het kind stapsgewijs alleen werken!
Kan het zo zijn dat het kind echt altijd vermaakt wordt? Door jou zelf, iemand anders, een beeldscherm enz? In zo’n geval kan het zijn dat een kind het alleen spelen gewoon nooit geleerd heeft. Is er dan even niemand bij de hand, dan weet hij/zij dus ook echt niet wat hij moet doen en slaat de verveling toe en soms zelfs de paniek.
Je zult het kind helpen als het gaat leren om zichzelf te vermaken. Doe dit stapsgewijs.
Werk bijvoorbeeld met stickertjes en zeker met complimenten als het goed gaat.
Spreek een tijd af dat het kind even alleen moet spelen. Zet een eierwekker en spreek bijvoorbeeld af dat als het kind tien minuten rustig zit te spelen of te lezen jij daarna iets met hem of haar gaat doen. Geef het complimenten als het ook daadwerkelijk lukt.
Ga daarna even gezellig samen iets ondernemen. Je kunt hier een beloningssysteem aan vast koppelen om het kind extra te motiveren.
Zo open je nieuwe manieren voor het kind om zichzelf te leren vermaken.
Maak een lijst met suggesties!
Heeft het kind vaker last van verveelmomenten? Probeer dan samen een lijst te maken met leuke dingen, die het kind natuurlijk zelf mag verzinnen. Geef het kind deze lijst als hij/zij zich verveelt. Laat het kind ook weten dat hij/zij het zelf heeft bedacht, zodat hij/zij zelf ook gaat snappen dat hij heel goed zelf dingen kan verzinnen om te doen.
Een variant op het to-do-lijstje is een pot met lootjes. De activiteiten staan nu op lootjes.
Als kinderen zich vervelen, mogen ze kiezen: of zelf spelen of een lootje trekken uit de pot. Als ze voor dit laatste kiezen, dan wordt dit ook echt gedaan, ook als de activiteit dan wat minder leuk gevonden wordt.
Geef complimenten!
Als je kinderen zelf zitten te spelen, maak dan ook eens een compliment. Zo stimuleer je je kinderen op een positieve manier! Complimentjes geven doet wonderen!
Besteed er weinig aandacht aan!
Besteed geen aandacht aan de verveling van het kind. Wanneer het kind merkt dat je geen aandacht meer schenkt en niet boos wordt en het kind dus enkel zichzelf raakt met de verveling, zie je over het algemeen dat het na enige tijd toch iets verzint om te gaan doen.
Laat het kind helpen!
Heeft het kind gewoon een baaldag en loopt het echt met zijn ziel onder zijn arm?
Vaak vinden kinderen het wel leuk als ze je even mogen helpen.
Het kind voelt zich dan nuttig, zeker als het ook nog eigen taken krijgt.
Word niet boos, maar stel wel grenzen!
Misschien erger je je aan verveling als het gepaard gaat met negatief gedrag.
Toch kun je beter niet boos worden.
Wel belangrijk hierbij is het om wel grenzen te stellen. Je mag bijvoorbeeld gerust afspreken dat jullie allebei niet zeuren over verveling. Rond hangen mag, maar anderen gaan vervelen, gaan lopen zeuren of klieren, rondhangen op straat of TV gaan kijken of achter de computer gaan zitten op een moment dat dit niet volgens de afspraak is, kan beter niet toegestaan worden. TV kijken of computer gaan spelen zijn te gemakkelijke oplossingen voor verveling en anderen mogen geen last hebben van de verveling van het kind. Door deze grenzen te stellen leert het kind dat het echt alleen zichzelf benadeelt met het zich vervelen en dit zal zeker een stimulans vormen om toch oplossingen te verzinnen voor de verveling.
Zoek de oplossing niet in de IPad of Tv-kijken!
Waak ervoor om het op te lossen met schermen. Kijken naar een scherm is een passieve bezigheid, waarbij het kind weinig tot geen eigen inbreng heeft. Het kind leert op die manier niet zichzelf te vermaken, want het kind wordt vermaakt.
Lees (prenten-)boeken over verveling!
(Prenten-)boeken kunnen aanleiding geven tot gesprekjes over verveling.
Geef zelf het goede voorbeeld!
Als je wilt dat je kinderen in hun vrije tijd niet steeds naar de IPad grijpen of voor de tv gaan zitten, geef dan zelf hierin het goede voorbeeld. Als het kind jou bijvoorbeeld een boek ziet lezen, kan dit een stimulans zijn om zelf ook eens een boek uit de kast te trekken.
Op zoek naar meer?
Kijk dan eens op mijn Pinterest
Heb jij nog een goede aanvulling of suggestie?
Inspireer jouw collega’s door jouw ideeën als reactie op deze blog te delen!
Bronnen
Apetrotse kinderen (2016). Mijn kind verveelt zich.
Geraadpleegd op 13 september 2022.
Ouders van Nu. (jaartal onbekend). Waarom vervelen nuttig is voor je kind.
Geraadpleegd op 13 september 2022.
Comments